Türkiye’de 2018 Fizik Dersi Öğretim Programı’nda Sürdürülebilir Kalkınma: 9. ve 10. Sınıflar

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 2, 944 - 970, 30.08.2024

Hasan Şahin Kızılcık , Müge Aygün , Esin Şahin , Osman Türk , Nuray Önder Çelikkanlı , Volkan Damlı

https://doi.org/10.37217/tebd.1413230

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2018 yılında yürürlüğe giren Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı’nın dokuzuncu ve onuncu sınıf ünite ve kazanımlarının sürdürülebilir kalkınma amaçları ile ilişkisini belirlemektir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden dokuman incelemesi temelinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Göstergeleri” isimli dokumanda yer alan sürdürülebilir kalkınma amaçları ve hedefleri ile Fizik Dersi Öğretim Programı dokuzuncu ve onuncu sınıf kazanımları incelenmiştir. Böylece, 17 sürdürülebilir kalkınma amacının toplamda 167 hedefi ile dokuzuncu sınıftaki toplam 83 kazanım arasında ilişki belirlenmiştir. İlişkiler kısa vadede etki/güçlü ilişki, orta vadede etki/orta ilişki ve uzun vadede etki/zayıf ilişki olmak üzere üç düzeyde ele alınmıştır. Araştırmacıların her biri tarafından ilişkiler ayrı ayrı kodlanmıştır. Bu kodlamaların ortalamaları alınarak nihai ilişki düzeyleri belirlenmiştir. Kazanımlarla sürdürülebilir kalkınma amaçlarının 14’ündeki hedefler arasında çeşitli düzeylerde ilişkiler bulunmuştur. Bu sürdürülebilir kalkınma amaçlarının 10’unun bazı hedefleri ile Fizik Dersi Öğretim Programı arasında güçlü düzeyde ilişkiler vardır. Bu tespit, sürdürülebilir kalkınmanın odağındaki üç temel sistem (dünya ekonomisi, küresel toplum, dünyanın fiziksel ortamı) üzerinde Fizik Dersi Öğretim Programının kısa vadede ortaya çıkabilecek etkilerinin olabileceğini göstermektedir. Sürdürülebilir kalkınma amaçlarıyla kazanımlar arasındaki ilişkiler sayı ve düzey olarak dokuzuncu sınıfta onuncu sınıfa göre daha fazladır. Her iki seviye beraber ele alındığında, Fizik Dersi Öğretim Programının dokuzuncu ve onuncu sınıf kazanımlarının %73’ünün sürdürülebilir kalkınma amaçlarının hedefleriyle ilişkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fizik dersi öğretim programı, Sürdürülebilir kalkınma amaçları, Sürdürülebilir kalkınma için eğitim

Sustainable Development in the 2018 Physics Curriculum in Türkiye: 9th and 10th Grades

Öz

The aim of this study is to determine the relationship between the ninth and tenth-grade outcomes of the Secondary School Physics Curriculum, which entered into force in 2018 in Türkiye, and the Sustainable Development Goals. The study was conducted based on document analysis, one of the qualitative research methods. Sustainable development goals and targets included in the document titled "Sustainable Development Goals and Indicators" and Secondary School Physics Curriculum ninth and tenth-grade outcomes were examined. The relationship between a total of 167 targets of 17 goals and a total of 83 outcomes of six units in the ninth grade and four units in the tenth grade was determined. The relationships were analyzed at three levels: short-term impact/strong relationship, medium-term impact/moderate relationship, and long-term impact/weak relationship. The relationships were coded separately by each of the researchers. The final relationship levels were determined by averaging these coding. Relationships at various levels were found between the gains and the objectives in 14 of the 17 goals. There were strong relationships between some of the targets of 10 of these goals and the Secondary School Physics Curriculum. This finding suggests that there may be short-term impacts of the Secondary School Physics Curriculum on the three key systems at the center of sustainable development: the world economy, global society, and the world's physical environment. The number and level of relationships between goals and outcomes were higher in the ninth grade than in the tenth grade. In total, it was found that 73% of the ninth and tenth-grade learning outcomes of the Secondary School Physics Curriculum were related to the targets.

Anahtar Kelimeler

Physics curriculum, Sustainable development goals, Education for sustainable development

Kaynakça

• AFAD. (2022). AFAD ve tarihçesi. T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda sayfasından erişilmiştir.
• Aktaş, F., Özgür, S. D., & Yılmaz, A. (2020). İlköğretim programlarının BM 2030 sürdürülebilir kalkınma hedefleri açısından incelenmesi. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(1), 61-70. https://doi.org/10.7212/zkufbd.v10i1.1525
• Annan-Diab, F. & Molinari, C. (2017). Interdisciplinarity: Practical approach to advancing education for sustainability and for the sustainable development goals. The International Journal of Management Education, 15(2007), 73-83.
• Ateş, H. (2019). Fen bilimleri dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 101-127. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.120
• Bazin, M. S. (2012). Sürdürülebilir kalkınma (G. Özdoğan, Çev.). İstanbul: Caretta Çocuk.
• Bekdaş, U. (2019). Milli Eğitim Bakanlığı lise ve ortaokul 2018 ders müfredatlarında "çevre" kazanımlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Bulut, B. & Çakmak, Z. (2018). Sürdürülebilir kalkınma eğitimi ve öğretim programlarına yansımaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2680-2697.
• Çobanoğlu, O. & Türer, B. (2015). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 235-247.
• Çolak, C. (2012). İlköğretim-lise öğretmen ve öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınma ile biyolojik çeşitliliğe ilişkin görüşleri üzerine bir çalışma. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Dal, Ş. & Okur-Akçay, N. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 45-55.
• Dere, İ. & Çinikaya, C. (2023). Tiflis Bildirgesi ve BM 2030 sürdürülebilir kalkınma amaçlarının çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi öğretim programına yansımaları. ODÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 1343-1366. http://dx.doi.org/10.48146/odusobiad.12
• Doscher, J. C., Hazari, Z., Potvin, G., & Klotz, L. (2015). Sustainability topics in physics education, science agency beliefs and physics identity. Physics Education Research Conference Part of the PER Conference Series içinde (s. 99-102). College Park, MD. http://dx.doi.org/10.1119/perc.2015.pr.020
• Er-Nas, S. & Çoruhlu, T. Ş. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının perspektifinden sürdürülebilir kalkınma kavramı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 562-580.
• Forster, N. (1994). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Ed.), Qualitative methods in organizational research, a practical guide içinde (s. 147-166). London, UK: SAGE.
• Gaafer, F. N., Jaafer, M. N., & Albu-Amer, A. G. N. (2022). Implementation of sustainable development goals in physics education. Humanitarian & Natural Sciences Journal, 3(2), 803-812. https://doi.org/10.53796/hnsj321
• Hopkins, C. & Mckeown, R. (2002). Education for sustainable development: An international perspective. D. Tilbury, R. B. Stevenson, J. Fien & D. Schreuder (Ed.), Education and sustainability responding to global change içinde (s.13-24). Cambridge: IUCN.
• Jauhariyah, M. N. R., Hariyono, E., Abidin, E. N., & Prahani, B. K. (2019). Fostering prospective physics teachers’ creativity in analysing education for sustainable development based curricula. Journal of Physics: Conference Series, 1417, 012086. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1417/1/012086
• Jauhariyah, M. N. R., Prahani, B. K., Syahidi, K., Deta, U. A., Lestar, N. A., & Hariyono, E. (2021). ESD for physics: how to infuse education for sustainable development (ESD) to the physics curricula? Journal of Physics: Conference Series, 1747, 012032. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1747/1/012032
• Kalkınma Bakanlığı. (2012). Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Raporu: Geleceği Sahiplenmek. Ankara.http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/wpcontent/uploads/2016/07/1.Gelecegi_Sahiplenmek.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Korkmaz, G. (2020). Yenilenen öğretmen yetiştirme lisans programlarının sürdürülebilir kalkınma için eğitim bağlamında incelenmesi. İleri Eğitim Çalışmaları Dergisi, 2(2), 111-132.
• Lafortune, G., Fuller, G., Bermont Diaz, L., Kloke-Lesch, A., Koundouri, P., & Riccaboni, A. (2022). Achieving the SDGs: Europe’s Compass in a Multipolar World. Europe Sustainable Development Report 2022. SDSN and SDSN Europe. France: Paris.
• Mamur, N. & Köksal, N. (2016). Görsel sanatlar dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi bağlamında incelenmesi. Bartin University Journal of Faculty of Education, 5(3), 732-747. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i3.5000197591
• McNeill, Z. Z. (2022). Humans destroying ecosystems: How to measure our impact on the environment. https://sentientmedia.org/humans-destroying-ecosystems/ sayfasından erişilmiştir.
• Metz, D., McMillan, B., Maxwell, M., & Tetrault, A. (2010). Securing the place of educating for sustainable development within existing curriculum frameworks: A comparative analysis. Canadian Journal of Environmental Education, 15, 150-169.
• MEB. (2018a). Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretim Programı (Ortaokul 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx erişilmiştir.
• MEB. (2018b). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx erişilmiştir.
• MEB. (2018c). Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx erişilmiştir.
• MEB. (2018d). Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx erişilmiştir.
• MEB. (2018e). Ortaöğretim Biyoloji Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx erişilmiştir.
• MEB. (2018f). Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx erişilmiştir.
• Millî Eğitim Temel Kanunu (1973, 24 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 14574), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1739.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2023a). Uluslararası Eğitim Raporları: Özet ve Öneriler-1. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://ttkbyayin.meb.gov.tr/yayin/133 sayfasından erişilmiştir.
• MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2023b). Uluslararası Eğitim Raporları: Özet ve Öneriler-2. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://ttkbyayin.meb.gov.tr/yayin/169 sayfasından erişilmiştir.
• Nasri, N. M., Nasri, N., & Abd Talib, M. A. (2020). Physics teachers’ perceptions on sustainable physics education. Journal of Baltic Science Education, 9(4), 569-582. https://doi.org/10.33225/jbse/20.19.569
• Nasrudin, D., Setiawan, A., & Rusdiana, D. (2020). How do pre-service physics teachers see sustainability issues? A case at an Islamic University in Indonesia. Proceedings of the 7th Mathematics, Science, and Computer Science Education International Seminar, MSCEIS 2019, Bandung, West Java, Indonesia. https://eudl.eu/proceedings/MSCEIS/2019 sayfasından erişilmiştir.
• Öz-Aydın, S., Ekersoy, S., & Özkan, B. (2022). Türkiye’de eğitim öğretim programları, çevre okuryazarlığının gerçekleştirilmesini ne kadar desteklemektedir? Yaşadıkça Eğitim, 36(1), 66-89.
• Öztürk-Demirbaş, Ç. (2015). Sustainable development awareness levels of teachers pre-service. Marmara Geographical Journal, 31, 300-316. https://doi.org/10.14781/mcd.09811
• Sachs, J. D. (2019). Sürdürülebilir kalkınma çağı (B. Gönülşen, Çev.). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
• Sachs, J., Schmidt-Traub, G., Kroll, C., Lafortune, G., & Fuller, G. (2019). Sustainable Development Report 2019. New York: Bertelsmann Stiftung and Sustainable Development Solutions Network.
• Sağdıç, A. & Şahin, E. (2015). Sürdürülebilir kalkınma eğitimine yönelik inançlar: ölçek geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 161-180.
• Sakschewski, M., Eggert, S., Schneider, S., & Bögeholz, S. (2014). Students’ socioscientific reasoning and decision-making on energy-related issues development of a measurement instrument, International Journal of Science Education, 36(14), 2291-2313. https://doi.org/10.1080/09500693.2014.920550
• Siraj-Blatchford, J., Smith, K. C., & Samuelsson, I. P. (2014). Erken çocuklukta sürdürülebilir kalkınma için eğitim (M. Toran, Çev.). Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
• Toy, H. (2022). Eğitim, ekonomi ve sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin bir çözümleme. K. Özcan (Ed.), Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim içinde (s. 1-14). Ankara: Anı.
• Türkmen, C., Boz, Y., & Teksöz, G. (2018). The analysis of updated secondary school chemistry curriculum of Turkey considering the dimensions of sustainable development. Edulearn18 Proceedings içinde (s. 10561-10566), Palma, Spain. https://doi.org/10.21125/edulearn.2018.2578
• Türkmen, C., Teksöz, G., & Boz, Y. (2017). An analysis of secondary school chemistry curriculum in terms of education for sustainable development: a case from Turkey. Edulearn17 Proceedings içinde (s. 1415-1418), Barcelona, Spain. https://doi.org/10.21125/edulearn.2017.1303
• Türkiye Cumhuriyeti Strateji Bütçe Başkanlığı. (2020). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Göstergeleri. http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/wp-content/uploads/2021/02/SKA-ve-Gostergeleri-Kapak-Birlestirilmis.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Koordinasyon Kurulu ile İlgili 2022/12 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi (2022, 19 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 31897). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/CumhurbaskanligiGenelgeleri/20220719-12.pdf sayfasından erişilmiştir.
• UNESCO. (2020). Education for sustainable development: A Roadmap. France: UNESCO.
• United Nations. (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, Seventieth session, Agenda items 15 and 116.
• United Nations Development Programme. (2022). Sustainable Development Goals. https://www.undp.org/sustainable-development-goals sayfasından erişilmiştir.
• Walesiak, M. & Dehnel, G. (2024). Progress on SDG 7 achieved by EU countries in relation to the target year 2030: A multidimensional indicator analysis using dynamic relative taxonomy. PLOS ONE 19(2), e0297856. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0297856
• World Commission on Environment and Development. (1987). Development and International Economic Co-0peration: Environment. General Assembly, Forty-second session, Item 83 (e) of the Provisional Agenda.
• Yalçın, A. (2022). 21. Yüzyılda sürdürülebilir kalkınma hedefleri: Türkiye’de sosyal bilgiler dersi öğretim programının yapısal olarak incelenmesi. Harran Maarif Dergisi, 7(I), 117-149.