YAŞANABİLİR KENTLER PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE’DE ÇOCUK DOSTU OLMAK

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 19 - 48, 29.06.2024

Sultan Kavili Arap

https://doi.org/10.56400/tarsusiibfdergisi.1455037

Öz

Yaşam koşulları her geçen gün güçleşen kentlerde sorunlara çözüm üretmek amacıyla gündeme getirilen uluslararası projelerden birisi Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’nun (UNICEF) Çocuk Dostu Kentler Girişimi’dir. Girişim, 2000’li yıllarda uygulanmaya başlanan, kentlerin çocuklar için hak temelli olarak yeniden düzenlenmesini amaç edinmiş çok paydaşlı bir projedir. Bu çalışmada kentlerde artan sorunların çocuklara yansımaları ve onlarla baş etmek üzere yerel yönetimler tarafından üretilen çözümler, Çocuk Dostu Kentler Girişimi ilkeleriyle uyumu bağlamında değerlendirilmektedir. Bu amaçla Türkiye’de 2014-2016 arasında deneyimlenen Çocuk Dostu Kent Projesi’ndeki gelişmelerin sürdürülebilirliği incelenmektedir. Araştırmada veriler, UNICEF ve Türkiye’deki uygulamalar kapsamında ilgili kurumlar tarafından paylaşılan açık veri kaynaklarından, konuya yönelik yapılan araştırmalardan elde edilmiş, betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Sonuç olarak Çocuk Dostu Kentler Girişimi’nin Türkiye’deki pilot uygulamalarından sonra sürdürülmediği kent yönetimlerinin sistematikten uzak birtakım uygulamalarının ötesine gidilemediği görülmektedir. Bu uygulamalar ise çocukların kentlerde yaşadıkları sorunlara çözüm üretmede yetersiz kalmakta, yapılan uygulamalar konuya ilişkin farkındalık yaratmanın ötesine geçememektedir.

Anahtar Kelimeler

Belediye, Çocuk Dostu Kentler Girişimi, Eşitsizlik, UNICEF

Being Child Friendly in Turkey from The Perspective of Livable Cities

Öz

Child-Friendly Cities Initiative (CFCI) is one of the international projects brought to the agenda in order to solve the problems in cities, which are getting harder to live in day by day. It is a multi-stakeholder project that started to be implemented in the 2000s and aims to reorganise cities in a child rights - based approach. The aim of the study is to evaluate the sustainability of the developments regarding child-friendliness after the pilot implementation of the CFCI in Turkey. This is a descriptive research and the data were obtained from open data sources shared within the scope of projects carried out by The United Nations Children’s Fund (UNICEF) and child-friendly regulations and practices in Turkey. As a result, the CFCI was not sustained after pilot implementations in Turkey. According to the current data, it can be said that only some of the objectives of this project could be realized and the project was limited to the duration of the protocol, thus, it could not go beyond raising awareness of child-friendliness.

Anahtar Kelimeler

Municipality, Child Friendly Cities Initiative, Inequality, UNICEF

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB). (2013). Çocuk Hakları İl Çocuk Komitelerinin Oluşturulması, Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönerge. https://www.aile.gov.tr/uploads/chgm/uploads/pages/yonergeler/cocuk-haklari-il-cocuk-komitelerinin-olusturulmasi-calisma-usul-ve-esaslarina-iliskin-yonerge.pdf
• ASHB (2023). 2023-2028 Türkiye çocuk hakları strateji belgesi ve eylem planı. Ankara.
• E. ve Atasü Topçuoğlu, R. (2009). Modern çocukluk paradigmasının oluşumu, eleştirel bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20 (1), 95-103.
• Alanya Kent Konseyi (2015). Çocuk meclisi çalışma yönergesi. https://alanyakentkonseyi.org.tr/S/1240/Cocuk-Meclisi-Calisma-Yonergesi
• An evaluation of the travelling to school initiative programme final report (2010). https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5a78b9cae5274a2acd1894fe/travelling-to-school-final-report.pdf
• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2015). Çocuk meclisinden bildiri: Barış için dua ediyoruz. https://www.ankara.bel.tr/haberler/cocuk-meclisinden-bildiri-baris-icin-dua-ediyoruz-8056
• Ankara Büyükşehir Belediyesi (2023). Çocuk Hizmetleri. https://www.ankara.bel.tr/kadin-ve-aile-hizmetleri/cocuk-hizmetleri
• Başbakanlık (2018). 2018 çocuk işçiliği ile mücadele yılı konulu genelge 2018/3.
• Birgün (2019, 23 Nisan). Tunç Soyer: İzmir’i ‘Çocuk Dostu Şehir’ kriterleriyle tam uyumlu hale getireceğiz. https://www.birgun.net/makale/tunc-soyer-izmir-i-cocuk-dostu-sehir-kriterleriyle-tam-uyumlu-hale-getirecegiz-253769
• Bozcaada Kent Konseyi (2015). Çocuk meclisi kuruluş ve çalışma yönergesi. http:www.bozcaada.bel.tr/belediyemiz/kentkonseyi/cocuk-meclisi/cocuk-meclisi-kurulus-ve-calisma-yonergesi
• Brown, C, de Lannoy, A, McCracken, D, Gill, T, Grant, M, Wright, H. ve Williams, S. (2019). Special issue: Child-friendly cities. Cities and Health, 3 (1-2), 1-7. https://doi.org/10.1080/23748834.2019.1682836
• Child Friendly Cities Initiative (CFCI) (2010). Çocuk dostu toplulukların ve şehirlerin değerlendirilmesi ve izlenmesi yerel yönetişimde savunu ve kapasite geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi. http:// childfriendlycities.org/tr/arastirma/arastirma-belgeleri/
• CFCI (2013). Çocuk dostu şehirler kurmak eylem çerçevesi. http://childfriendlycities.org/wp-content/uploads/2013/turkish/Building_Child_Friendly_Cities.
• CFCI (2018). Child friendly cities and communities handbook. https://www.unicef.org/eap/media/1591/file/Child%20Friendly%20Cities%20and%20Communities%20Handbook.pdf
• CFCI (2023a). History of the CFCI https://www.childfriendlycities.org/what-is-the-child-friendly-cities-initiative
• CFCI (2023b). Strategies and focus areas. https://www.childfriendlycities.org/strategies-focus-areas
• CFCI (2023c). Building a child friendly city. https://www.childfriendlycities.org/building-child-friendly-city
• CFCI (2023d). Child participation in local governance. https://www.childfriendlycities.org/media/1731/file/Child%20 participation%20guidance%20note.pdf
• CFCI (2023e). Turkey. https://www.childfriendlycities.org/initiatives/turkey
• CFCI (2024a). Brazil. https://www.childfriendlycities.org/initiatives/brazil
• CFCI (2024b). Finland. https://www.childfriendlycities.org/initiatives/finland
• CFCI (2024c). Mongolia. https://www.childfriendlycities.org/initiatives/mongolia
• CFCI (2024d). United Kingdom. https://www.childfriendlycities.org/initiatives/united-kingdom
• Child friendly Cardiff. (2023). https://www.childfriendlycardiff.co.uk/our-goals/
• Child friendly city (2024). https://www.ouka.fi/en/child-friendly-city?accordion=accodion-39703
• Childwatch (2010). Assessing and monitoring child friendly communities and cities. https://www.childwatch.uio.no/events/network-groups-meetings/cfc-florence-workshop-2010-report.pdf
• Cumhuriyet (2023, 14 Aralık). “İzBB, çocuk dostu kent için UNICEF ile protokol imzaladı”, https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/izbb-cocuk-dostu-kent-icin-unicef-ile-protokol-imzaladi-2151627.
• DeMause, L. (1974). The evolution of childhood. L. DeMause (ed.). The History of Cildhood içinde (ss1-74), USA: Rowman and Littlefield Publisher Inc.
• Dilli, Ş. (2022). Önsöz. Ş.Dilli (ed.) Türkiye’de çocuk olmak içinde (ss: v-vi). Ankara: Pegem Akademi.
• Fass, Paula S. (2004). Çocuklar ve küreselleşme. (Çev. Nihal Ahioğlu). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1, 141-155.
• Finnish National Agency for Education (2024). Education system. https://www.oph.fi/en/education-system/basic-education#:~:text=Primary%20and%20lower%20secondary%20education%20is%20provided%20in%20a%20single,free% 20of % 20charge%20for%20pupils.
• Global Green Growth Institude. (2018, 15 Mart). Child-friendly, inclusive, and green lifestyle videos produced by the Global Green Growth Institude Mongolia team are being used at ecology training sessions. https://gggi.org/child-friendly-inclusive-green-lifestyle-videos-produced-by-the-gggi-mongolia-team-are-being-used-at-the-ecology-training/
• Göç İdaresi Başkanlığı (2024). İstatistikler. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Growing up in cities (2023). Global overview. https://growingupincities.ucdavis.edu/guic-global-overview
• Healthy schools (2023). About. https://healthyschools.org/about/
• İstanbul Kent Konseyi (2023) İstanbul’da yaşayan her çocuk, çocuk meclisinin doğal bir üyesidir. https://istanbulkentkonseyi.org.tr/cocuk-meclisi/
• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi. (2022). Çocuk işçilik yasaklansın! https://www.isigmeclisi.org/ 20752-cocuk-iscilik-yasaklansin-son-dokuz-yilda-en-az-556-akp-li-yillarda-en
• İzmir Büyükşehir Belediyesi (2023, 14 Aralık). İzmir Büyükşehir Belediyesi çocuk dostu kent için UNICEF ile protokol imzaladı. https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/izmir-buyuksehir-belediyesi-cocuk-dostu-kent-icin-unicef-ile-protokol-imzaladi/49584/156
• İzmir Büyükşehir Belediyesi, (2024, 28 Şubat). Çocuk belediyesi. https://www.izmir.bel.tr/tr/Projeler/cocuk-belediyesi/2660/4
• İzmit Belediyesi (2023). Çocuk meclisi. https://izmit.bel.tr/?s=%C3%A7ocuk+meclisi
• Kadıköy Belediyesi (2021). Çocuk meclisi. https://sosyaldestek.kadikoy.bel.tr/projeler/cocuk-meclisi
• Kalkınma Bakanlığı (KB) (2013). Onuncu kalkınma planı 2014-2018. Ankara.
• KB (2014). Onuncu kalkınma planı çocuk çalışma grubu raporu. Ankara.
• KB (2018). On birinci kalkınma planı çocuk ve gençlik özel ihtisas komisyonu çocuk çalışma grubu raporu. Ankara.
• KB (2019). On birinci kalkınma planı 2019-2023. Ankara.
• Kavili Arap, S. (2016, 18-20 Mayıs). Çocuk Dostu Bornova (Tam metin bildiri). Beşinci Uluslararası Meslek Yüksekokulları Sempozyumu (içinde 846-857), Kosova, Prizren.
• Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2023). Konya büyükşehir çocuk meclisinin yeni dönem başkanlık seçimi gerçekleştirildi. https://konya.meb.gov.tr/www/konya-buyuksehir-cocuk-meclisinin-yeni-donem-baskanlik-secimi-gerceklestirildi/icerik/3194
• Kurban, S. (2021). Çocuğun iyi olma halinin gelişmesinde sosyoekonomik ve yönetsel politikalar: Finlandiya örneği. Akademik İncelemeler Dergisi, 16 (2), 26-43.
• Mamak Belediyesi Çocuk ve Genç Yönetmeliği (2021). https://www.mamak.bel.tr/gundem/DosyaDownload?guid=12010bb0-0a43-473f-8271-0af40fe37dff
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2020). 2020-2024 Stratejik planı. https://www.mersin.bel.tr/uploads/files/MBB%202020-2024%20STRATEJ%C4%B0K%20PLANI.pdf
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2021). 2020 Faaliyet raporu. https://www.mersin.bel.tr /uploads/files/MBB%202020%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Faaliyet%20Raporu.pdf.
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2022a). 2021 Faaliyet raporu. https://www.mersin.bel.tr/dokumanlar/2021-yili-faaliyet-raporlari
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2022b, 7 Mayıs). Mersin Büyükşehir, ‘entegre çocuk politika belgesi’ için çalışmalara başladı. https://www.mersin.bel.tr/haber/mersin-buyuksehir-entegre-cocuk-politika-belgesi-icin-calismalara-basladi
• Mersin Büyükşehir Belediyesi (2023). 2022 Faaliyet raporu. https://www.mersin.bel.tr/uploads/files/ 2022yilifaaliyetraporu84093036-547354.pdf
• Nilüfer Kent Konseyi (2023). Çocuk meclisi. http://www.niluferkentkonseyi.org/cocukmeclisi.php
• Orme, N. (1995). The culture of children in medieval England. Past and Present, 148 (48-88). https://www.jstor.org/stable/651048
• Öktem, M. K., Akpınar, İ.E. ve Küçük, H. (2020). Yerel yönetimlerde çocuk katılımı: Kağıthane çocuk meclisi örneği. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 8(1), 218-248. DOI: 10.14782/marmarasbd.712937
• Policy Brief (2023). Policy brief; identification of best practices in projects and public policies for road safety and safe urban mobility in Brazil with a focus on children and adolescents.” https://www.unicef.org/brazil/media/26666/file/policy-brief_generation-that-moves.pdf
• Protokol; UNICEF-Bornova Belediyesi (2014). Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu ve Bornova Belediyesi tarafından imzalanan protokol.
• Riggio, E. (2002). Child friendly cities: good governance in the best interests of the child. Environment and Urbanization, 14 (2), 45-58.
• Safe Routes to School (2016). History of safe routes to school. http://guide.saferoutesinfo.org/introduction/ history_of_srts.cfm
• Sağlam, M. ve Aral, N. (2016). Tarihsel süreç içerisinde çocuk ve çocukluk kavramları. Çocuk ve Medeniyet, 2,43-56.
• Salmi, M. (2012). Combating child poverty through measures promoting the socio-cultural participation, comment paper Finland. Peer Review on Combating Child Poverty, https://ec.europa.eu/social/Blob Servlet?docId=9126&langId=en
• Sambuunyam, M (2023, 16 Ocak). More than 60 million USD to be invested by UNICEF for child well-being in Mongolia from 2023-2027. https://montsame.mn/en/read/311340
• Sarıyer Belediyesi (2021). Sarıyer Çocuk Bildirgesi. https://sariyer.bel.tr/ckuploads/ckfiles/0015.%20c.jpg?time=1619100507896
• Sektörlerarası Çocuk Kurulu (2015). UNICEF ülke programı 2016-2020. http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/03 /2016-2020-Ulke-Programi.pdf.
• Sektörlerarası Çocuk Kurulu, (2020). UNICEF ülke programı 2021-2025. http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2021/07/UNICEF-Ulke-Programi-2021 -2025.pdf.
• Sparrman, A. ve Sandin, B. (2012). Situated child cunsumption. A. Sparrman, B. Sandin ve J. Sjöberg (ed.). Situating Child Consumption; Rethinking Values and Notions of Children, Childhood and Consumption içinde (ss.16-32) İsveç: Nordic Academic Press.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023). On ikinci kalkınma planı (2024-2028). Ankara.
• Şavşat Belediyesi (2022) Çocuk belediyesi. https://www.savsat.bel.tr/tr/news/621d58a4e646ea1ad8e78336/cocuk-belediyesi-haberleri
• Şengül, T. (2001). Kentsel Çelişki ve Siyaset-Kapitalist Kentleşme Süreçleri Üzerine Yazılar. Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi, Araştırmalar, Tartışmalar ve Deneyimler: 6, İstanbul: Demokrasi Kitaplığı
• Tan, M. (1989). Çağlar boyunca çocukluk. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22 (1), 72-88.
• Tandoğan, O. (2014). Çocuk için daha yaşanılır bir kentsel mekân: dünyada gerçekleştirilen uygulamalar. Megaron 9 (1), 19-33.
• Topsümer, F., Babacan, A. ve Baytekin, P. (2009). Şehir ve çocuk: çocuk dostu şehir girişiminin şehir imajına katkısı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, 5-20. http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifd/article/view/1019007917/1019007377.
• Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) (2020). 2019 faaliyet raporu https://tbb.gov.tr/online/faaliyetraporu/2019/ index.html
• TBB (2021). 2020 faaliyet raporu. https://tbb.gov.tr/online/faaliyetraporu/2020/index.html
• TBB (2022). 2021 faaliyet raporu. https://tbb.gov.tr/online/faaliyetraporu/2021/index.html
• TBB, (2023). 2022 faaliyet raporu. https://tbb.gov.tr/online/faaliyetraporu/2022/index.html
• TBB (2024, 18 Ocak). Çocuk dostu şehirler iş birliği projesi https://www.tbb.gov.tr/Tr/icerik_cocuk-dostu-sehirler-sbirligi-projesi_817.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) (2006). Genel kurul tutanağı 22 Kasım 2006 22. birleşim. TBMM Tutanak Dergisi. https://www.tbmm.gov.tr/Tutanaklar/Tutanak?Id=da292599-c156-4a93-807a-0185ceac75c2&BaslangicSayfa=10&Bitis Sayfa= 10
• TBMM (2015). Genel kurul tutanağı 15 Aralık 2015 14. birleşim. TBMM Tutanak Dergisi. https://www.tbmm.gov.tr/Tutanaklar/Tutanak?Id=ad7badd1-6db5-4188-80b2-0185ceac692b&BaslangicSayfa=77& BitisSayfa=77
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2013). 06-15 yaş grubu çocuklarda bilişim teknolojileri kullanımı ve medya, 2013, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Use-of-Information-and-Communication-Technology-and-Media-by-Children-Aged-06-15-2013-15866
• TÜİK (2021). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
• TÜİK (2023). İstatistiklerle çocuk, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2022-49674#:~:text=T% C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Adrese%20Dayal%C4%B1%20N%C3%BCfus%20Kay%C4%B1t%20Sistemi,7'sini%20k%C4%B1z%20%C3%A7ocuklar%20olu%C5%9Fturdu.
• United Nations Children’s Fund (UNICEF) (2012). Türkiye‘de çocuk ve genç nüfusun durumunun analizi. https://www.unicef.org/turkiye/raporlar/t%C3%BCrkiyede-%C3%A7ocuk-ve-gen%C3%A7-n%C3%BCfusun-durumunun-analizi-2012.
• UNICEF (2014). Çocuk dostu şehirler. http://unicef.org.tr/sayfa.aspx?id=64.
• UNICEF (2015). Bornova çocuk hakları temelli kent analizi raporu. Ankara: UNICEF.
• UNICEF (2016). Çocuk dostu şehirler (proje kapanış kitabı). Ankara: UNICEF.
• UNICEF (2018). Türkiye- UNICEF ülke iş birliği programı 2016-2020. https://www.unicef.org/turkiye/raporlar /t%C3%BCrkiye-unicef-%C3%BClke-i%C5%9Fbirli%C4%9Fi-programi-2016-2020.
• UNICEF (2022a). Türkiye- UNICEF iş birliği programı 2021 – 2025, 2021 yıllık rapor. https://www.unicef.org/turkiye/media/15806/file/UNICEF.pdf
• UNICEF (2022b). Çocuk dostu şehirler. https://www.unicefturk.org/yazi/cocuk-dostu-sehirler.
• UNICEF (2022c). Innocenti report card 17, places and spaces, environments and children’s well being. https://www.unicef-irc.org/publications/pdf/RC17-EN_Places-and-Spaces_Environments-and-childrens-well-being_Report-Card-17.pdf
• UNICEF (2023a). Child friendly cities & communities recognition assessment outcome report: Cardiff. https://www.unicef.org.uk/child-friendly-cities/wp-content/uploads/sites/3/2023/11/OCTOBER-RECOGNITION-ASSESSMENT-OUTCOME-REPORT-CARDIFF.pdf.
• UNICEF (2023b). Child friendly cities in the East Asia and Pacific Region. https://www.unicef.org/eap/media/14627/file/UNICEF%20Child%20Friendly%20Cities%20in%20the%20East%20Asia%20and%20Pacific%20Region.pdf.
• UNICEF (2024a). Cardiff has become the United Kingdom’s first ever UNICEF child friendly city. https://www. unicef.org.uk/childfriendly-cities/press-releases/cardiff-becomes-the-first-unicef-child-friendly-city-in-the-uk/
• UNICEF (2024b). Mongolia. https://www.unicef.org/mongolia/media/5806/file/Playcards.pdf
• United Nations Population Fund (UNFPA) (2023a). State of world population 2023. https://www.unfpa.org/sites/default/files/ swop23/SWOP2023-ENGLISH-230329-web.pdf
• UNFPA (2023b). UNFPA-TKDF ev içi şiddet raporu açıklandı! https://turkiye.unfpa.org/tr/ev-ici-siddet-raporu-basinbulteni#:~:text=%C3%BCzeri%20gruptan%20geldi.-,Aramalardan%20elde%20edilen%20verilere%20g%C3%B6re%2C%20%C3%A7ocuklar%C4%B1n%20%C5%9Fiddete%20maruz%20b%C4%B1rak%C4%B1lma%20oran%C4%B1,y%C3%BCzde%2018'e%20kadar%20y%C3%BCkseldi.
• Willman, A. (2019). Child friendly cities summit smart city, case Oulu, Finland” https://www.childfriendlycities.org/media/2491/file/Smart_cities_Oulu.pdf
• Yapıcı, M. ve Yapıcı, Ş. (2004). Bir değer olarak çocukluk. Üniversite ve Toplum Dergisi, 4, (4)
• 03. 07. 2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu. https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• 10.07.2004 tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu. https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5216&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• 08.10.2006 tarih ve 26313 Resmi Gazete Sayılı Kent Konseyi Yönetmeliği https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10687&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5