Okul Müdürlerinin Eğitim Programı Liderliğini Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 1252 - 1276, 28.12.2021

Adem Bayirli Ali Balcı

https://doi.org/10.37217/tebd.938818

Öz

Kelime anlamı olarak öğretimsel liderlik, okulda eğitim ve öğretim ile ilgili gerçekleşen her etkinliğe liderlik etmek olarak tanımlanabilir. Eğitim programı liderliği, 1980’li yıllarda önem kazanan öğretimsel liderliğin alt bileşenlerinden biri olarak alanyazına dâhil olsa da ilerleyen dönemlerde başlı başına bir liderlik türü olduğu araştırmalar ile ortaya konmuştur. Bu liderlik türünün gerektirdiği rol ve sorumlulukların tespiti için bir ölçme aracının hazırlanması gerektiği düşünülmüştür. Bu araştırmada, Okul Müdürlerinin Eğitim Programı Liderliği Ölçeği’nin (OMEPLÖ) elde edilmesi ve ölçek maddeleri ile ölçek genelinin psikometrik özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. OMEPLÖ’nün 30 maddelik ilk formu 512 (144 kişi AFA için ve 388 DFA için) öğretmene uygulanmıştır. Madde analizi için madde yükleri, madde-toplam korelasyonları ve alt-üst grup ortalamaları farkları birlikte değerlendirilmiştir. Üç alt bileşenli toplam 24 maddeden oluşan ölçme aracı elde edilmiştir. Açıklanan varyans %68,2 olarak hesaplanmıştır. Uyum indeksleri (2/sd: 2,7; RMSEA: .07; NFI: .97; NNFI: .97; PNFI: .87; CFI: .98; IFI: .98 ve RFI: .96) değerlendirilmiş ve modelin iyi bir uyuma sahip olduğu doğrulanmıştır. Cronbach alfa (α) iç tutarlılık katsayısı .96 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak bu bulgular OMEPLÖ’nün geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Programı Liderliği, Öğretimsel Liderlik, Ölçek Geliştirme

Developing a Scale to Determine Curriculum Leadership of School Principals

Öz

Instructional leadership can be defined as leading every activity related to education and training at school. Curriculum leadership has been included in the literature as one of the subcomponents of instructional leadership that gained importance in the 1980s. In the following periods, it has been revealed by research that it is a type of leadership on its own. It was thought that a measurement tool should be prepared to determine the roles and responsibilities required by this leadership type. The purpose of this study is to develop the School Principals’ Curriculum Leadership Scale (SPCLS) and to investigate the psychometric properties. The 30-item initial version of the SPCLS was applied to a total of 512 (144 for EFA and 388 for CFA) teachers. For item analysis, the results of the item loadings, the item analysis based on the correlations and the item analysis based on the difference between the upper and lower group means were evaluated together. The three-factor construct and the 24 items were obtained. The fit indices obtained (2/sd: 2,7; RMSEA: .07; NFI: .97; NNFI: .97; PNFI: .87; CFI: .98; IFI: .98 and RFI: .96) were evaluated, and the construct was confirmed to have a good fit. The Cronbach’s alpha (α) internal consistency coefficient was computed to be .96. These results showed that the SPCLS was a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Curriculum Leardership, Instructional Leadership, Scale Development

Kaynakça

• Akan, D., Yıldırım, İ. & Yalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi (OMLSÖ). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 392-415. doi: 10.17755/esosder.28743
• Akçay, C. & Başar, M. (2004). İlköğretim okul müdürlerinin yönetsel görevlere ayırdıkları zaman ve bunları önemli görme dereceleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(2), 170-197. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108401 sayfasından erişilmiştir.
• Anderson, C. S. (1982). The search for school climate: A review of the research. Review of Educational Research, 52(3), 368-420. doi: 10.3102/00346543052003368
• Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness of fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155-173. doi: 10.1007/BF02294170
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108451 sayfasından erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. b.). Ankara: Pegem Yayınları.
• Brauckmann, S. & Pashiardis, P. (2010). The clash of evaluations: in search of the missing link between school accountability and school improvement–experiences from Cyprus. International Journal of Educational Management, 24(4), 330-350.
• Bryant, F. B. & Yarnold, P. R. (1995). Principal-components analysis and exploratory and confirmatory factor analysis. L. G. Grimm & P. R. Yarnold (Ed.), Reading and understanding multivariate statistics içinde (s. 99–136). Los Angeles: American Psychological Association.
• Cattell, R. B. (1978). The scientific use of factor analysis. New York: Plenum.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-114. https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/ 26117/275144 sayfasından erişilmiştir.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education. The UK: Routledge.
• Çelik, V. (2013). Eğitimsel liderlik (3. b.). Ankara: Pegem Yayınları.
• Çınkır, Ş., Kurum, G. & Yıldız, S. (2021). Yükseköğretimde öğrenci bağlılığı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet International Journal of Education, 10(1), 273-298. doi: 10.30703/cije.717825
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik (2. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2020). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (12. b.). Ankara: Pegem A.
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and applications (4. b.). Washington DC: Sage.
• Doğan, N., Soysal, S. & Karaman, H. (2017). Aynı örnekleme açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanabilir mi? Ö. Demirel & S. Dinçer (Ed.), Küreselleşen dünyada eğitim içinde (s. 373-400). Ankara: Pegem Akademi. doi: 10.14527/9786053188407.25
• Erkuş, A. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin.
• Everitt, B. S. (2001). Statistics for psychologists: An intermediate course (1. b.). New York: Psychology.
• Feldman, D. C. & Arnold, H. J. (1983). Managing individual and group behavior in organizations. New York: McGraw-Hill.
• Gelbal, S. (2016). Eğitim bilimlerinde araştırma yöntemleri. K. Beycioğlu, N. Özer, D. Koşar & İ. Şahin (Ed.), Eğitim yönetimi araştırmaları (E-Kitap) içinde (1. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Glatthorn, A. A., Boschee, F., Whitehead, B. M. & Boschee, B. F. (2018). Curriculum leadership: Strategies for development and implementation (3. b.). Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Gorsuch, R. L. (1983). Factor analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Guilford, J. P. (1954). Psychometric methods. New York: McGraw-Hill.
• Gupton, S. L. (2010). The instructional leadership toolbox: A handbook for improving practice (2. b.). Thousand Oaks, California: Corwin Press.
• Gümüşeli, A. I. (2014). Eğitim ve öğretim yönetimi: Eğitim programı ve öğretimi yönetme, öğrenci ilerlemesini izleme, öğretmenleri denetleme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe, yöntem, analiz (5. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hallinger, P. (2011). A review of three decades of doctoral studies using the principal instructional management rating scale: A lens on methodological progress in educational leadership. Educational Administration Quarterly, 47(2), 271-306. doi: 10.1177/0013161X10383412
• Harris, A., Jones, M. & Crick, T. (2020). Curriculum leadership: A critical contributor to school and system improvement. School Leadership & Management, 40(1), 1-4. doi: 10.1080/13632434.2020.1704470
• Heck, R. H. & Thomas, S. L. (2015). An introduction to multilevel modeling techniques (3. b.). New York: Routledge.
• Henson, R. K. & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416. doi: 10.1177/0013164405282485
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6, 53-60.
• Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. doi: 10.1080/10705519909540118
• Kline, P. (1979). Psychometrics and psychology. London, New York: Academic Press.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2. b.). New York: Guilford.
• Leithwood, K. A. & Steinbach, R. (1995). Expert problem solving: Evidence from school and district leaders. Albany: State University of New York Press.
• Leithwood, K., Harris, A. & Hopkins, D. (2020). Seven strong claims about successful school leadership revisited. School Leadership ve Management, 40(1), 5-22. doi: 10.1080/13632434.2019.1596077
• MacCallum, R. C., Widaman, K. F., Zhang, S. & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4(1), 84-99. doi: 10.1037/1082-989X.4.1.84
• Mangin, M. M. (2007). Facilitating elementary principals’ support for instructional teacher leadership. Educational Administration Quarterly, 43(3), 319-357. doi: 10.1177/0013161X07299438
• Marsh, H. W., Hau, K. T., Balla, J. R. & Grayson, D. (1998). Is more ever too much? The number of indicators per factor in confirmatory factor analysis. Multivariate Behavioral Research, 33(2), 181-220. doi: 10.1207/s15327906mbr3302_1
• Mundfrom, D. J., Shaw, D. G. & Ke, T. L. (2005). Minimum sample size recommendations for conducting factor analyses. International Journal of Testing, 5(2), 159-168. doi: 10.1207/s15327574ijt0502_4
• Northouse, P. G. & Lee, M. (2016). Leadership case studies in education. Los Angeles: SAGE.
• Norussis, M. J. (1998). SPSS 8.0 guide to data analysis. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Osborne, J. W. (2014). Best practices in exploratory factor analysis. Scotts Valley, CA: CreateSpace Independent Publishing.
• Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Nisan.
• Pansiri, N. O. (2008). Instructional leadership for quality learning: An assessment of the impact of the primary school management development project in Botswana. Educational Management Administration & Leadership, 36(4), 471-494. doi: 10.1177/1741143208095789
• Preacher, K. J. & MacCallum, R. C. (2002). Exploratory factor analysis in behavior genetics research: factor recovery with small sample sizes. Behavior Genetics, 32(2), 153-161. doi: 10.1023/A:1015210025234
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descriptive goodness-offit measures. Methods of Psychological Research - Online, 8(2), 23-74. https://www.researchgate.net/ publication/251060246_Evaluating_the_Fit_of_Structural_Equation_Models_Tests_of_Significance_and_Descriptive_Goodness-of-Fit_Measures sayfasından erişilmiştir.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve Lisrel uygulamaları (2. b). Ankara: Anı.
• Sergiovanni, T. J. & Starratt, R. J. (2007). Supervision: A redefinition. USA: McGrawHill.
• Smith, P. A., Hoy, W. K. & Sweetland, S. R. (2001). Organizational health of high schools and dimensions of faculty trust. Journal of School Leadership, 11(2), 135-151.
• Smylie, M. A. & Hart, A. W. (1999). School leadership for teacher learning and change: A human and social capital development perspective. J. Murphy & K. S. Louis (Ed.), Handbook of research on educational administration (2. b.) içinde (s. 297- 322). San Francisco: Jossey-Bass.
• Sorenson, R. D., Goldsmith, L. M., Méndez, Z. Y. & Maxwell, K. T. (2011). The principal’s guide to curriculum leadership. Thousand Oaks, California: Corwin Press.
• Sönmez, V. & Alçapınar-Gülderen, F. (2015). Örnekleriyle eğitimde program değerlendirme (1. b.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stringer, P. & Hourani, R. B. (2016). Transformation of roles and responsibilities of principals in times of change. Educational Management Administration ve Leadership, 44(2), 224-246. doi: 10.1177/1741143214549971
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. İstanbul: Ekinoks.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Tanner, D. & Tanner, L. (1980). Curriculum development: Theory into practice. Columbus, OH: Merrill.
• Taşpınar, M. (2017). Kuramdan uygulamaya öğretim ilke ve yöntemleri (8. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Turgut, M. F. & Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (2. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Vieira, A. L. (2011). Interactive LISREL in practice, getting started with a SIMPLIS Approach. London: Springer. doi: 10.1007/978-3-642-18044-6
• Yalçın, M., Aypay, A. & Boyacı, A. (2020). Principals’ ordeal with bureaucracy. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26(1), 203-260. doi: 10.14527/kuey.2020.005
• Yukl, G. & Van Fleet, D. D. (1992). Theory and research on leadership in organizations. M. D. Dunnette & L. M. Hough (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology içinde (s. 147–197). California: Consulting Psychologists Press.