Temporal change of land use activities in Marmara Lake’s immediate surrounding (1975-2011) and effects on ecosystem of the lake

Yıl 2013, Sayı: 61, 31 - 44, 14.10.2014

Ali Gülersoy

Öz

Wetlands which are one of the most important ecosystems of the earth with their natural functions-economical values should be examined on a locale scale and, sustainability of these areas should be provided by benefiting from technological opportunities. In these study, the temporal change of land use activities in Marmara Lake's immediate surroundings, and the effects of these studies on the lake's ecosystem were examined by using remote sensing technology. Areas of agriculture comprise 64,3% of, forest  23.3%, pasture 8.8%, water 2.8%, settlement 0.4%, and  aquatic plant areas  0.4%, of study area . In the area the most greatest change in land use through the years of 1986-2011 was happened on settlement areas by an increase at the rate of 173%. On the other hand, decrease on areas of aquatic plant (21%, 230 ha) and of pasture (18%, 4508 ha) draws the attention. Effects of land use in immediate surroundings of Marmara Lake on the lake's ecosystem are; 1. Changes on the Lake area, 2. Eutrophication, 3. Changes emerging with intervening to natural structure of the lake. The lake which became smaller at the rate of 6 % (369 ha) through years of 1975-2011 switched from eutrophic lake into hypertrophic state within the last 20 years because of accumulating of agricultural fertilizer-pesticides on the lake reservoir. Turning the lake into a reservoir by DSI (State Hydraulic Works) through years of 1932-1953 caused to irrecoverable results, and biological-physical chemical structure of lake water underwent change. Cutting-burning-radicating of aquatic plants around the lake with the purpose of gaining cultivated areas etc. inflicted a deep wound on the lake ecosystem of which is largely composed shallow areas. The sustainability of a rare ecosystem such as Marmara Lake requires cooperation for supra-institutions in parallel with interdisciplinary studies handling Gediz Basin as a whole. Within this scope; water-taking from the lake should be stopped as immediate as possible,  channels carrying pollutant items to the lake should be closed, and the lake along with its immediate surroundings should be put under protection

Keywords: Marmara Lake Ecosystem, Land Use, Remote Sensing, Potential for Natural Environment.

Anahtar Kelimeler

Marmara Lake Ecosystem, Land Use, Remote Sensing, Potential for Natural Environment

Marmara Gölü yakın çevresindeki arazi kullanım faaliyetlerinin zamansal değişimi (1975-2011) ve göl ekosistemlerine etkileri

Öz

Doğal işlevleri-ekonomik değerleriyle yeryüzünün önemli ekosistemlerinden birisi olan sulak alanlar lokal ölçekte incelenmeli ve teknolojik imkanlardan yararlanarak bu alanların sürdürülebilirliği sağlanmalıdır. Bu çalışmada Marmara Gölü yakın çevresindeki arazi kullanım faaliyetlerinin zamansal değişimi, bu faaliyetlerin göl ekosistemine etkileri uzaktan algılama teknolojisi kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sahasının % 64,3’ünü tarım, % 23,3’ünü orman, % 8,8’ini mera, % 2,8’ini su, % 0,4’ünü yerleşim, % 0,4’ünü sucul bitki alanları oluşturmaktadır. Sahada 1986-2011 yılları arasında arazi kullanımındaki en büyük değişim, % 173 oranında (598 ha) artışla yerleşim alanlarında yaşanmıştır. Buna karşın sucul bitki (% 21, 230 ha) ve mera alanlarındaki (% 18, 4508 ha) azalış dikkat çekmektedir. Marmara Gölü yakın çevresindeki arazi kullanımının göl ekosistemi üzerindeki etkileri; 1. Göl alanındaki değişmeler, 2. Ötrofikasyon, 3. Gölün doğal yapısına müdahale edilmesiyle ortaya çıkan değişimlerdir. 1975-2011 yılları arasında % 6 oranında (369 ha) küçülen göl tarımsal gübre-pestisitlerin göl haznesinde birikmesiyle son 20 yıl içerisinde ötrofik göl konumundan hipertrofik konuma geçmiştir. Gölün 1932-1953 yılları arasında DSİ’ce bir rezervuara dönüştürülmesi, onarılamaz sonuçlara yol açmış, göl suyunun biyolojik-fiziksel-kimyasal yapısı değişime uğramıştır. Göl etrafındaki sucul bitkilerin tarım alanları elde etmek vb. amaçlarla kesilmesi-yakılması-köklenmesi büyük ölçüde sığ alanlardan oluşan göl ekosisteminde derin yaralar açmıştır. Marmara Gölü gibi nadir bir ekosistemin sürdürülebilirliği, Gediz Havzası’nın bütününü ele alan interdisipliner çalışmalara paralel olarak, kurumlar üstü işbirliğini gerektirmektedir. Bu çerçevede; bir an önce gölden su alımı durdurulmalı, göle kirletici unsurlar taşıyan kanallar kapatılmalı ve göl yakın çevresiyle birlikte koruma altına alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Marmara Gölü Ekosistemi, Arazi Kullanımı, Uzaktan Algılama, Doğal Ortam Potansiyeli.

Anahtar Kelimeler

Marmara Gölü Ekosistemi, Arazi Kullanımı, Uzaktan Algılama, Doğal

Kaynakça

• KAYNAKLAR KAYNAKLAR KAYNAKLAR
• ARI, Y. ve DERİNÖZ, B. (2011). Bir Sulak Alan Nasıl Yönetilmez? Kültürel Ekolojik Perspektif ile Marmara Gölü (Manisa) Örneği, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), s. 41-60.
• ATALAY, İ. (1987). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, E.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 9, İzmir.
• ATALAY, İ. (2002). Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri, Meta Basımevi, İzmir.
• ÇELİK, M.A. ve GÜLERSOY, A.E. (2013). Işıklı Gölü (Çivril- Denizli) Çevresindeki Arazi Kullanım Faaliyetlerinin Göl Üzerine Etkilerinin İncelenmesi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, s. 191-200.
• ÇUKUR, H. (1992). Orta Gediz Havzası’nın Fiziki Coğrafyası, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• ÇUKUR, H. (1998). Ege Bölümü’nün Ekosistemleri, D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• DSİ. (2006). DSİ 2. Bölge Müdürlüğü Marmara Gölü Fizibilite Raporu, İzmir.
• EDMONDSON, W.T. and LEHMAN, J.T. (1981). The effect of changes in the nutrient income on the condition of Lake Washington, Limnology and Oceanography, 26 (1), p. 1-29, Canmore, Alberta, Canada.
• EROL, O. (1979). Türkiye'de Neojen ve Kuvaterner Aşınım Dönemleri Bu Dönemlerin Aşınım Yüzeyleri İle Yaşıt (Korelan) Tortulara Göre Belirlenmesi, Jeomorfolojisi Dergisi, 8, s. 1-40, Ankara.
• GİRGİN, M. (2000). Marmara Gölü, Doğu Coğrafya Dergisi, 3, s. 77-103.
• GÜL, O. (2008). Marmara Gölü (Manisa) Kuş Türleri Popülasyonlarının Tespiti ve Alanı Etkileyen Çevresel Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar, E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• HOŞGÖREN, M.Y. (1983). Akhisar Havzası, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 3088, İstanbul.
• KOCATAŞ, A. (2010). Ekoloji Çevre Biyolojisi, 11. Baskı, E.Ü. Basımevi, İzmir.
• KOÇMAN, A. (1993). İnsan Faaliyetleri ve Çevre Üzerine Etkileri Açısından Ege Ovalarının İklimi, E.Ü. Edeb. Fak. Yay. No: 73, İzmir.
• KHGM (1998). Manisa İli Arazi Varlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• MANİSA VALİLİĞİ (2013). Manisa İl Çevre Durum Raporu (2011), T.C. Manisa Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Manisa.
• ÖNER, E. ve MUTLUER, M. (1993). Akselendi Ovasında Kumul Oluşumu ve Buna Bağlı Çevre Sorunları, Ege Coğrafya Dergisi, 7, s. 133-160.
• SARAÇOĞLU, H. (1990). Bitki Örtüsü, Akarsular ve Göller, Öğretmen Kitapları Dizisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• TAĞIL, Ş. (2007). Monitor Land Degradation Phenomena Through Landscape Metrics and NDVI: Gördes, Kavacık, Ilıcak, Kumçay and Marmara Lake Basins (Turkey), Journal of Applied Sciences, 7(14), p. 1827- 1842.
• TÜRKEŞ, M. (2011). Akhisar ve Manisa Yörelerinin Yağış ve Kuraklık Hidroklimatolojik ve Zaman Dizisi Çözümlemesi ve Sonuçların Çölleşme Açısından Coğrafi Bireşimi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), s. 79-99. Değişimlerin
• USTAOĞLU, M. R. (1989). Marmara Gölünün (Salihli) Zooplanktonu Üzerinde Araştırmalar, E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• WANG, H. & WANG, H. (2009). Mitigation of lake eutrophication: Loosen nitrogen control and focus on phosphorus abatement, Progress in Natural Science, 19, p. 1445-1451.
• WWF (2008). Türkiye’deki Ramsar Alanları Değerlendirme Raporu.
• YILDIZ, Ş., ALTINDAĞ, A. ve ERGÖNÜL, M.B. (2007). “Seasonal Composition of a Eutrophic Lake: Lake Marmara (Manisa, Turkey)”. Turkish Journal of Zoology, (31), p. 121-126. in the Zooplankton İnternet Kaynakları
• DOĞA DERNEĞİ (2013). miz/03_EGE.pdf>. 08.06.2013
• DSİ (Devlet Su İşleri) (2013).
• <http://www.dsi.gov.tr>. 06.06.2013
• İZMİR METEOROLOJİ 2. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ (2013).
• <http://www.izmir.mgm.gov.tr>. 07.06.2013
• MANİSA İL TARIM MÜDÜRLÜĞÜ (2013).
• <http://www.manisatarim.gov.tr>. 06.06.2013
• DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2013).
• <http://www.milliparklar.gov.tr>. 06.06.2013
• İLHAN, A., YÜCE, N. (2013). alanlari/>. 06.06.2013
• SULAK ALANLAR VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ (2013).
• <http://www.sulakalanlarveiklim.com>. 07.06.2013
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2013).
• <http://www.tuik.gov.tr>. 06.06.2013