Kentsel dönüşüm projeleri ve sonrası: Antalya Kepez-Santral mahalleleri örneğinde yerinden edilme süreçlerinin analizi

Yıl 2022, Sayı: 80, 53 - 70, 30.06.2022

İsmail İlik İhsan Bulut Uğurcan Ayik

https://doi.org/10.17211/tcd.1081972

Cited By: 2

Öz

Farklı bilim dallarından araştırmacıların yaptıkları çalışmalar kentsel dönüşüm projelerinin en
yaygın etkisinin yerinden edilme süreçleri olduğunu ortaya koymaktadır. Fakat ilgili literatür
farklı projeler için yerinden edilme süreçlerinin oluştuğunu tespit etmesine karşılık, zorunlu
şekilde gerçekleşen hareketlerin sonrasına dair iz sürme süreci açısından zayıf kalmaktadır.
Çalışma Antalya Kepez-Santral Mahallesi kentsel dönüşüm projesi sonrasında yer değiştirmek
zorunda kalmış hanehalklarının izini sürmektedir. Çalışmadaki temel amaç yer değiştirmiş hanehalklarının
hareket kalıplarının ve bu hareketlerdeki nedenselliklerin açığa çıkarılmasıdır. Ayrıca
kentsel dönüşüme dair genel memnuniyet durumu da sorgulanmaktadır. Çalışma bunları gerçekleştirmek
için nicel ve nitel veri setlerinden yararlanmaktadır. Çalışma kapsamında yer değiştirmek
zorunda bırakılan hanehalklarının proje alanına yakın yerleri tercih ettiği tespit edilmiştir.
Ayrıca kentsel dönüşüme dair katılımcıların olumsuz bir tutum içerisinde olduğu, toplumsal bağ
ve bağlantıların projeden etkilendiği belirlenmiştir. Son olarak yeni yer seçiminde lokasyon avantajı,
akrabalık ve komşuluk ilişkileri, kira uygunluğu başat etkenlerdir.

Anahtar Kelimeler

kentsel dönüşüm projeleri, yerinden edilme, yer seçim tercihi, Kepez, Antalya

Urban regeneration projects and afterwards: Analysis of dısplacement in Antalya Kepez-Santral neighborhoods

Öz

Studies by researchers from different disciplines reveal that the most common result of urban
regeneration projects is displacement. However, although the relevant literature has findings
on the occurrence of displacement processes for various projects, they remain weak in terms
of tracing the displaced residents. This study traces the households that had to move from Antalya
Kepez-Santral neighborhood after the urban regeneration project. The main purpose of
the study is to reveal the movement patterns of displaced households and causes that shaped
those movements. Moreover, satisfaction levels with urban regeneration is also questioned.
To achieve these goals, this study utilizes quantitative and qualitative data sets. Within the
scope of the study, it has been determined that the households who were forced to move
preferred neighborhoods close to the project area. Furthermore, households have stated that
their attitude towards the urban regeneration project were negative and their social ties and
connections were affected by the project. Finally, location advantage, kinship and neighborly
relations, and affordability of rents are found to be the main factors during the preference of
new neighborhoods.

Anahtar Kelimeler

urban regeneration projects, displacement, preference of neighborhood, Antalya, Kepez.

Kaynakça

• Adams, W. C. (2015). Conducting semi-structured interviews. İçinde Kathryn E. Newcomer, Harry P. Hatry, Joseph S. Wholey (Ed.), Handbook of Practical Program Evaluation (ss.492-505). Wiley. Andersson, R., & Musterd, S. (2005). Area-based policies: A critical appraisal. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 96(4), 377-389. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2005.00470.x
• Antalya, Büyükşehir Belediyesi. (1995). Antalya anakenti yapısal planı 1/25000 ölçekli plan raporu. Antalya Büyükşehir Belediyesi. Atkinson, R. (2003). Introduction: Misunderstood saviour or vengeful wrecker? The many meanings and problems of gentrifìcation. Urban Studies, 40(12), 2343-2350. https://www.jstor.org/stable/ 43100502
• Atkinson, R., & Bridge, G. (2005). Introduction. İçinde R. Atkinson, & G. Bridge (Ed.), Gentrification in a Global Context The New Urban Colonialism (ss.1-17). Routledge.
• Ay, D. (2016). Is it possıble to plan displacement-free urban renewal? A comparatıve analysıs of the natıonal urban renewal program in Turkey [Doktora tezi, University of Illinois at Urbana-Champaign]. https://core.ac.uk/download/pdf/158318191.pdf
• Ayik, U. (2014). Mekânsal ve toplumsal yansımalarıyla Türkiye’de kentsel dönüşüm projelerine coğrafi bakış: Fikirtepe örneği (Yayın no: 361866) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ayik, U., & Enterili, Z. (2020). Değişen kent politikaları ve kentsel dönüşüm: Gaziantep Nuripazarbaşı Mahallesi örneği. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (41), 221-244. https://doi.org/10.32003/igge.649700
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Bayraktar, D., & Bayraktar, E. A. (2019). Antalya kent merkezinde kentsel dönüşüm uygulamaları. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(1), 19-35. https://doi.org/10.20854/ bujse.517563
• Bolt, G., & Van Kempen, R. (2010). Dispersal patterns of households who are forced to move: Desegregation by demolition: A case study of Dutch cities. Housing Studies, 25(2), 159-180. https:// doi.org/10.1080/02673030903561834
• Bulut, İ., & Ceylan, S. (2013). Kentsel dönüşüm yaklaşımlarına bir örnek: Efendibey (Niğde) kentsel dönüşüm uygulaması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 239-256. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2832/38493
• Cin, M. M., & Eğercioğlu, Y. (2016). A critical analysis of urban regeneration projects in Turkey: Displacement of Romani settlement case. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 216, 269-278. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.12.037
• Clampet-Lundquist, S. (2004). HOPE VI relocation: Moving to new neighbourhoods and building new ties. Housing Policy Debate, 15(2), 415-447. https://doi.org/10.1080/10511482.2004.9521507
• Crump, J. (2002). Deconcentration by demolition: public housing, poverty, and urban policy. Environment and Planning D, 20(5), 581-596. https://doi.org/10.1068/d306
• Çağlar, A., & Schiller, N. (2018). Migrants & city-makıng dispossession, displacement, and urban regeneration. Duke University Press.
• Demir, F. (2021). Antalya Kepez ilçesindeki kentsel dönüşüm projelerinin irdelenmesi ve halkın yaklaşımlarının belirlenmesi (Yayın no: 676016) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Doğan, M. (2018). Antalya şehrinin (Muratpaşa, Kepez, Döşemealtı, Aksu, Konyaaltı) gelişmesinde etkili olan faktörler. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 37, 187- 201. https://doi.org/10.32003/iggei.426712
• Donaldson, R., Kotze, N., Visser, G., Park, J., Wally, N., Zen, J., & Vieyra, O. (2013). An uneasy match: Neoliberalism, gentrification and heritage conservation in Bo-Kaap, Cape Town, South Africa. Urban Forum, 24, 173-188. https://doi.org/10.1007/s12132- 012-9182-9
• Duman, S. (2020). Kentsel dönüşüm projelerinin mekânsal etkilerinin coğrafi açıdan analizi (Bursa ili Nilüfer ilçesi Ataevler mahallesi örneği) (Yayın no: 636643) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Erdem, S. (2019). Bir gecekondu mahallesinin dönüşümü: Macun örneği (Ankara-Yenimahalle) (Yayın no: 582084) [Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ergün, C., & Gül, H. (2011). Urban regeneration and social segregation: The case of İstanbul. Toplum ve Demokrasi, (11), 155-172. https://dergipark.org.tr/tr/pub/toplumdd/issue/22742/242739 Fang, Y. (2006). Residential satisfaction, moving ıntention and moving behaviours: A study of redeveloped neighbourhoods in ınner-city Beijing. Housing Studies, 21(5), 671-694. https://doi. org/10.1080/02673030600807217
• Farha, L. (2011). Forced evictions, global crisis, global solutions. UN Habitat. https://unhabitat.org/
• Galster, G. (2007). Neighbourhood social mix as a goal of housing policy: A theoretical analysis, European Journal of Housing Policy, 7 (1), 19-43. https://doi.org/10.1080/14616710601132526
• Gans, H. (1993). People, plans, and policies. essays on poverty, racism, and other national urban problems. Columbia University Press.
• Glass, R. (1964). London: aspects of change. MacGibbon & Kee.
• Gökçe, G. (2011). Neoliberalizmin krizi ve yeni devlet/yönetim modeli arayışları, Türk İdare Dergisi, (471-472), 99-116. http://www.tid. gov.tr/Makaleler/05_Doc.Dr.Gulise_GOKCE_471_472.pdf
• Görgülü, Z. (2009). Kentsel dönüşüm ve ülkemiz, 1. İzmir Kent Sempozyumu, 08-10 Ocak 2009, Bildiriler Kitabı, 767-780.
• Güzey, Ö. (2016). The last round in restructuring the city: Urban regeneration becomes a state policy of disaster prevention in Turkey. Cities, 50, 40-53. https://doi.org/10.1016/j.cities.2015.08.010
• Hackworth, J., & Smith, N. (2001). The Changing state of gentrification. Tijdschriftvoor Economische en Sociale Geografie, 92(4), 464-477. https://doi.org/10.1111/1467-9663.00172
• Hankins, K. P. (2014). Forced mobility: The relocation of public-housing residents in Atlanta. Environment and Planning A: Economy and Space, 46(12), 2932-2949. https://doi.org/10.1068/a45742 Hartman, C., Keating, D., & Le Gates, R. (1982). Displacement: How to fight it. Natl Housing Law Project.
• Helbrecht, I. (2018). Gentrification and displacement. İçinde I. Helbrecht (Ed), Gentrification and Resistance (s. 1-7). Springer.
• Hürriyet. (2019, Haziran 10). Bakan Kurum: İstanbul’da kentsel dönüşüme 1 milyar 885 milyon lira destek sağladık. https://www. hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-kurum-istanbulda-kentsel-donusume- 1-milyar-885-milyon-lira-destek-sagladik-41239325, Erişim tarihi 18.10.2022.
• İslam, T., & Sakızoğlu, B. (2015). The making of, and resistance to, state-led gentrification in İstanbul, Turkey. İçinde L. Lees, H. Shin, & E. Morales (Ed.), Global Gentrifications Uneven development and Displacement (s. 245-264). Bristol University Press, Policy Press.
• Karadağ, A., & Mirioğlu, G. (2011). Bayraklı kentsel dönüşüm projesi üzerine coğrafi değerlendirmeler. Türk Coğrafya Dergisi, (57), 21-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tcd/issue/21224/227776
• Karpat, K. H. (2016). Türkiye’de toplumsal dönüşüm (kırsal göç, gecekondu ve kentleşme). Timaş Yayınları.
• Kearns, A., & Mason, P. (2013). Defining and measuring displacement: Is relocation from restructured neighbourhoods always unwelcome and disruptive? Housing Studies, 28(2), 177-204. https://doi.org/10.1080/02673037.2013.767885
• Kılıç, T., & Hardal, S. (2014). Kentsel dönüşümün sosyal ve mekânsal yansımalarına bir örnek: Sarıgöl Mahallesi (Gaziosmanpaşa- İstanbul). Türk Coğrafya Dergisi, (62), 1-7. https://doi. org/10.17211/tcd.33157
• Kleinhans, R. (2003). Displaced but still moving upwards in the housing career? Implications of forced residential relocation in the Netherlands. Housing Studies, 18(4), 473-499. https://doi. org/10.1080/02673030304248
• Kleinhans, R., & Van Der Laan Bouma-Doff, W. (2008). On priority and progress: Forced residential relocation and housing chances in Haaglanden, the Netherlands. Housing Studies, 23(4), 565- 587. https://doi.org/10.1080/02673030802101641
• Kocaer, Ö, Ş. & Bal, Ö. H. (2013). Kentsel dönüşüm gerçeği ve İzmir uygulamaları üzerine bir değerlendirme, TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu, 28-30 Kasım 2013, 445-452.
• Korkmaz, C., & Balaban, O. (2020). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara urban regeneration project. Habitat International, 95, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102081
• Lees, L. (2011). The geography of gentrification: Thinking through comparative urbanism. Progress in Human Geography, 36(2), 155-171. https://doi.org/10.1177/0309132511412998
• Lees, L., & Ferreri, M. (2016). Resisting gentrification on its final frontiers: Learning from the Heygate Estate in London (1974–2013). Cities, 57, 14-24. https://doi.org/10.1016/j.cities.2015.12.005
• Lees, L., Shin, H., & Morales, E. (2015). Conclusion: Global gentrifications. İçinde L. Lees, H. Shin, & E. Morales (Ed.), Global Gentrifications Uneven Development and Displacement (p. 441-452). Policy Press.
• Lees, L., Slater, T., & Wyly, E. (2008). Gentrification. Routledge. Lelevrier, C. (2013). Forced relocation in France: How residential trajectories affect individual experiences. Housing Studies, 28(2), 253-271. https://doi.org/10.1080/02673037.2013.767883
• Lovering, J., & Türkmen, H. (2011). Bulldozer neo-liberalism in İstanbul: The state led construction of property markets, and the displacement of the urban poor. International Planning Studies, 16(1), 73-96. https://doi.org/10.1080/13563475.2011.552477
• Marcuse, P. (1989). Gentrification, homelessness, and the work process: Housing markets and labour markets in the quartered city. Housing Studies 4(3), 211-220. https://doi.org/10.1080/02673038908720660
• Marczyk, G., DeMatteo, D. & Festiner, D. (2005). Essentials of research design and Methodology. Wiley.
• Miltenburg, E., Werfhorst, H., & Tieskens, K. (2018). Consequences of forced residential relocation: Early impacts of urban renewal strategies on forced relocatees’ housing opportunities and socioeconomic outcomes. Housing Policy Debate, 28(4), 609-634. https://doi.org/10.1080/10511482.2018.1424722
• Neuman, W. L. & Robson, K. (2014). Basics of social research. Pearson Canada.
• Özcan, H. (2018). Yeni nesil kentsel dönüşüm üzerine bir araştırma Antalya Kepez – Santral Mahallesi örneği (Yayın no: 498474) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Öner, R., & Şimşek, A. (2017). Romani People and the ‘Right to the City’: Gentrification in Fevzipasa, Çanakkale, Turkey. Journal of Gypsy Studies, 1(1), 49-64. https://doi.org/10.33182/jgs. v1i1.529
• Özkul, O., & Aydın, T. (2019). Kent ve mahalle kültürü arasındaki Fikirtepe. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, 12(1), 82-103. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kent/issue/ 43742/494482
• Popkin, S., Levy, D., Harris, L., Comey, J., Cunningham, M., & Buron, L. (2004). The HOPE VI program: What about the residents? Housing Policy Debate, 15(2), 385-414. https://doi.org/10.1080/105 11482.2004.9521506
• Porter, L., & Shaw, K. (2009). Whose urban renaissance? An international comparison of urban regeneration strategies. Routledge.
• Sakızoğlu, B. (2014). Insertıng temporalıty ınto the analysıs of dısplacement: lıvıng under the threat of dısplacement. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 105(2), 206-220. http://hdl. handle.net/10.1111/tesg.12051
• Slater, T. (2009). Missing Marcuse: On gentrification and displacement. City Analysis of Urban Change, Theory, Action, 13(2), 292- 311. https://doi.org/10.1080/13604810902982250
• Slater, T. (2012). Expulsions from public housing: The hidden context of concentrated affluence. Cities, 35, 384-390. https://doi. org/10.1016/j.cities.2012.10.009
• Smith, N. (2002). New globalism, new urbanism: Gentrification as global urban strategy. Antipode, 34(3), 427-450. https://doi. org/10.1111/1467-8330.00249
• Şirin, A. (2018). Antalya ili Kepez ilçesi kentsel dönüşüm çalışmalarının değerlendirilmesi (Yayın no: 507106) [Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi] Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Tieskens, K., & Musterd, S. (2013). Displacement and urban restructuring in Amsterdam; following relocatees after demolition of social housing. Urban Research & Practice, 6(2), 194-210. https://doi.org/10.1080/17535069.2013.808432
• Ünsal, B. (2015). Impacts of the Tarlabaşı urban renewal project: (forced) eviction, dispossession and deepening poverty. WIT Transactions on Ecology and The Environment, 193, 45-56. https://doi:10.2495/SDP150041
• Ünsal, B., & Türkün, A. (2014). Neoliberal kentsel dönüşüm kentsel alanlarda sınıfsal tahliye, yoksullaşma ve mülksüzleşme. İçinde A. Türkün (Ed.), Mülk, mahal, İnsan İstanbul’da Kentsel Dönüşüm (s. 17-42). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Waite, I. (2020). Low-income resident displacement through regeneration: the case of Ayazma, Istanbul. Proceedings of the Institution of Civil Engineers – Urban Design and Planning, 173(2), 54-61. https://doi.org/10.1680/jurdp.19.00035
• Wang, Z. (2020). Beyond displacement – exploring the variegated social impacts of urban redevelopment. Urban Geography, 41(5), 703-712. https://doi.org/10.1080/02723638.2020.1734373
• Watt, P. (2018). This pain of moving, moving, moving”: evictions, displacement and logics of expulsion in London. L’Annee Sociologique, 67-100. https://www.cairn-int.info/article-E_ANSO_ 181_0067--this-pain-of-moving-moving.htm
• Watt, P. (2021). Displacement and estate demolition: multi-scalar place attachment among relocated social housing residents in London. Housing Studies. https://doi.org/10.1080/02673037.2 020.1867081
• Yuen, B., Yeh, A., & Earl, G. (2006). High-Rise living in Singapore public housing. Urban Studies, 43(3), 583-600. https://doi. org/10.1080/00420980500533133