Deprem bilincinin oluşmasında coğrafi konulara ait sosyal medya paylaşımlarının incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 83, 155 - 162, 31.12.2023

Salih Yıldırım , Ertuğrul Alper Kurban

https://doi.org/10.17211/tcd.1302712

Öz

Deprem farkındalığı, afet bilinci vb. coğrafi konuların ülkemizin gündemine taşınmasında doğal afetler sonrası bireylerin deneyimleri etkili olmaktadır. Ülkemiz için aleyhte bir hâl olsa da günümüzde yaşanan doğal afetlerin toplum nezdinde bir bilinç oluşturmasında sosyal medya önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı, sosyal medya paylaşımlarının deprem bilinci oluşturmadaki rolünü coğrafi kavramlar, konular ve uzmanlar üzerinden değerlendirmektir. İkincil veri setlerinin kullanıldığı çalışmada veriler, Twitter'dan elde edilen Tweetler, konu uzmanlarının paylaşımları ve Türkiye Cumhuriyeti İletişim Başkanlığı’nın yayınladığı belgeler üzerinden analiz edilmiştir. Elde edilen Tweet verileri, betimleyici istatistik teknikleriyle analiz edilmiştir. Ayrıca, İletişim Başkanlığı’nın yayınladığı belgeler, doküman analizi tekniğiyle incelenerek deprem sürecinde yayılan yanlış coğrafi bilgiler hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, depremden bir ay sonra coğrafi kavramların Twitter paylaşımlarında ve deprem uzmanlarının etkileşimlerinde önemli bir artış olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, coğrafi bilinç eksikliğinden kaynaklanan nedenlerle sosyal medyada yayılan asparagas haberlerin dezenformasyon sorununa yol açtığı tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, toplumda coğrafi farkındalığın artırılması ve eğitim-öğretim sürecinde coğrafya dersine daha fazla önem verilmesi gerektiğini doğrulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Sosyal Medya, Coğrafi Bilinç ve Kavramlar, Deprem Uzmanları, Twitter

Investigation of social media posts on geographical issues in the formation of earthquake awareness

Öz

The experiences of individuals after natural disasters are effective in bringing geographical issues such as earthquake awareness, disaster awareness, etc. to the agenda of Türkiye. Although it is unfavorable for our country, social media plays an important role in creating awareness in the society about natural disasters experienced. The aim of this study is to evaluate the role of social media posts in creating earthquake awareness through geographical concepts, topics and experts. Using secondary data sets, the study analyzed the data through Tweets obtained from Twitter, posts of subject matter experts and documents published by the Republic of Turkey Directorate of Communication. The Tweet data were analyzed using descriptive statistical technique. In addition, the documents published by the Directorate of Communication were analyzed using document analysis technique and evaluations were made about the false geographical information spread during the earthquake. According to the results of the study, one month after the earthquake, there was a significant increase in Twitter shares of geographical concepts and interactions of earthquake experts. In addition, it was also found that asparagus news spread on social media due to lack of geographical awareness led to disinformation problems. These results confirm the need to increase geographical awareness in the society and to give more emphasis to the geography course in the education.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Social Media, Geographical Awareness and Concepts, Earthquake Experts, Twitter

Kaynakça

• Ağralı, Ö., & Aydın, Ö. (2021). Tweet Classification and Sentiment Analysis on Metaverse Related Messages. Journal of Metaverse, 1(1), 25-30.
• Ağralı, Ö., Sökün, H., & Karaarslan, E. (2022). Twitter data analysis: Izmir earthquake case. Journal of Emerging Computer Technologies, 2(2), 36-41.
• Aksa, F. I., Utaya, S., Bachri, S., & Handoyo, B. (2020). Investigating the role of geography education in enhancing earthquake preparedness: Evidence from Aceh, Indonesia. GEOMATE Journal, 19(76), 9-16. https://doi.org/10.21660/2020.76.90006
• Aksoy, B., & Sözen, E. (2014). Lise öğrencilerinin coğrafya dersindeki deprem eğitimine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Düzce ili örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 279-297.
• Alam, E. (2020). Earthquake hazard knowledge, preparedness, and risk reduction in the Bangladeshi readymade garment industry. Sustainability, 12(23), 10147. https://doi.org/10.3390/su122310147
• Aydın, S. (2019). Determination of Prospective Science Teachers’ knowledge levels about earthquake. International Journal of Earth Sciences Knowledge and Applications, 1(1), 28-31.
• Başıbüyük, A. (2004). Yetişkinlerde deprem bilgisi ve etkili faktörlerin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 161(1), 215-218.
• Biricik, A. S., & Korkmaz, H. (2001). Kahramanmaraş’ın depremselliği. Marmara Coğrafya Dergisi, 3, 53-82.
• Bruns, A., Burgess, J., Crawford, K., & Shaw, F. (2011). Crisis communication on Twitter in the 2011 South East Queensland floods: Report addressing the use of social media services during national disasters, with a focus on the Queensland Police Force’s use of twitter. ARC Centre of Excellence for Creative Industries and Innovation.
• Cambridge Dictionary. (2023). Catastrophe. Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/catastrophe
• Cho, S. E., Jung, K., & Park, H. W. (2013). Social media use during Japan’s 2011 earthquake: How Twitter transforms the locus of crisis communication. Media International Australia, 149(1), 28-40. https://doi.org/10.1177/1329878X1314900
• Crooks, A., Croitoru, A., Stefanidis, A., & Radzikowski, J. (2013). # Earthquake: Twitter as a distributed sensor system. Transactions in GIS, 17(1), 124-147. https://doi.org/10.1111/j.1467-9671.2012.01359.x
• Çakar, Ö. (2008). İlköğretim 5. Sınıf sosyal bilgiler dersinin deprem bilinci geliştirmedeki rolüne dair öğretmen görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Demirci, A., & Yıldırım, S. (2015). İstanbul’da ortaöğretim öğrencilerinin deprem bilincinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45(207), 89-118.
• Demirkaya, H. (2007). İlköğretim 5. 6. ve 7. Sınıf öğrencilerinin depreme yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 37-49.
• Fetihi, L., & Gülay, H. (2011). The effect of earthquake awareness development program (EADP) on 6 years old children. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 663-678.
• Gülay, H. (2010). An earthquake education program with parent participation for preschool children. Educational Research and Reviews, 5(10), 624.
• İletişim Başkanlığı. (2023). Asrın Felaketi: 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/iletisim-baskanliginca-asrin-felaketi-06-subat-2023-kahramanmaras-depremleri-kitabi-yayimlandi/
• İletişim Başkanlığı. (2023a,). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/10-subat-bulten.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023b,). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/11-subat-bulten.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023c,). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/13-14-subat-bulten_%281%29.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023d,). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/14-15-subat-bulten.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023e,). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/19-20-subat-bulten.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023f,). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/23-24-subat-bulten.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023g). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/24-25-subat-bulten-2.pdf
• İletişim Başkanlığı. (2023h). Dezenformasyon bülteni. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/25-26-subat-bulten.pdf
• Johnston, D., Tarrant, R., Tipler, K., Coomer, M., Pedersen, S., & Garside, R. (2011). Preparing schools for future earthquakes in New Zealand: Lessons from an evaluation of a Wellington school exercise. Australian Journal of Emergency Management, The, 26(1), 24-30.
• Kahramanmaraş’ta 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde deprem. (2023a, Nisan 18). NTV. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/kahramanmarasta-7-7-ve-7-6-buyuklugunde-deprem,xtleVqwS3U2nqOinmtTDlA
• Owen, J. (2005, Nisan 05). Tsunami family saved by schoolgirl’s geography lesson. National Geographic News. https://ceasdev.uchicago.edu/sites/ceas.uchicago.edu/files/uploads/sti2013_arehart_nationalgeographic_tillysmith_tsunami.pdf
• Öcal, A. (2007). İlköğretim aday öğretmenlerinin deprem bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 104-110.
• Öztürk, M. K. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının deprem deneyimleri üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(28), 308-319. Rapor: Depremin Türkiye ekonomisine maliyeti 150 milyar dolar. (2023b, Nisan 18). NTV. https://www.ntv.com.tr/ntvpara/rapor-depremin-turkiye-ekonomisine-maliyeti-150-milyar-dolar,UUKGaIWDRUikZseMHFa0kw
• Raza, M., Awais, M., Ali, K., Aslam, N., Paranthaman, V. V., Imran, M., & Ali, F. (2020). Establishing effective communications in disaster affected areas and artificial intelligence based detection using social media platform. Future Generation Computer Systems, 112, 1057-1069. https://doi.org/10.1016/j.future.2020.06.040
• Roos, D. (2020, Nisan 12). The 2004 Tsunami Wiped Away Towns With “Mind-Boggling” Destruction. History. https://www.history.com/news/deadliest-tsunami-2004-indian-ocean
• Tekindal, M., Özden, S. A., & Tekindal, M. A. (2022). Sosyal medya analizi sosyal hizmet tweetlerinde COVID-19. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 22(1), 72-83. https://doi.org/10.54961/uobild.1136565
• Tuncer, N., Sözen, Ş., & Sakar, Ş. (2021). Okul öncesi eğitimde deprem farkındalığı: Deprem benden küçüksün” projesi, Tokat ili örneği. International Journal of Educational Spectrum, 3(1), 1-27.
• Vartanian, T. P. (2010). Secondary data analysis. Oxford University Press.
• Wang, Y., & Taylor, J. E. (2018). Coupling sentiment and human mobility in natural disasters: A Twitter-based study of the 2014 South Napa Earthquake. Natural Hazards, 92, 907-925. https://doi.org/10.1007/s11069-018-3231-1
• Wang, Z., & Ye, X. (2018). Social media analytics for natural disaster management. International Journal of Geographical Information Science, 32(1), 49-72. https://doi.org/10.1080/13658816.2017.1367003