Pressure Termination and Applicability in Turkish Labor Law

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 296 - 328, 24.06.2024

İrem Yayvak Namlı , Halil Mert Özel

https://doi.org/10.59933/tauhfd.1503870

Öz

Pressure termination is the termination of an employment contract as a result of pressure from third parties for the purpose of dismissal of an employee. In Turkish Labor Law, the concept of pressure termination is understood as termination by the employee due to pressure brought by the employer to terminate the employment contract. On the other hand, in German Labor Law, pressure termination is divided into two types: unreal pressure termination and real pressure termination. With in the scope of unreal pressure termination, the pressure exerted on the employer by third parties is based on a valid ground or a just cause that may originate from the employee. Although the pressure by third parties is a component that affecting the employer's decision, it is not the cause of the termination on its own. In real pressure termination, the pressure imposed on the employer by third parties constitutes the reason of the termination. Apart from this pressure, there is no ground for termination. The employer performs the termination only as a consequence of the third party's pressure. There are certain conditions for real pressure termination. These conditions can be stated as follows: the pressure on the employer must be substantial, the employer must make the reasonable effort to prevent the pressure, the pressure must be likely to cause serious economic damage and the employer must terminate the contract as ultima ratio. If there is no way to eliminate the substantial pressure of the third party and the serious economic damage that may occur, the employment contract should be terminated. In Turkish Law, accordance with the arguments in German Law, real pressure termination can be accepted as a termination based on exigencies of the enterprise. As a matter of fact, the economic damage that the employer may experience in case he/she resists the pressure may affect the future of his/her organization. If the pressure termination is considered as a termination based on a valid ground, it should be accepted that the employee will receive notice and severance pay when the contract is terminated. It is also questionable whether an additional benefit should be provided to the employee. Ultimately, in case of pressure termination, notice period should start from the time when the pressure can no longer be resisted.

Anahtar Kelimeler

Termination of employment contract, pressure termination, termination by pressure, unreal pressure termination, real pressure termination

Die Druckkündigung und ihre Anwendbarkeit im türkischen Arbeitsrecht

Öz

Baskı Feshi ve Türk İş Hukuku’nda Uygulanabilirliği

Öz

Baskı feshi, bir işçinin işten çıkarılması amacıyla üçüncü kişiler tarafından yapılan baskı sonucunda iş sözleşmesinin feshedilmesidir. Türk İş Hukuku’nda baskı feshi kavramından, iş sözleşmesinin sona erdirilmesi için işverence yapılan baskı sonucu, işçi tarafından gerçekleştirilen fesih anlaşılmaktadır. Diğer taraftan Alman İş Hukuku’nda baskı feshi, gerçek olmayan baskı feshi ve gerçek baskı feshi olarak ikiye ayrılır. Gerçek olmayan baskı feshinde, üçüncü kişiler tarafından işverene yapılan baskı, işçiden kaynaklanabilecek geçerli ya da haklı bir nedene dayanmaktadır. Üçüncü kişilerin yaptığı baskı, işverenin kararını etkileyen bir unsur olmakla birlikte tek başına feshin nedeni değildir. Gerçek baskı feshinde ise üçüncü kişiler tarafından işverene yapılan baskı, feshin nedenini oluşturmaktadır. Bu baskı dışında, fesih için bir neden yoktur. İşveren, sadece üçüncü kişinin baskısı sonucunda feshi gerçekleştirmektedir. Gerçek baskı feshinin birtakım şartları bulunmaktadır. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir: işverene yapılan baskının ciddi olması, işverenin baskıyı ortadan kaldırabilmek için gerekli çabayı göstermesi, baskının ciddi bir ekonomik zarar doğurabilecek olması ve işverenin son çare (ultima ratio) olarak fesih yoluna başvurmasıdır. Üçüncü kişinin ciddi baskısını ve oluşabilecek ciddi ekonomik zararı ortadan kaldırabilecek hiçbir yol kalmamışsa iş sözleşmesi feshedilmelidir. Türk Hukuku’nda gerçek baskı feshinin, Alman Hukuku’ndaki görüşlerden hareketle işletme gereklerine dayanılarak yapılan bir fesih olduğu kabul edilebilir. Zira işverenin baskıya karşı gelmesi hâlinde yaşayabileceği ekonomik zarar, işletmesinin geleceğini etkileyebilir. Baskı feshi geçerli nedene dayanan bir fesih olarak ele alınırsa, işçinin iş sözleşmesi sona erdirildiğinde şartları oluşmuşsa ihbar ve kıdem tazminatı alacağı kabul edilmelidir. Ayrıca işçiye ek bir menfaatin sağlanması gerekip gerekmeyeceği tartışılabilir. Son olarak, baskı feshinde ise fesih bildirimi için süre, baskıya başka bir şekilde karşı konulamayacağı andan itibaren başlamalıdır.

Anahtar Kelimeler

İş sözleşmesinin feshi, baskı feshi, baskıyla fesih, gerçek olmayan baskı feshi, gerçek baskı feshi

Kaynakça

• ALPAGUT Gülsevil, İşyerinin Devri ve İş Sözleşmesini Fesih Hakkı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• ARICI Kadir, Türk İş Hukuku-I Ferdi İş İlişkileri Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara, 2022.
• ASCHEID Reiner/PREIS Ulrich/SCHMIDT Ingrid, Kündigungsrecht, C.H. Beck, 7. Auflage, München, 2024.
• AYDOS Oğuz Sadık, “Sporcu Sözleşmesinin Feshi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 62, S. 3, Y. 2013, 643-689.
• BASKAN Ş. Esra, İş Sözleşmesinin Feshinde Son Çare (Ultima Ratio) İlkesi, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• BAYCIK Gaye, İş Hukukunda Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2011.
• BAYSAL Ulaş, İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Geçerli Sebeple İş Sözleşmesinin Feshi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU Yeliz, “İşletmenin, İşyerinin ve İşin Gerekleri ile Fesih”, Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Kongresi, ed. Ender Demir, Beste Gemici Filiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017, 301-342.
• BREUCKER Marius, “Die Druckkündigung im Sport- Arbeitsrechtliche Beurteilung von Trainerentlassungen”, NZA 2008, 1046-1050.
• BROX Hans/RÜTHERS Bernd/HENSSLER Martin, Arbeitsrecht, Kohlhammer, 20. Auflage, Stuttgart, 2020.
• BUZ Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• CANİKLİOĞLU Nurşen, “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi -2017-, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, 185-368.
• CENTEL Tankut, “İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile Kıdem Tazminatına İlişkin 2018 Yılı Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi -2018-, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, 165-206.
• CENTEL Tankut, İş Güvencesi Hukuku, Legal Yayıncılık, 2. bası, İstanbul, 2020.
• ÇELİK Nuri/CANİKLİOĞLU Nurşen/CANBOLAT Talat/ÖZKARACA Ercüment, İş Hukuku Dersleri, Beta Yayıncılık, 36. bası, İstanbul, 2023.
• DÄUBLER Wolfgang/DEINERT Olaf, KSchR - Kündigungsschutzrecht, Bund, 6. Auflage, 2004.
• EKMEKÇİ Ömer/YİĞİT Esra, Bireysel İş Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 5. bası, İstanbul, 2023
• ENGİN Murat, “İşletme Gerekleri ile Fesih ve Ücretsiz İzin”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 1, S. 2, Y. 2004, 537- 544.
• ERTÜRK Şükran, “İş Arkadaşlarının Baskısı Sonucu İş Sözleşmesi Feshedilen İşçinin Talep Hakları ve Hukuki Dayanakları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi: Prof. Dr. Turhan Tûfan Yüce’ye Armağan Sayısı, 2001, 59-78.
• ERTÜRK Şükran, İş İlişkisinde Temel Haklar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002.
• GÜZEL Ali, “İş Sözleşmesinin “Eylemli” Feshi ve Uygulama Sorunları”, Çalışma ve Toplum, C. 4, S. 75, Y. 2022, 2485-2507.
• HENSSLER Martin, Münchener Kommentar zum BGB, C.H. Beck, 9. Auflage, München, 2023.
• HEPER Hande, İş İlişkisinde İşçinin İradesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• HERGENRÖDER Curt Wolfgang, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: BGB, C.H. Beck, 9. Auflage, München, 2023.
• KAR Bektaş, İş Güvencesi ve Uygulaması, Yetkin Yayınları, 3. bası, Ankara, 2017.
• KARADEMİR Artür, İş Güvencesinde Son Çare İlkesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• KAYIK AYDINALP Aslıhan, “Baskı Feshine İlişkin Alman Federal İş Mahkemesi Kararının İncelenmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 2, Y. 2018, 211-236.
• KAYIRGAN Hasan, “Eşi Sağlık Çalışanı Olan Bir İşçinin Diğer İşçiler Tarafından İstenmemesi Hali: Baskı Feshi”, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar V, ed. Kübra Doğan Yenisey, Seda Ergüneş Emrağ, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022, 47-81.
• KESER Hakan, İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde Geçerli Sebep, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• KILIÇOĞLU Mustafa/ŞENOCAK Kemal, “Baskı Feshi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 5, Y. 2007, 47-49.
• KILIÇOĞLU Mustafa/ŞENOCAK Kemal, İş Güvencesi Hukuku, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• KÖŞELİ Fatih, Geçerli Fesih Nedeni Olarak İşçinin Yetersizliği, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• MANAV A. Eda, İş Hukukunda Geçersiz Fesih ve Geçersiz Feshin Hüküm ve Sonuçları, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009.
• MANSEL Heinz-Peter, Jauernig BGB Kommentar, C.H. Beck, 19. Auflage, München, 2023.
• MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi/ASTARLI Muhittin/BAYSAL Ulaş, İş Hukuku, Lykeion Yayınları, 7. bası, Ankara, 2022.
• NARMANLIOĞLU Ünal, İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, Beta Yayıncılık, 5. bası, İstanbul, 2014.
• NIEMANN Jan-Malte, Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, C.H. Beck, 24. Auflage, München, 2024.
• OCAK Saim/DUMAN Barış / YILMAZ Dursun/ÖZER Hatice Duygu, Geçerli Sebeple Feshe İlişkin İşçi Davranışları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• OĞUZ Özgür, “Covid-19 Tedbirleri Kapsamında Aşı Yaptırmama ve Maske Takmama Bir Fesih Sebebi midir?”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 18, S. 70, Y. 2021, 545-568.
• ÖZDEMİR Olgu, İş Sözleşmesinin Feshinde Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• PALANDT Otto/BASSENGE Peter, Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch, C.H. Beck, 70. Auflage, 2010.
• RAHMSTORF Frank, Die Druckkündigung des Arbeitsverhältnisses, Utzverlag, München, 1997.
• ROLFS Christian, BeckOK Arbeitsrecht Kommentar, 2022.
• SELİÇİ Özer, Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1977.
• STÖHR Alexander, “Verdachtskündigung und Druckkündigung”, JuS 2010, 1052-1056.
• SÜMER Halûk Hâdi, İş Hukuku Uygulamaları, Seçkin Yayıncılık, 7. bası, Ankara, 2019.
• SÜZEK Sarper, İş Hukuku, Beta Yayıncılık, 21. bası, İstanbul, 2021.
• TOPRAK Cemre, İş Sözleşmesinin Üçüncü Tarafların Etkisiyle Feshi: Baskı Feshi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2023.
• ÜNAL ADINIR Canan, “Covid-19 Aşısının İş İlişkilerine Etkileri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 27, S. 1, Y. 2021, 693-715.
• ÜNAL ADINIR Canan, “Müşteri Talebi Sonucu İşveren Feshinin Baskı Feshi Kapsamında Değerlendirilmesi”, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar V, ed. Kübra Doğan Yenisey, Seda Ergüneş Emrağ, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022, 177-201.