Eğitimde Bilişim Teknolojilerinin Etik Kullanımı Ölçeğinin Geliştirilmesi Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 2, 394 - 417, 30.12.2019

Emre Baysan Şaban Çetin

Öz

Bu çalışmada, eğitimde bilişim
teknolojilerinin etik kullanımını öğretmenler açısından belirlemek için
istenilen psikometrik özelliklere sahip bir ölçme aracının geliştirilmesi
amaçlanmıştır. Literatür taraması ve sahada görevli öğretmenlerle yapılan
görüşmeler sonucunda madde havuzu hazırlanmış, ardından hazırlanan maddeler
uzman görüşleri doğrultusunda tekrardan düzenlenmiştir. 56 maddelik taslak
ölçek formu Afyon il merkezinde devlet okullarında görevli 350 öğretmene
uygulanmıştır. Bu uygulamadan elde edilen verilerle açımlayıcı faktör analizi
yapılmış, ölçeğin geçerli maddeleri, alt boyutları ve güvenirlik değerleri
tespit edilmiştir. İkinci aşamada aynı merkezde yer alan farklı 364 öğretmene
nihai ölçek uygulanmıştır. Elde edilen verilerle doğrulayıcı faktör analizi
yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda Cronbach Alfa iç tutarlılık
katsayıları sırayla 0.81, 0.79, 0.74, 0.65 ve 0.58 olan beş alt boyut tespit
edilmiştir. Elde edilen alt boyutlar toplam varyansın %54’ünü açıklamaktadır. Ölçeğin
tüm halinde Cronbach Alfa değeri 0,85’dir. Alt boyutlara her birinin yük değeri
0.45’in üzerinde olan sırasıyla 8, 4, 3, 3 ve 5’er madde düşmüş, ölçek toplamda
23 maddeden oluşmuştur. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre
model uyum indeksleri iyi ve kabul edilebilir düzeydedir. RMSEA=0.060;
χ2/sd=2,28; SRMR=0.058; NFI=0.92; NNFI=0.94; CFI=0.95; GFI=0.89; AGFI=0.86;
IFI=0.95; RFI=0.91. Sonuç olarak, Eğitimde bilişim teknolojilerinin etik
kullanımı ölçeği geçerliğe ve güvenirliğe sahip bir ölçme aracı olduğu
söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Etik, Bilişim Teknolojileri, Öğretmen, Ölçek

Developing the Scale of Ethical Use of Information Technologies in Education

Öz

This
study is a scale study developed for teachers to determine the ethical use of
information technologies in education. After literature review and interviews
with teachers in the field, a pool of items was prepared and then the items
were re-arranged according to the experts’ opinions. The 56-item draft scale
form was applied to 350 teachers working in public schools in the city center Afyon,
Turkey. With the data obtained from this first application, exploratory factor
analysis was performed and valid items, sub-dimensions and reliability values
of the scale were determined. In the second application, the final scale was
applied to 364 different teachers in the same region. Confirmatory factor
analysis was performed with the obtained data. As a result of exploratory
factor analysis, five sub-dimensions were determined with 54% of the total
variance. Cronbach Alpha internal consistency coefficients of the sub-factors
are 0.81, 0.79, 0.74, 0.65 and 0.58, respectively. The total reliability
coefficient of the scale is .85. The 5 sub-factors consist of 8, 4, 3, 3 and 5
items, respectively, each of them with a load value above 0.45. According to
the confirmatory factor analysis results, model fit indexes are good and
acceptable. RMSEA = 0.060; χ2 / SD = 2.28; SRM = 0.058; NFI = 0.92; NNF U =
0.94; CFU = 0.95; GFI = 0.89; AGFI = 0.86; IF a = 0.95; RFI = 0.91. As a
result, the scale of “Ethical use of information technologies in education” is
a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Ethic, IT, Teacher, Scale

Kaynakça

• al-Nuaimi, M. N., Bouazza, A., Abu-Hilal, M. M., & Al-Aufi, A. (2017). The psychometric properties of an information-ethics questionnaire. Performance Measurement and Metrics, 18(3), 166-179.Banoglu, K. (2012). Eğitim yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 43-65.Beougher, K. L. (2005). A handbook for school administrators to conduct a technology ethics audit: Research, development and validation. Doctoral dissertation, Kansas State University. Michigan: ProQuest Dissertations Publishing.Buckinghan, W. (2012). Felsefe kitabı. (E. Lakşe, Çev.). İstanbul: Alfa Kitap.Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz,Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.Can, A. (2016). SPSS ile nicel veri analizi. [Quantitative data analysis with spss]. Ankara: Pegem Akademi.Cattell, R. B. (1978). The scientific use of factor analysis in behavioral and life sciences. New York: Plenum.Cevizci, A. (2012). Etiğe giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları.Comrey, A. L. & Lee, H. B. (1992). A First Course in Factor Analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.Creswell, J. W. (2017). Research design qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand Oaks: Sage Publication.Çiftçi, E. (2009). İşitme Engelli Öğrenciler İçin Hazırlanan Bilgisayar Destekli Yazılı Anlatım Becerisi Geliştirme Materyalinin Tasarımı, Uygulanması ve Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.Çokluk, Ö, Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: Spss ve lisrel uygulamaları. Ankara: PegemA AkademiÇörez, A. B. (2016). Öğretim teknolojileri ve etik. K. Çağıltay & Y. Göktaş. (Ed.), Öğretim teknolojilerinin temelleri teoriler, araştırmalar, eğilimler içinde (s. 437-453). Ankara: Pegem Akademi.DeVellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications. Thousand Oaks: Sage Publications.Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics (4. edition). London: Sage.Finn, J. D. (1960). Technology and the instructional process. Audiovisual Communication Review, 8(1), 9-10.Fraenkel, J., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education. Newyork: McGraw-Hill.Genç, Z., Kazez, H. & Fidan, A. (2013, Ocak). Çevrimiçi etik dışı davranışlarının belirlenmesi için bir ölçek uyarlama çalışması. Akademik Bilişim 2013 Konferansında sunulmuş bildiri, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.Januszewski, A. & Molenda, M. (Eds.). (2007). Educational technology: A definition with Commentary. New York: Routledge.Johnson, D., & Simpson, C. (2005). Are you the copy cop? Learning and leading with technology, 32(7), 14-20.Karakoç, F. Y., & Dönmez, L. (2014). Ölçek geli̇şti̇rme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49.Kass, R. A., & Tinsley, H. E. A. (1979). Factoranalysis. Journal of LeisureResearch, 11(2), 120-138.Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Londra: Routledge.Koçyiğit, M. (2017). Öğretmenlik mesleğine ilişkin etik kodlar. Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Kozma, R.B. (2003). Technology and classroom practice. Journal of Research on Technology in Education. 36(1), 1-14.Marcoulides, G. A., & Schumacker, R. E. (2001) New developments and techniques in structural equation modeling. London: Lawrence Erlbaum Associates.Mason, R. O. (1986). Four ethical issues of information age. MIS Quarterly, 10(1), 5-11.Meeder, R. (2005). Access denied: Internet filtering software in K-12 classrooms. TechTrends, 49(6), 56-58.Muir, S. T. & Reeder, W. G. (1929). Code of ethics of the national education association of the united states. Phi Delta Kappa International. 12(3), 69-71.Namlu, A. G., & Odabasi, F. H. (2007). Unethical computer using behavior scale: A study of reliability and validity on Turkish university students. Computers & Education, 48(2), 205–215.Özer, N., Uğurlu, C. T., & Beycioglu, K. (2011). Computer teachers’ attitudes toward ethical use of computers in elementary schools. International Journal of Cyber Ethics in Education. 1(2), 15-24.Schermelleh‐Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness‐of‐fit measures. Methods of Psychological Research‐Online, 8(2), 23‐74.Seçer. İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci spss ve lisrel uygulamaları. Ankara: Anı.Sevim, O. (2014). Akademik etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Turkish Studies. 9(6). 943-957.Simon, Y. R. (1983). Pursuit of Happiness and Lust for Powerin Technological Society. (Ed. Mitcham & R. Mackey). Philosophy and Technology. New York: Free Press.Şişman-Eren, E. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin eğitim teknolojilerini sağlama ve kullanmada gösterdikleri liderlik davranışları. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2014). Using multivariate statistics. USA: Pearson. Taslak, S., & Çiftçi, B. (2016). Postmodern örgütlerde güncel davranışsal konular. İstanbul: Beta Basım Yayım.Tekinarslan, E. (2008). Eğitimciler için temel teknoloji yeterlikleri ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 7(26), 186-205.Tepe, H. (1992). Etik ve Metaetik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. https://www.academia.edu/1288035/Likert_Tipi_Ölçek_Hazırlama_Kılavuzu?auto=download sayfasından erişilmiştir.Torun, E. D. (2014) Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımında etik olmayan davranışların modellenmesi, Erciyes İletişim Dergisi, 3(3), 56-70.Yamano, P. H. (2004). Cyberethics in the elementary classroom: Teaching the responsible use of technology. Doctoral dissertation, Pepperdine University. Michigan: ProQuest Information and Learning.