SURİYELİ MÜLTECİLERİN SOSYAL DIŞLANMA SORUNSALININ “KAPSAYICI KENT” YAKLAŞIMIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ; TARSUS (MERSİN) KENTİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 110 - 141, 06.12.2021

Harika Tos Duygu Gökce

Öz

Ülkemize 2011 yılında zorunlu göçle gelen Suriyeli mülteciler kentlerde, “sığınak” biçiminde belirli kent parçalarında zorlu koşullar ve düşük yaşam kalitesi içerisinde yaşamlarını sürdürmektedirler. Türkiye’de özellikle 2013 yılından itibaren Suriyeliler ve yaşam koşullarıyla ilgili çeşitli çalışmaların yapıldığı, kent planlama literatüründe ise 2018 yılından itibaren Suriyeli mültecilere yönelik “barınma ve kentsel hizmetlere erişim sorunları”, “dışlanma”, “uyum” vb. çerçevesinde çalışmalara yer verildiği görülmektedir. Yurtdışındaki bilimsel çalışmalar ise “Mültecilerin kentsel deneyimleri” ve “çokkültürlülük ve planlama” kapsamında ele alınmıştır. Mültecilere yönelik olarak, hukuksal alanda birçok Uluslararası sözleşmenin geliştirildiği görülmektedir. Avrupa Kentsel Şartında tanımlı Kentli Hakları içerisinde, özellikle “Katılım, Eşitlik ve Kültürler Arası Kaynaşma” hakkının Mültecileri de kapsadığı saptanmıştır. Bu makalede, Mersin ili Tarsus kentinde (düşük, orta ve yüksek nitelikli konutlarda) yaşayan Suriyeli Mültecilerin mevcut yaşam koşulları, karşılaştıkları farklı boyuttaki sorunlar, zorluklar ile talep ve beklentileri incelenmiştir. 150 kişi ile anket çalışması gerçekleştirilmiş olup, anket soruları; demografik yapı, sosyal, kültürel ve ekonomik yapı, mekânsal yapı, uyum, aidiyet ve memnuniyet durumu, mevcut sorunlar ile taleplerden oluşmaktadır. Buna ek olarak, ilgili kurum ve kuruluşların yetkilileri ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmasından elde edilen bulgular neticesinde, kentsel politikalar ve eğitim, sağlık, istihdam, yerel mekanizmalara katılım, ayrımcılık, barınma ve kentsel hizmetler başlıklarında “Sosyal İçerme Eylem” planı önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarsus, Suriyeli Mülteciler, Sosyal İçerme Eylem Planı

Destekleyen Kurum

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ

Proje Numarası

FYL-2020-7976

Teşekkür

Bu makale, Süleyman Demirel Üniversitesi FYL-2020-7976 nolu “Kentsel Sığınaktan Kapsayıcı Kente; Mersin’deki Kentli Mülteciler” başlıklı BAP projesi tarafından desteklenmiştir.

EVALUATION OF THE PROBLEM OF SOCIAL EXCLUSION OF SYRIAN REFUGEES WITH AN “INCLUSIVE CITY” APPROACH; THE EXAMPLE OF TARSUS (MERSIN) CITY

Öz

Syrian refugees, who came to our country with forced migration in 2011, continue their lives under difficult conditions and low quality of life in structures in the form of "shelter" in certain urban parts. It is noteworthy that various studies have been carried out on Syrians and their living conditions in Turkey especially since 2013, and “problems of access to housing and urban services”, “exclusion”, “adaptation” etc. in the framework of Syrian refugees have been included in the urban planning literature since 2018. On the other hand, scientific studies carried out abroad are discussed within the scope of "refugees' urban experiences" and "multiculturalism and planning". It is seen that many international conventions have been developed in the legal field for refugees. It has been determined that the "Participation, Equality and Cross-cultural Amalgamation" clauses defined in the European Urban Charter cover the Refugees, too. Within the scope of this article, the current living conditions, problems, difficulties, demands and expectations of Syrian Refugees living in Tarsus (low, medium and high quality housing) in Mersin province were examined. A questionnaire study was conducted with 150 people, survey questions consist of demographic structure, social, cultural and economic structure, spatial structure, harmony, belonging and satisfaction status, current problems and demands. In addition, in-depth interviews were held with the officials of institutions and organizations related to Syrian refugees. As a result of the findings obtained from the fieldwork, a “Social Inclusion Action” plan was proposed under the titles of urban policies and education, health, employment, participation in local mechanisms, discrimination, housing and urban services.

Anahtar Kelimeler

Tarsus, Syrian Refugess, Social Inclusion

Proje Numarası

FYL-2020-7976

Kaynakça

• Alsan, M. 1950. 1949 Cenevre Sözleşmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(3), Ankara. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/248/2251.pdf .
• Altınsoy, H. (2019). Türkiye’de uygulanan sosyal içerme politikalarının AB Üyesi ülkeler ile mukayeseli değerlendirilmesi. Kamu-İş dergisi, 14(4), 37-68.
• Badawy, U.I., Salha, R., Jawabrah, M., Jarada, A. and El-Hawajri, M.A., (2016). Urban planning analyses of eefugee camps: Jabalia as Case Study – Gaza Strip, Palestine. International Journal of Science and Research IJSR, 5(4), 678–688.
• Bakioğlu, A., Artar, F. ve İzmir, H. (2018). Ankara’daki Suriyelilerin mültecilik deneyimleri: göç, gündelik yaşam, geçim deneyimleri ve sosyal dışlanma. Sosyoloji Derneği Yayını, Yayın No: 25 Ankara.
• Baysal, C. U. (2011). Kent hakkı yeniden hayat bulurken. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 9(36), 31-55.
• Buscher, D. (2013). New approaches to urban refugee livelihoods. Refuge Journal, 28(2), 17-30.
• Campbell, E. H. (2006). Urban refugees in Nairobi: problems of protection, mechanisms of survival, and possibilities for integration. Journal of Refugee Studies, 193, 396-413.
• Çalık, T. (2015). Birleşmiş Milletler organlarının insan hakları ile ilişkisi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(Özel sayı), Malatya.
• Çılgın, K. (2017). Kent mülteciliği ve planlama açısından yerel sorumluluklar değerlendirme raporu: Suriyeli yeni komşularımız, İstanbul örneği. TMMOB Şehir Plancıları Odası Raporu, İstanbul.
• DPT (2007). 2007-2013 Gelir dağılımı ve yoksullukla mücadele özel ihtisas komisyon raporu. Dokuzuncu Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yayınları.
• Gencer, T. E., Karagöz, D. (2016). Mülteci çocukların mekânsal ve psiko-sosyal yoksunlukları: kentsel alanlarda mülteci çocuk olmak. A. Çolpan-Kavuncu (Ed.). Kentsel Güvenlik ve Çocuk Suçluluğu içinde (37-48). Polis Akademisi Yayınları, Ankara.
• Gökce, D. ve Gökce, V. (2015). Dışlanmayla mücadelede kent yönetiminin yol haritası sosyal içerme eylem planı. I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi içinde (ss:470.495). Eskişehir.
• Günay, Z. ve Eker, G. (2018). Süresiz şehircilik ve mültecilik: İstanbul’da kent-kamp-kent. Şehir Plancıları Odası Yayınları, 42.Kolokyumu Bildiri Özetleri Kitabı.
• Harunoğulları, M. (2016). Suriyeli sığınmacı çocuk işçiler ve sorunları: Kilis örneği. Göç Dergisi, Transnatıonal Press London, 3(1), 29-63.
• İnan, Z. ve Korgavuş, B. (2017). Mülteci kampları ve yerleşim alanlarında sürdürülebilir tasarım. Yeditepe Üniversitesi İktisat ve Sosyal Bilimlerde Güncel Araştırmalar Dergisi, İstanbul, 1(2), 103-122.
• Kahraman, F., Nizam Ö. (2016). Mültecilik hallerini mekan üzerinden okumak: Gaziantep örneğinde Türkiyelilerin gözünden Suriyeli kent mültecileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 808-825.
• Koçak O. ve Gündüz, R. D. (2017). Avrupa Birliği Göç Politikaları ve Göçmenlerin Sosyal Olarak İçerilmelerine Etkisi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12, Yalova.
• Lahdesmaki, T., 2014. The role of space in the politics of intercultural dialogue. In E.-N. Burdusel, O. Matiu, D. Preda, & A. Tomus (Eds.). Cultural Encounter (ss. 28-42). The Mosaic of Urban Identities. Proceedings of the seventh annual conference of the University Network of the European Capitals of Culture.
• Lefebvre, H. (2015). Şehir hakkı. (Çev. I. Ergüden) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Leigh, R. vd. (2011). Dünyada gönüllülüğün durumu raporu- küresel refah için evrensel değerler. (Çev. Z. Biliz). Türkiye: Beyaz Gemi Eğitim Danışmanlık Yayıncılık.
• Levin, J. M. (2013). Planning the Undocumented city: Unauthorized immigrants and planners in the 21st Century. School of City and Regional Planning, Georgia Institute of Technology, 1-41.
• Mutlu, A. (2010). Kentli hakları ve Türkiye. Ankara: Çizgi Kitabevi.
• Mishchenko D. E. (2018). Kapsayıcı bir kent mümkün mü? https://beyond.istanbul/kapsay%C4%B1c%C4%B1-bir-kent-m%C3%BCmk%C3%BCn-m%C3%BC-803a70a80df0.
• Özsoy, H. N. ve Pektaş, E. K. (2018). Bir kentli olarak dolaşım hakkı: Afyonkarahisar halkının algısı üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(5), 267-286.
• Resmi Gazete (2013). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/04/20130411-2.htm. (Erişim Tarihi 14.08.2020).
• Sandercock, L. (2003). Planning in the ethno-culturally diverse city: a comment. Planning Thheory and Practice Journal, 4(3), 319-323.
• Stjerno, S. (2004). Solidarity in Europe: The History of an Idea. UK & USA: Cambridge University Press, Cambridge.
• Topgül, S. (2016). Sosyal dışlanma ve göç: mülteci işçiler örneği. Sosyoloji Dergisi, (34), 269-289.
• Aktel, M. ve Kaygısız, Ü. (2018). Türkiye’de göç yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (2), 579-604.
• UNHCR, (2016). Mülteci ve göçmen. https://www.unhcr.org/cy/wpcontent/uploads/sites/41/2018/02/UNHCR_Refugee_or_Migrant_TR.pdf. (Erişim Tarihi 14.08.2020).
• Yeni Kentsel Gündem (Habitat III) (2017). Herkesi için sürdürülebilir kentler ve yerleşmelere ilişkin Kito bildirgesi. United Nations.
• Zhuang, Z. C. (2013). Rethinking multicultural planning: An Empirical study of ethnic retailing. Canadian Journal of Urban Research, 22(2) 90-116. https://www.jstor.org/stable/26193951.
• Waters, T. (1999). Assessing the impact of the Rwandan refugee Crisis on development planning in rural Tanzania, 1994-1996. Human Organization Journal, 58(2), 142-152.
• Wet, C. (2006). Development-Induced Dısplacement: Problems, Policies and People. Berghahn Books, 224.
• Qadeer, M. (1997). Pluralistic planning for multicultural cities: The Canadian practice. Journal of The American Planning Association, 63(4), 481-494.