Gökpınar Baraj Gölü’nün hissedilen sıcaklık değerleri üzerindeki etkisi

Yıl 2020, Sayı: 74, 7 - 15, 30.06.2020

Selahattin Akşit , Cansu Duman

https://doi.org/10.17211/tcd.579523

Cited By: 4

Öz

Çalışmanın amacı; Gökpınar baraj gölü yapımı öncesi ve sonrası meteorolojik verilerin istatistiksel olarak değerlendirilip gölün hissedilen sıcaklığa olan etkisini analiz etmektir. Enerji üretimi, sulama gibi amaçlara hizmet etmek için kurulan barajların, yararlarının yanında çevreye ve iklime olan etkileri de konuşulmaktadır. Yapılan çalışmalar da büyük su yüzeylerinin iklim üzerinde etkileri olduğu saptanmıştır. Bu çalışma da Denizli ili içerisinde bulunan 2002 yılında faaliyete geçmiş Gökpınar Baraj Gölü’nün iklim üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışmanın veri seti Denizli Merkez ve Acıpayam meteoroloji istasyonlarından sağlanmıştır. Veriler barajın faaliyete geçtiği tarihten öncesi 1980- 2002 ve 2002-2017 sonrası olmak üzere iki ayrı veri setini kapsamaktadır. Bu veri setindeki ortalama sıcaklık, ortalama bağıl nem ve bu verilerden hesaplanan ortalama hissedilen sıcaklık verileri analiz edilmiştir. Baraj yapılmadan önce ve sonra oluşan mutlak değişimler grafiksel analiz yöntemleri, bağımlı değişkenlerde t testi, Mann-Kendall ve Sen Trend Eğim Metodu ile istatiksel anlamda değişimin olup olmadığı ve değişim trendinin hangi yönde olduğu değerlendirilmiştir. Sonuçta çevre ikliminin ortalama sıcaklık ve hissedilen sıcaklık değerlerinde uzun dönemde artan yönde anlamlı bir değişimin olduğu, ortalama bağıl nemde ise azalan yönde anlamlı bir değişim olduğu belirlenmiştir. Fakat Denizli ve Acıpayam verileri karşılaştırıldığında aynı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu ise değişimin baraj kaynaklı olmadığı iklimsel değişimle ilgili olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Baraj Gölü, Hissedilen Sıcaklık, Trend analizi, Mann-Kendall, Denizli

The effects of the Gökpinar Dam Lake (Denizli) on the heat index(HI)values

Öz

The aim of the study is to analyze the meteorological data before and after Gökpınar dam lake construction and the effect of the lake on the heat index. The dams built to serve purposes such as energy production and irrigation, as well as the benefits of the them and their effects on the climate and environment are also being discussed. Studies have also shown that large water surfaces have an impact on the climate. In this study, the impact of Gökpınar Dam Lake, which was constructed in Denizli province in 2002, was investigated on climate. The data set of this study was provided from Denizli Central Meteorology Station. The data includes two separate datasets before 1980- 2002 and after 2002-2017, when the dam was constructed. Mean temperature, mean relative humidity and mean heat index in these data sets have been analyzed. Absolute changes occurring before and after dam construction were evaluated by using graphical analysis methods, paired sample t test, Mann-Kendall and Sen’s slope estimate trend analyses. These tests were used to determine whether there is a statistical change and the direction of change trend. As a result, it has been determined that there is a significant change in the mean temperature and heat index values of the environmental climate in the long term in the increasing direction and a significant change in the mean relative humidity in the decreasing direction. However, the same results were obtained when Denizli and Acıpayam data were compared. This shows that the change is related to the climatic change where the dam is not.

Anahtar Kelimeler

Dam Lake, Heat index, Trend Analysis, Mann-Kendall, Denizli

Kaynakça

• Acar Deniz, Z., & Gönençgil, B. (2017). Türkiye Sıcaklık Ekstremlerindeki Değişkenlikler. Coğrafya Dergisi,(35),41-54. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/32204/347083 adresinden alındı
• Acar, Z., Gönençgil, B., & Korucu Gümüşoğlu, N. (2018). Long-Term Changes in Hot and Cold Extremes in Turkey. Coğrafya Dergisi https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/41595/502497 adresinden alındı
• Agoramoorthy, G., & Hsu, M. J. (2016). Small Dams Revive Dry Rivers and Mitigate Local Climate Change in India's Drylands . International Journal of Climate Change Strategies and Management,271-285.
• Anonim. (2019). Mann-Kendall Test For Monotonic Trend. Visual Sample Plan: https://vsp.pnnl.gov/help/Vsample/Design_Trend_Mann_Kendall.htm adresinden alındı
• Arslan, O. (2017). Akkaya Barajının Niğde İli İklimine Etkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 627-633.
• Ashrae. (1997). Fizyolojik İlkeler ve Isıl Konfor. Ç. O. Genceli içinde, Ashrae Temel El Kitabı (s. Bölüm 8). Tesisat Mühendisleri Derneği Teknik Yayınlar:2.
• Bacanlı , Ü. G., & Tuğrul, A. T. (2015). Baraj Göllerinin İklimsel Etkisi ve Vali Recep Yazıcıoğlu Gökpınar Baraj Gölü Örneği. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 154-159.
• Batan, M. (2012). “Diyarbakır ile Batman İlleri İklim Verilerinin Lineer Regresyon ile Karşılaştırılması ve Ilısu Barajı Sonrası Batman İlinin Gelecek İklim Verilerinin Elde Edilmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 225-232.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Chao, B. (1995). Anthropogenic impact on global geodynamics due to reservoir water impoundment. Geophysical Research Letters 22(24), 3529-3532.
• Cosun, F., & Karabulut, M. (2015). Kahramanmaraş’ta ortalama, minimum ve maksimum sıcaklıkların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi, (53), 41-50.https://dergipark.org.tr/tr/pub/tcd/issue/21228/227810 adresinden alındı.
• Darkot, B., & Tuncel, M. (1995). Ege Bölgesi Coğrafyası. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Degu, A. M., Hossain , F., Niyogi, D., Pielke , R., & Shepherd , J. M. (2011). The Influence of Large Dams on Surrounding Climate and Precipitation Patterns. Geophysical Research Letters, 1-7.
• Demirpençe, H., & Güldal, V. (2001). Manavgat ve Oymapınar Baraj Göllerinin Yakın Çevre İklimine Etkisi. 1. Türkiye Su Kongresi , (s. 347-354). İstanbul.
• DenizliHaber. (2014, Eylül 21). "Gökpınar Taşınacak" Dedikodusu. (Ş. Boz, Dü.) Denizli. https://www.denizlihaber.com/denizli/kent-genel/gokpinar-tasinacak-dedikodusu/ adresinden alındı
• Erdaş, O., Yüksel, A., & Başaran, M. (2001). K.Maraş Yöresindeki Barajların İklim Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. 1. Türkiye Su Kongresi , (s. 355-362). İstanbul.
• Esterby, S. (1996). Review of methods for the detection and estimation of trends with emphasis on water quality applications. Hydrological Processes 10:, 127-149.
• Gilbert, R. (1987). Statistical Methods for Environmental Pollution Monitoring. NY: Wiley.
• Golbabaei, F., Heidari, H., Sihamsipour, A., Forushani, A. R., & Gaeini, A. (2019). A new outdoor environmental heat index (OEHI) as a simple andapplicable heat stress index for evaluation of outdoor workers. Urban Climate 29 , 1-10.
• Göney, S. (1975). Büyük Menderes Bölgesi . İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• Güldal, V., & Ağıralioğlu, N. (1994). Baraj haznelerinin iklime etkisi: Keban barajı. Su ve Toprak Kaynaklarını Geliştirme Konferansı (s. 417- 435). Ankara: DSİ.
• Hirsch, R., Slack, J., & Smith, R. (1982). Techniques of trend analysis for monthly water quality data. Water Resources Research 18(1), 107-121.
• ÇDR. (2016). İl Çevre Durum Rapoları. Denizli: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• İİÇDR. (2017). Denizli. Ankara: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Jermar, M. K. (1987). Water Resources and Water Management. Developments in Water Science . içinde Amsterdam: Elsevier SciencePubl. B.V. .
• Kadıoğlu, M., & Şen, Z. (1994). Keban Barajı Öncesi ve Sonrasında Çevre İklminin Fraktal Analizi. Son değerlendirmeler ışığında Keban Brajı’nın Elazığ iklimine etkisi’ni (s. 1145-1155). Ankara: DSİ.
• Kadıoğlu, M., Satılmış, S., & Özgüler, H. (1994). Büyük su yapılarının çevre iklimine etkisi. Su ve Toprak Kaynaklarının Geliştirilmesi Konferansı (s. 1099- 1107). Ankara: DSİ.
• Kendall, M. (1975). Rank Correlation Methods. Lonon: Charles Griffin.
• Koçman, A. (1993). Ege Ovalarının İklimi. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Mann, H. (1945). Non-parametric tests against trend. Econometrica 13, 163-171.
• MGM. (2015). Yeni Senaryolar İle Türkiye İklim Projeksiyonları Ve İklim Değişikliği. Ankara: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Matbaası.
• MGM, M. (2018). Hissedilen Sıcaklık (Sıcaklık ve Neme Göre) ve Rüzgar Etkisi (Wind chill). Meteoroloji Genel Müdürlüğü: https://www.mgm.gov.tr/genel/sss.aspx?s=hissedilensicaklik adresinden alındı
• NOAA. (2014, Mayıs 28). Heat Index Calculation. National Weather Science Weather Prediction Center https://www.wpc.ncep.noaa.gov/html/heatindex_equation.shtml adresinden alındı
• Özdemir, M., & Bahadır, M. (2010). “Denizli’de Box-Jenkins tekniği ile küresel iklim değişikliği öngörüleri. The Journal of International Social Research, 3(12), 352-362.
• Özkan, F. (1996). Keban Baraj Gölü’nün Elazığ Bölgesi İklim Şartlarına Etkisinin Araştırılması. Elazığ: Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi.
• Gyau-Boakye, P. (2001). Environmental impacts of the Akosombo dam and effects of climate change on the lake levels . Environment, Development and Sustainability 3(1), 17-29.
• Rothfusz, L. (1990). The Heat Index Equation. Western Region Technical Attachment.
• Sen, P. K. (1968). Estimates of the regression coefficient based on Kendall’s tau. J Am Stat As 63, 1379–1389.
• Stapleton, S. O., Sabbag, L., Hawley, K., Tran, P., Hoang, L., & Nguyen, P. (2016). Heat index trends and climate change implications for occupational heatexposure in Da Nang, Vietnam. Climate Services 2-3, 41-51.
• Steadman, R. (1979). Indices of windchill of clothed persons. Journal of Applied Meteorology, cilt. 10, no 4, 674-683.
• Steadman, R. (1979a). A temperature-humidity index based on human physiology and clothing science. The assessment of sultriness (s. 861-873). içinde
• Steadman, R. (1984). A universal scale of apparent temperature. J. Clim. Appl. Meteorol., 23 , 1674-1687.
• Sungur, K. (1980). Türkiye’de İnsan Yaşamı Açısından Uygun Olan Ve Olmayan Isı Değerlerinin Aylık Dağılışı İle İlgili Bir Deneme. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi 23, 27–36.
• Şengün, M. T. (2007). Son Değerlendirmeler Işığında Keban Barajı’nın Elazığ İklimine Etkisi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 116-121.
• Temur, T. (2017). Susurluk Havzası Sıcaklık ve Yağış Trendleri. 4. İklim Değişikliği Kongresi . İstanbul.
• Tonbul, S. (1986). Elazığ ve çevresinin iklim özellikleri ve Keban barajının yöre iklimi üzerine olan etkileri. Fırat Üniversitesi Coğrafya Sempozyumu (s. 275-293). Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Türkeş, M. (1995). Türkiye’de Yıllık Ortalama Hava Sıcaklıklarındaki Değişimlerin ve Eğilimlerin İklim Değişikliği Açısından Analizi. Çevre ve Mühendislik Dergisi 9, 9-15.
• Türkeş, M., Sümer, U., & Demir, İ. (2002). Türkiye’nin Günlük Ortalama Maksimum ve Minimum Hava Sıcaklıkları İle Sıcaklık Genişliğindeki Eğilimler ve Değişiklikler. 11-13 Nisan Klimatoloji Çalıştayı Bildiriler Kitabı, (s. 89-106). İzmir.
• Ünlü, O. (2018). Zirveden Gökpınar Baraj Gölü. http://www.fotografturk.com/zirveden-gokpinar-baraj-golu-denizli-p460917 adresinden alındı
• Xiutai, W. (1986). Environmental Impact of the Sanman George Project. Water Power and Dam Construction. içinde November.
• Yeşilnacar, İ., & Gülşen , H. (1999). Şanlıurfa ve Çevresinin İklim Özellikleri ve Atatürk Barajının Yöre İklimi Üzerindeki Etkileri. 52. Türkiye Jeoloji Kurultayı, (s. 122-128). Ankara.
• Zaiontz, C. (2012). Sen's Slope. Real Statistics Using Excel: https://www.real-statistics.com/time-series-analysis/time-series-miscellaneous/sens-slope/ adresinden alındı