An analysis of relationships between rural migration and socio-economic properties

Yıl 2008, Sayı: 50, 37 - 60, 02.10.2014

Mehmet Gürbüz Murat Karabulut

Öz

Internal migration movements which have started to gain speed since 1950s, are still increasing with accelerating trend today. Movements of rural people from their birth place to urban areas are called “rural migration”. Around two million (1 775 909) individuals have moved from rural areas to urban areas during the period of 1995-2000 in Turkey. Interior provinces of Western and Eastern Anatolia face high migration movements rate than the other provinces which have less rural population. Rural migration movement is high in Eastern, South Eastern, Blacksea and Interior Anatolia regions and is low in some provinces of Western Blacksea, Mediterranean (coastal provinces), Marmara and Ege regions. Several social- economic factors have affect on rural migration movements. In this study, relationships between migration and socio- economic properties were examined buy using several statistical techniques such as hierarchic cluster, correlation and regression analysis. The results of hierarchic cluster analysis indicated that bordering provinces are in same group due to resemblance of rural structure. Results also show that there is no overlap between similarity groups and migration rate of provinces. According to results of correlation analysis among 39 socio-economic variables only three of them represent moderate, twelve of them have weak and finally twenty one of the represent have very weak relationships with migration rate. Results also reveal that 18 variables have statistically significant relationship with migration rate at 95 % confidence level. Consequently, it can be said that rural migration has been controlled by several socio- economic factors along with several other factors such as socio-physiologic conditions, positive aspects of urban areas and unattractive sides of rural settlements.

Keywords: Internal migration, provinces, socio-economic properties, correlation, regression.

Anahtar Kelimeler

-

Kırsal göçler ile sosyo-ekonomik özellikler arasındaki ilişkilerin analizi

Öz

Türkiye’de, 1950’li yıllarda hızlanmaya başlayan iç göçler, her geçen gün daha da artarak günümüze kadar devam etmiştir. Kırsal yerleşmelerden şehirlere olan göçler kırsal göçler olarak adlandırılmakta ve iç göç hareketleri içerisinde önemli bir oran oluşturmaktadır. Türkiye’de, 1995-2000 döneminde 1.775.909 kişi kırsal alanlardan şehir merkezlerine göç etmiştir. Kırsal nüfus sayısı fazla olan Orta Anadolu, Batı Anadolu ve Doğu Anadolu’daki bazı illerin kırsal nüfusu az olan illere göre sayısal olarak daha fazla göç verdiği belirlenmiştir. Kırsal göç oranının ise, genel olarak Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinin illerinde yükseldiği, Batı Karadeniz bölümü ve Akdeniz bölgesinin kıyı illerinde, Marmara ve Eğe bölgelerinin bir çok ilinde düştüğü görülmektedir. İnsanların doğdukları kırsal toprakları bırakıp şehirlere göç etmesinin temelinde çok sayıda sosyo-ekonomik faktör bulunmaktadır. Bu çalışmada, hiyerarşik kümeleme, korelasyon ve regresyon gibi istatistiksel teknikler kullanılarak kırsal göçü etkileyen sosyo-ekonomik faktörler analiz edilmiştir. Hiyerarşik kümeleme sonucunda, kırsal benzerlik bakımından komşu illerin birbirleriyle grup oluşturduğu ve genel olarak coğrafi bir bütünlük olduğu belirlenmiştir. Hiyerarşik benzerlik grupları ile kırsal göç oranları karşılaştırıldığında tam bir örtüşme olmamaktadır. Pearson korelasyon analizde, kırsal göç oranı ile kullanılan 39 sosyo-ekonomik değişkenin 3’ü orta derecede, 12’si zayıf derecede, 21’i çok zayıf derecede ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Kırsal göç oranı ile ilişkili olan 39 değişkenin, %95 güven aralığında, 18 değişkenin istatistiksel açıdan önemli olduğu, geriye kanlan 21 değişkenin ise önemsiz olduğu belirlenmiştir. Bu istatistik sonuçlarına göre, kırsal göçün, sosyo-ekonomik verilerden büyük ölçüde etkilendiği, bununla birlikte, elimizde olmayan veya ölçülemeyen bazı sosyo-psikolojik faktörlerden, şehirlerin çekici özelliklerinden ve iletici faktörlerden de etkilendiği belirlenmiştir.

Anahtar kelimeler: Kırsal göç, sosyo-ekonomik özellikler, hiyerarşik kümeleme, korelasyon, regresyon,

Anahtar Kelimeler

Kırsal göç, sosyo-ekonomik özellikler, hiyerarşik kümeleme, korelasyon, regresyon

Kaynakça

• BULUTAY, T., TİMUR, S., ERSEL, H., 1971, Türkiye’de Gelir Dağılımı 1968, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• DPT, 2001, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Nüfus, Demografi Yapısı, Göç Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT:2556, ÖİK:572, Ankara.
• EMİROĞLU, M., 1971, “Coğrafi Bölgelere Göre Kırsal Yerleşmelerin Yüzölçümü, Parsel Sayısı ve Genişlikleri İle İlgili Bir Araştırma”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi 3-4: 109-138.
• KURT, H., 2003, Türkiye’de Kent – Köy Çelişkisi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• ÖZBAY, F., vd, 2001, Nüfus ve Kalkınma Göç Eğitim Demokrasi, Yaşam Kalitesi, Ha- cettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü Yayını, Ankara.
• ÖZGÜR, E.M., 1995, “Türkiye’deki İç Göçlerde Ankara İlinin Yeri”, Türkiye Coğraf- yası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 4: 63-76.
• SUNGUR, O., 2005, “Korelasyon Analizi”. Ş. Kalaycı (ed.) SPSS Uygulamalı Çok De- ğişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, 115-127. Ankara:
• TANDOĞAN, A., 1988, Türkiye’de 1975-1980 Döneminde İller Arası Göçler, Karade- niz Teknik Üniversitesi Basımevi:27, Trabzon.
• TANOĞLU, A., 1966, Beşeri Coğrafya, Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Yayın No:1183, İstanbul.
• TEKELİ, İ. ve ERDER, L., 1978, Yerleşme Yapısının Uyum Süreci Olarak İç Göçler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları D-26, Ankara.
• TÜIK, 2002. 1997 Köy Envanteri, (Cd Ortamında- Excel Formatında).
• TÜİK, http://www.dpt.gov.tr/bgyu/bgr/goc.htm (Erişim tarihi: Haziran 2008)
• TÜİK, 2005, Genel Nüfus Sayımı 2000 Göç İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Yayın No: 2976: 10-104, Ankara.
• TÜMERTEKİN, E., 1977, “Türkiye’de İç Göçler Üzerine”, İstanbul Üniversitesi, Coğ- rafya Enstitüsü Dergisi 22: 29-42.
• TÜMERTEKİN, E. ve ÖZGÜÇ, N., 1998, Beşeri Coğrafya, İnsan, Kültür, Mekan, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• YAMAK, R. ve YAMAK, N., 1999, “Türkiye’de Gelir Dağılımı ve İç Göç”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1,(1).
• YAVUZ, F., KELEŞ, R., GERAY, C., 1978, Kentleşme ve İnsan, Ankara.
• YENİGÜL, B., 2005, “Göçün Kent Mekanı Üzerine Etkileri”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 18(2):273-288.
• YILMAZ, O., ÇELEBİOĞLU, S., İLHAN, G., 2006, “2000 Genel Nüfus Sayımı So- nuçlarına Göre Bölgelerarası (Düzey 1) Göç Olayları ve Göç Nedenlerinin İnce- lenmesi ile Bu Sonuçların 1980, 1985 ve 1990 Sonuçları ile Karşılaştırılması”, 14 üncü İstatistik araştırma Sempozyumu 2005, Bildiri Kitabı:1-16.