Türkiye’de Çevre Amaçlı Tarım Arazilerini Koruma (ÇATAK) Programı’nın Değerlendirilmesi: Kastamonu İli Araştırması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 126 - 139, 08.12.2021

Özlem Delikkaya Yener Ataseven

Öz

Türkiye’nin kendi koşullarına uygun tarımsal çevre politikalarını geliştirmeyi amaçladığı uygulamalardan birisi 2006 yılında başlayan “Çevre Amaçlı Tarım Arazilerini Koruma (ÇATAK) Programı’dır. Bu çalışma kapsamında “Oransal Örnekleme Yöntemi”ile belirlenen 81 üretici ile yüz yüze yapılan anketler sonucunda üreticilerin demografik özellikleri, araştırma alanında ÇATAK Programı kapsamında oluşan değişiklikler, ÇATAK desteğinden yararlanan üreticilerin sosyal, ekonomik ve çevre açısından öncelikleri ve ÇATAK programı doğrultusunda destek alan üreticilerin tarımsal üretim sürecinde benimsedikleri hedefler ve aynı zamanda üreticilerin tarımsal üretimde uygulama öncelikleri ile geleceğe ilişkin politika beklentileri ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Bu kapsamda verileri değerlendirmek amacıyla Basit Aritmetik Ortalama Yöntemi, % oran gibi tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır. Bunun yanında, ÇATAK Programı’nın getirdiği değişiklikleri, üreticilerin ÇATAK Programı’nı tanıma ve Program’dan memnun olma ve işletmelerde ÇATAK öncesi/sonrası uygulanan değişikliklerin neler olduğunu inceleyebilmek amacıyla Likert Ölçeği’nden faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda üreticilerin ÇATAK destekleri ile birlikte verim ve kalite artışı sonucunda tarımsal gelirlerinde artış olduğu ve çevre dostu üretim tekniklerini ve tarımsal üretimde çevresel sürdürülebilirliğe fayda sağlayacak uygulamaları ÇATAK destekleri sonucunda daha fazla tercih ettikleri sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ÇATAK uygulamaları, Tarımsal çevre politikaları, Tercih faktörleri, Kastamonu

Evaluation of Environmental Based Agricultural Land Protection (ÇATAK) Program in Turkey: Kastamonu Province Research

Öz

One of the practices in which Turkey aims to develop agro-environmental policies suitable for its own conditions is the “Environmentally Purpose Agricultural Land Protection (ÇATAK) Programme”, which started in 2006. As a result of the face-to-face surveys conducted with 81 producers using the “Proportional Sampling Method” within the scope of the study, the demographic characteristics of the producers, the changes in the scope of the ÇATAK Program in the research area, the social, economic and environmental priorities of the producers benefiting from the ÇATAK support, and the policies adopted by the producers receiving support in the agricultural production process in line with the ÇATAK program. Objectives as well as the application priorities of producers in agricultural production and future policy expectations were evaluated. In this context, descriptive statistics such as Simple Arithmetic Mean Method and % ratio were used to evaluate the data. Besides, changes brought by the ÇATAK program, Likert Scale was used in order to recognize and be satisfied with the ÇATAK Program of the producers and to examine what the changes were applied before/after the ÇATAK in the farms. As a result of the study, it was concluded that the producers preferred more environmentally friendly production techniques and practices that would benefit environmental sustainability in agricultural production as a result of ÇATAK supports, as a result of the increase in yield and quality, together with ÇATAK supports.

Anahtar Kelimeler

ÇATAK practices, Agri-environmental policies, Preference factors, Kastamonu

Kaynakça

• Anonim. (2020). Türkiye İçin 150 Milyar ABD Dolarlık Tarım Ekonomisi Hayal Değil! Web sitesi: https://www.doktar.com/Files/tarimda-turkiye'nin-mevcut-durumu-ve-potansiyel-doc-10.pdf , Erişim Tarihi: 27.11.2020.
• Atış, E. (2006). Tarım ve Çevre, Ed: F. Yavuz, Türkiye’ de Tarım, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Atış, E., Ceyhan, V., Salalı, H.E., Hasdemir, M., Akyüz, Y., Türkten, H., Yıldırım, Ç. ve Güngör, F.U. (2017). Determination of Factors Affecting the Success of Environmentally Based Agricultural Land
• Protection Program (ÇATAK). 2nd International Balkan Agriculture Congress Electronic Book, 16-18 May 2017.
• Arıkan, R. (2007). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama. Asil Yayın Dağıtım, s: 387
• Bayraktar, A. ve Boz, İ. (2020). Samsun ili Çarşamba ilçesinde çiftçilerin tarımsal mücadele ilaçları kullanımında çevreye karşı tutum ve davranışları. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(2), 392-398.
• Hasdemir, M. ve Hasdemir, M. (2012). Çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı ve bu programı uygulamada görevli personellerin çevre duyarlılıkları. Türkiye 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 5-7 Eylül 2012, Konya.
• Hasdemir, M. ve Hasdemir, M. (2016). Türkiye’de çevre amaçlı tarım arazilerini koruma programı uygulamaları. International Conference on Eurasian Economies, 29-31 August 2016, Hungary.
• Kocakurt, Ö. (2016). Türkiye’de kırsal alanda okullaşma ve yetişkin nüfusun eğitim durumuna ilişkin bir analiz. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, s: 612
• Olhan, E., Ataseven, Y., Gün, S. and Arısoy, H. (2010). The Features of the farmers preferring environmentally friendly agricultural methods: the case of Turkey. Scientific Research and Essay, 5(7), 646-653.
• Öz, G., Boz, İ. (2014). Isparta ili Eğirdir ilçesi Kovada Kanal Bölgesi’nde çevre amaçlı tarım arazilerinin korunması (ÇATAK) programının benimsenmesi ve yayılması. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül 2014, Samsun.
• Türkten, H., Eryılmaz, G.A., Ceyhan, V. ve Kılıç, O. (2014). Bafra ilçesinde çevre amaçlı tarım arazilerin korunması programının değerlendirilmesi ve iyi tarım uygulamalarının etkilerinin sürdürülebilirliği. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3-5 Eylül 2014, Samsun.
• TOB. (2021). Çevre Amaçlı Tarım Arazilerini Koruma Programı (ÇATAK). Web sitesi: https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Tarla-Ve-Bahce-Bitkileri/CATAK, Erişim Tarihi: 09.11.2021
• Yalçınkaya, N., Yalçınkaya, M.H., ve Çılbant, C. (2006). Avrupa Birliği’ne yönelik düzenlemeler çerçevesinde Türk tarım politikaları ve sektörün geleceği üzerine etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2): 97-118.