Sistematik Derlemeler ve Meta Analiz
6. CONSUMER BEHAVIOUR IN THE METAVERSE: A SYSTEMATIC REVIEWTarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; Siyaset Bilimi, Kamu Yönetimi, Yönetim Bilişim Sistemleri, Uluslararası İlişkiler, İktisat, İşletme, Maliye, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri ile benzeri alanlarda hazırlanmış özgün araştırma makalelerini ve kitap eleştirilerini bilimsel yayıncılık ilkelerine ve etik kurallara uygun olarak değerlendirerek okuyucu ve araştırmacılara ulaştırmayı hedeflemektedir.
Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sosyal bilimlerin İktisadi ve İdari Bilimler ve Siyasal Bilgiler Fakülteleri'nin çalışmaları kapsamındaki anabilim dalları alanlarında özgün araştırmalara yer vererek ulusal ve uluslararası düzeyde yayın yapan ve kâr amacı gütmeyen disiplinlerarası, bilimsel ve hakemli akademik bir dergidir. Derginin yayın dili Türkçe ve İngilizce’dir. Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, elektronik olarak 6 aylık dönemlerde yılda 2 kez yayımlanmaktadır. Eserler en az iki hakem tarafından, kör hakemlik uygulamasıyla değerlendirilmektedir. Gönderilen çalışmaların daha önce yayımlanmamış olması, aynı anda birden fazla dergiye yayımlanmak üzere iletilmemiş olması, sözlü veya poster sunum olarak başka yerde yayın için değerlendirme aşamasında olmaması gerekmektedir. Dergide yayımlanacak eserlerin her türlü sorumluluğu yazar veya yazarlara aittir.
Derginin editörlük ve yayın süreçleri Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından hazırlanan rehber ve politikalara uygun olarak düzenlenmiştir.
Yayın Politikası
- Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi hakemli, uluslararası ve ücretsiz bir dergidir.
- Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi yılda iki kez, Aralık ve Haziran aylarında yayınlanır. Yeni sayı, ilgili ayın sonunda DergiPark web sayfasına yüklenir.
- Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Açık Erişim politikasını benimsemiştir. Bu nedenle, dergide yayınlanan makalelere serbestçe erişilebilir, okunabilir, indirilebilir, kopyalanabilir, dağıtılabilir, yazdırılabilir, tam metinlere bağlantı verilebilir ve herhangi bir yasal amaç için kullanılabilir.
- Dergiye gönderilen makaleler, format ve içerik açısından ön incelemeye tabi tutulur. Dergi şablonuna uygun olmayan makaleler, editoryal aşamada reddedilir ve uygun olanlar hakem incelemesi için yayın kuruluna sunulur. Ancak, dergiye sunulan makalelerin inceleme sürecine dahil olacağına dair bir garanti yoktur ve değerlendirme süresi için bir tarih verilmez.
- Dergiye gönderilen makaleler, makalenin bilimsel alanı gözetilerek (en az) iki hakeme değerlendirme için gönderilir. Hakem raporlarından biri olumlu ve diğeri olumsuz ise, yayın kararı dergi editörleri tarafından verilir. Gerekli görülürse, makale değerlendirme için üçüncü bir hakeme gönderilebilir.
- Bir yazar (çoklu yazarlarla bile) bir yılda birden fazla makale sunamaz.
Yayın Etiği
Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi’nde uygulanan yayın süreçleri, bilgiyi tarafsız ve saygın bir şekilde geliştirme ve dağıtma temelini oluşturur. Bu yönde uygulanan süreçler, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların çalışmalarının kalitesini doğrudan yansıtır. Hakemli çalışmalar, bilimsel yöntemleri destekler. Bu noktada, sürecin tüm paydaşlarının (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) etik ilkeler için standartlara uyması önemlidir. Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'nin yayın etiği kapsamında, yazar(lar), aşağıda listelenen etik sorumlulukları takip etmelidir. Etik kontrol ve etik dışı girişimlerin önlenmesi için editör kurulu tarafından öncelikle intihal.net ile ithanticate veya turnitin programları kullanılarak makaleler benzerlik kontrolünden geçirilmektedir. Aşağıda listelenen etik görevler ve sorumluluklar, Committee on Publication Ethics (COPE) yönergeleri ve politikaları göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'ne çalışma gönderen yazar(lar)ın aşağıdaki etik sorumluluklara uymaları beklenir:
- Yazar(lar) tarafından sunulan makalelerin özgün olması beklenir. Yazar(lar) başka eserlerden faydalanıyor veya alıntı yapıyorsa, tam ve doğru bir şekilde atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir.
- İçeriğe entelektüel olarak katkıda bulunmayan kişilerin yazar olarak belirtilmemesi gerekir.
- Yazar(lar), çıkar çatışması oluşturabilecek olası durumları beyan etmelidir.
- Değerlendirme süreçleri çerçevesinde yazar(lar)dan ham veri talep edilebilir; böyle bir durumda, yazar(lar) beklenen veri ve bilgileri yayın kuruluna sunmaya hazır olmalıdır.
- Yazar(lar)ın, verileri kullanma hakkını gösteren bir belgeye, araştırma/analiz için gerekli izinlere veya deneysel konuların rızasına sahip olması gerekmektedir.
- Yazar(lar), yayınlarında herhangi bir hata fark ederlerse, hatayı düzeltme veya geri çekme durumunda dergi editörüne veya yayıncıya bilgi verme konusunda editörle işbirliği yapmakla yükümlüdürler.
- Yazar(lar), makalelerini aynı anda birden fazla dergiye sunamazlar. Her başvuru, önceki başvurunun tamamlanmasını takiben başlatılabilir. Başka bir dergide yayınlanan bir çalışma, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'ne gönderilemez.
- Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar sorumluluklarının değiştirilmesi (yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi) teklif edilemez.
Editörlerin Etik Görevleri ve Sorumlulukları
Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi editörleri, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan “COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” ve “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors” rehberleri temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır:
Genel Görevler ve Sorumluluklar
Editörler, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'ndeki her yayından sorumludur. Bu bağlamda, editörlerin aşağıdaki rolleri ve sorumlulukları vardır:
- Okuyucuların ve yazarların bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için çaba göstermek,
- Dergiyi sürekli olarak geliştirmek,
- Dergide yayınlanan çalışmaların kalitesini artırmaya yönelik süreçleri yürütmek,
- Düşünce özgürlüğünü desteklemek,
- Akademik bütünlüğü sağlamak,
- Fikri mülkiyet haklarına ve etik standartlara taviz vermeden iş süreçlerini sürdürmek,
- Düzeltme veya açıklama gerektiren durumlarda yayınlanma konusunda şeffaflık ve açıklık göstermek.
Okuyucularla İlişkiler
Editörler, tüm okuyucuların, araştırmacıların ve uygulayıcıların bilgi ihtiyaçlarına dayanarak kararlar almalıdır. Yayınlanan çalışmaların özgünlüğüne ve okuyuculara, araştırmacılara, uygulayıcılara ve bilimsel literatüre katkısına dikkat etmelidirler. Ayrıca editörler okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimleri dikkate almak, açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirim vermekle yükümlüdür.
Yazarlarla İlişkiler
Editörlerin yazarlara yönelik görev ve sorumlulukları şunlardır:
- Editörler, çalışmaların önemi, özgün değeri, geçerliliği, anlatımın açıklığı ve derginin amaç ve hedeflerine dayanarak olumlu ya da olumsuz karar vermelidir.
- Editörler, yayın kapsamına uygun olan çalışmaları ciddi problemi olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına almalıdır.
- Editörler, çalışma ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça, olumlu yöndeki hakem önerilerini göz ardı etmemelidir.
- Yeni editörler, çalışmalara yönelik olarak önceki editör(ler) tarafından verilen kararları ciddi bir sorun olmadıkça değiştirmemelidir.
- “Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci” mutlaka yayınlanmalı ve editörler tanımlanan süreçlerde yaşanabilecek sapmaların önüne geçmelidir.
- Editörler, yazarlar tarafından kendilerinden beklenecek her konuyu ayrıntılı olarak içeren bir “Yazar Rehberi” yayınlamalıdır. Bu rehberler belirli zaman aralıklarında güncellenmelidir.
- Yazarlara açıklayıcı ve bilgilendirici şekilde bildirim ve dönüş sağlanmalıdır.
Hakemlerle İlişkiler
Editörlerin hakemlere yönelik görev ve sorumlulukları şunlardır:
- Editörler, çalışmanın konusuna uygun hakemleri belirlemelidir.
- Değerlendirme süreci boyunca hakemlerin ihtiyaç duyduğu bilgi ve rehberleri sağlamalıdırlar.
- Yazarlar ve hakemler arasında çıkar çatışması olmadığından emin olmalıdırlar.
- Editörler, kör hakemlik bağlamında hakemlerin kimliklerini gizli tutmalıdır.
- Hakemleri, çalışmayı tarafsız, bilimsel ve objektif bir dilde değerlendirmeye teşvik etmelidirler.
- Hakemleri, zamanında yanıtları ve performansları açısından değerlendirmelidirler.
- Hakemlerin performansını artırmak için politikalar ve uygulamalar oluşturmalıdırlar.
- Hakem havuzunu dinamik bir şekilde güncellemek için gerekli adımlar atmalıdırlar.
- Bilimsel olmayan ve kaba değerlendirmelerin önüne geçilmelidir.
- Hakem havuzunun geniş bir uzmanlar yelpazesinden oluşmasını sağlamak için adımlar atılmalıdır.
Yayın Kurulu ile İlişkiler
Editörler, tüm yayın kurulu üyelerinin yayın politikalarına ve yönergelerine uygun şekilde ilerlemesini sağlamaktan sorumludur. Yayın politikaları ve gelişmeler konusunda yayın kurulu üyelerini bilgilendirmeli ve güncel tutmalıdırlar. Yeni yayın kurulu üyelerine yayın politikaları konusunda eğitim vermeli ve onlara ihtiyaç duydukları bilgileri sağlamalıdırlar. Ek olarak, editörler şunları yapmalıdır:
- Yayın kurulu üyelerinin çalışmaları bağımsız ve tarafsız bir şekilde değerlendirmesini sağlamak,
- Katkıda bulunabilecek ve uygun niteliklere sahip yeni yayın kurulu üyelerini belirlemek,
- Uzmanlık alanlarına uygun çalışmaları yayın kurulu üyelerine göndermek,
- Yayın kurulu ile düzenli olarak etkileşimde bulunmak,
- Yayın politikaları ve derginin gelişimi hakkında tartışmak için yayın kurulu ile düzenli aralıklarla toplantılar düzenlemek.
Dergi Sahibi ve Yayıncı ile İlişkiler
Editörler ve yayıncı arasındaki ilişki, editöryal bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır.
Editoryal ve Kör Hakem Değerlendirme Süreçleri
Editörler; dergi yayın politikalarında yer alan "Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" politikalarını uygulamakla yükümlüdür. Bu bağlamda editörler her çalışmanın adil, tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlar.
Kalite Güvencesi
Editörler; dergide yayınlanan her makalenin dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygun olarak yayınlanmasından sorumludur.
Kişisel Verilerin Korunması
Editörler; değerlendirilen çalışmalarda yer alan deneklere veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Ayrıca editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
Etik Kurul, İnsan ve Hayvan Hakları
Editörler, değerlendirilen çalışmalarda insan ve hayvan haklarının korunmasını sağlamaktan sorumludur. Çalışmalarda kullanılan deneklere ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda çalışmayı reddetmekle sorumludur.
Olası Suistimal ve Görevi Kötüye Kullanmaya Karşı Önlem
Editörler; olası suistimal ve görevi kötüye kullanma işlemlerine karşı önlem almakla yükümlüdür. Bu duruma yönelik şikayetlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yapmanın yanı sıra, konuyla ilgili bulguların paylaşılması editörün sorumlulukları arasında yer almaktadır.
Akademik Yayın Bütünlüğünün Sağlanması
Editörler çalışmalarda yer alan hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirme içeren yargıların hızlı bir şekilde düzeltilmesini sağlamalıdır.
Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
Editörler; yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet hakkını korumakla, olası ihlallerde derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunmakla yükümlüdür. Ayrıca editörler yayınlanan tüm makalelerdeki içeriklerin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi adına gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Yapıcılık ve Tartışmaya Açıklık
Editörler;
- Dergide yayınlanan çalışmalar hakkındaki ikna edici eleştirileri dikkate almalı ve bu eleştirilere karşı yapıcı bir tutum sergilemelidir.
- Eleştirilen çalışmaların yazarlarına yanıt hakkı tanımalıdır.
- Negatif sonuçlar içeren çalışmaları göz ardı etmemeli veya dışlamamalıdır.
Şikayetler
Editörler, yazarlardan, hakemlerden veya okuyuculardan gelen şikayetleri dikkatlice incelemekten ve bunlara aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt vermekten sorumludur.
Politik ve Ticari Kaygılar
Dergi sahibi, yayıncı ve diğer hiçbir politik veya ticari kuruluş, editörlerin bağımsız karar verme yetkisini etkilemez.
Çıkar Çatışmaları
Editörler, yazar(lar), hakemler ve diğer editörler arasındaki çıkar çatışmalarını göz önünde bulundurarak, çalışmaların yayın sürecinin bağımsız ve tarafsız bir şekilde tamamlanmasını sağlar.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Tüm çalışmaların "Kör Hakem Değerlendirmesi" ile değerlendirilmesi, yayının kalitesini doğrudan etkiler. Bu süreç, yayının objektif ve bağımsız değerlendirmesine güven sağlar.
Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'nin değerlendirme süreci, çift kör hakem incelemesi ilkesi kullanılarak yürütülmektedir. Hakemler, yazarlarla doğrudan iletişim kuramaz; değerlendirmeler ve yorumlar dergi yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Bu süreçte, değerlendirme formları ve tam metinler üzerine hakem yorumları, editör aracılığıyla yazar(lar)a iletilir.
Bu bağlamda, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi için çalışmayı değerlendiren hakemlerden aşağıdaki etik sorumlulukları taşımaları beklenir:
- Sadece kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili çalışmaları değerlendirmeyi kabul etmelidirler.
- Değerlendirmeleri tarafsız ve gizli bir şekilde gerçekleştirmelidirler.
- Değerlendirme süreci sırasında çıkar çatışmasıyla karşılaştıklarını düşünüyorlarsa, dergi editörünü bilgilendirmeli ve çalışmayı incelemeyi reddetmelidirler.
- Değerlendirme sürecinin ardından gizlilik ilkesine uygun olarak inceledikleri çalışmaları yok etmelidirler. İnceledikleri çalışmaların son versiyonlarını sadece yayınlandıktan sonra kullanabilirler.
- Değerlendirmeyi objektif bir şekilde ve sadece çalışmanın içeriğine dayalı yapmalıdırlar. Milliyet, cinsiyet, dini inançlar, politik görüşler veya ticari kaygıların değerlendirmeyi etkilemesine izin vermemelidirler.
- Değerlendirmeler yapıcı ve kibar bir şekilde yapılmalıdır. Düşmanlık, iftira veya hakaret içeren küçümseyici kişisel yorumlardan kaçınılmalıdır.
- Hakemler, kabul edilen çalışmanın değerlendirmesini belirlenen etik sorumluluklar çerçevesinde ve zamanında gerçekleştirmelidir.
Yayıncının Etik Sorumlulukları
Tarsus Üniversitesi, kar amacı gütmeyen bir devlet üniversitesi olup, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'nin yayıncısıdır. Bu bağlamda, Tarsus Üniversitesi, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi ile ilgili olarak aşağıdaki etik sorumlulukların bilincinde hareket eder:
- Editörler, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'ne gönderilen çalışmaların tüm süreçlerinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın karar verici kişiler editörlerdir.
- Editörler, bağımsız bir editoryal karar oluşturma taahhüdünde bulunurlar.
- Editörlere ilişkin her türlü bilimsel suistimal, atıf çeteciliği ve intihalle ilgili önlemleri alma sorumluluğuna sahiptir.
Geri Çekme Politikası
Bir Geri Çekme, makalenin bilimsel literatürün bir parçası olarak kabul edilmemesi gerektiği yönünde bir bildirimdir. Geri çekmeler, bulguların güvenilmez olduğuna dair açık bir kanıt olduğunda, bu durum usulsüzlük veya dürüst hata sonucunda olabilir. Geri çekme aşağıdaki durumlarda gerçekleşir:
- Bulgular, uygun atıf, izin veya gerekçe olmaksızın daha önce başka bir yerde yayınlanmışsa.
- Eğer çalışma intihal ise.
- Eğer çalışma etik dışı araştırmaları bildiriyorsa.
Yayının bütünlüğünü korumak için, geri çekilen makale çevrimiçi dergiden kaldırılmaz, ancak geri çekme bildirimi verilir, ayrıca tüm okuyuculara ücretsiz olarak sunulur ve geri çekilen makaleye bağlantı verilir.
Geri çekme politikası hakkında daha fazla rehberlik için lütfen COPE Geri Çekme Kılavuzunu (COPE Retraction Guidelines) ziyaret ediniz.
Etik Olmayan Bir Durumla Karşılaşırsanız
Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi'nde belirtilen etik sorumlulukların dışında herhangi bir etik dışı davranış veya içerikle karşılaşırsanız, lütfen bunu iibfdergisi@tarsus.edu.tr adresine e-posta yoluyla bildiriniz.
Çalışmalar için dergimiz herhangi bir ücret talep etmemektedir.