A Perspective on Mathematics Anxiety and Self-Efficacy Perceptions of Fourth Grade Primary Students

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 2, 1353 - 1374, 31.08.2025

Hülya Bayraker , Sabri Sidekli , Alper Yorulmaz

https://doi.org/10.37217/tebd.1688724

Öz

The aim of this study is to examine the mathematics anxiety and perceived mathematics self-efficacy of fourth grade primary school students. The study population consists of fourth grade students enrolled in public primary schools located in the city center of a province in the southern part of the Aegean Region during the fall semester of the 2023–2024 academic year. A total of 370 students were included in the study through random sampling. The data were collected using a Personal Information Form, the Mathematics Anxiety Scale for Primary School Children, and the Mathematics Self-Efficacy Perception Scale. The data were analyzed using descriptive statistics, difference tests, and correlational analyses. The results revealed that the fourth grade students exhibited low levels of mathematics anxiety and high levels of mathematics self-efficacy. Additionally, no significant differences were found in students' mathematics anxiety or self-efficacy perceptions based on either gender or age. Moreover, a moderate negative correlation was identified between mathematics anxiety and mathematics self-efficacy. The findings suggest that, in order to prevent the development of mathematics anxiety in primary school, affective factors that promote self-efficacy should be incorporated into the teaching process.

Anahtar Kelimeler

Mathematics anxiety , Mathematics self-efficacy , Primary school , Fourth grade

İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Matematik Kaygıları ve Matematik Öz-Yeterlik Algılarına Bir Bakış

Öz

Araştırmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin matematik kaygılarını ve matematik öz-yeterlik algılarını incelemektir. Araştırmanın evrenini 2023-2024 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ege Bölgesi’nin güneyinde yer alan bir ilin merkezindeki devlet okullarında öğrenim gören ilkokul dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 370 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgiler Formu, İlkokul Çocukları için Matematik Kaygı Ölçeği ve Matematik Öz-Yeterlik Algısı Ölçeği kullanılmıştır. Veriler betimsel analizler, fark testleri ve ilişkisel analizler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin matematik kaygılarının düşük, matematik öz-yeterlik algılarının yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin matematik kaygılarının ve matematik öz-yeterlik algılarının cinsiyet ve yaş değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca ilkokul öğrencilerin matematik kaygıları ile matematik öz-yeterlik algıları arasında orta düzey negatif bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. İlkokulda matematik kaygısının oluşmasını engellemek için öz-yeterliklerini arttırmaya yönelik duyuşsal faktörlerin öğretim sürecinde yer alması sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Matematik kaygısı , Matematik öz-yeterliği , İlkokul , Dördüncü sınıf

Kaynakça

• Abalı-Öztürk Y. & Şahin, Ç. (2015). Matematiğe ilişkin akademik başarı özyeterlilik ve tutum arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 31, 343-366.
• Adal, A. A. & Yavuz, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik algıları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of Field Education, 3(1), 20-41.
• Alkan, V. (2011). Etkili matematik öğretiminin gerçekleştirilmesindeki engellerden biri: Kaygı ve nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 89-107.
• Altuntaş, Z. & Deringöl, Y. (2023). İlkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin matematik kaygısı ve matematik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 26-44.
• Ashcraft, M. H. (2002). Math anxiety: Personal, educational, and cognitive consequences. Directions in Psychological Science, 11(5), 181-185.
• Ayan, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik algıları, motivasyonları, kaygıları ve tutumları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Azar, A. (2010). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlilik inançları. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 235–252.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (C. 4) içinde (s. 71-81). Academic.
• Blazer, C. (2011). Strategies for reducing math anxiety. Information Capsule, 1102, 1-8.
• Bonne, L. & Lawes, E. (2016). Assessing students’ maths self-efficacy and achievement. Assessment News, 2, 60-63.
• Bozkurt, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde sınav kaygısı, matematik kaygısı, genel başarı ve matematik başarısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (11. b.). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E. Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (33. b.). Pegem Akademi.
• Can, A. (2022). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (10. b.). Pegem Akademi.
• Caprara, G. V., Vecchione, M., Alessandri, G., Gerbino, M., & Barbaranelli, C. (2011). The contribution of personality traits and self‐efficacy beliefs to academic achievement: A longitudinal study. British Journal of Educational Psychology, 81(1), 78-96.
• Çatlıoğlu, H., Birgin, O., Coştu, S., & Gürbüz, R. (2009). The level of mathematics anxiety among pre-service elementary school teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1578-1581.
• Davarcıoğlu, P. (2008). Orta öğretim dokuzuncu sınıf öğrencilerinin matematik korkusu. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Delioğlu, H. N. (2017). Sekizinci sınıf öğrencilerinin matematik başarısı ile sınav ve matematik kaygısı, matematiğe yönelik özyeterlik algısı arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Dowker, A., Sarkar, A., & Looi, C. Y. (2016). Mathematics anxiety: What have we learned in 60 years? Frontiers in Psychology, 7, 1-16.
• Eldemir, H. H. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kaygısının bazı psiko-sosyal değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Eray, F. (2022). Ortaokul 8. sınıf öğrencileri üzerinde yürütülen oyunlaştırma tabanlı etkinliklerin öğrencilerin motivasyon, öz yeterlik ve matematik kaygılarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Filiz, A. & Gür, H. (2020). Matematikte özyeterlik algılar, motivasyonlar, kaygılar ve tutumlar arasında ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(44), 783-804.
• Gende, M. S. & Üstün, Ö. N. (2023). Sınıf öğretmenlerinin matematik kaygıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(2), 983-1013.
• George, D. & Mallery, P. (2012). IMB SPSS for windows statistics 19 step by step: A simple guide and reference. Pearson.
• Gresham, G., Sloan, T., & Vinson, B. (1997). Reducing Mathematics Anxiety in Fourth Grade "At-Risk" Student. Research Report, Alabama. (ERIC No. ED 417931)
• Hackett, G. & Betz, N. E. (1989). An exploration of the mathematics self-efficacy/mathematics performance correspondence. Journal for Research in Mathematics Education, 20, 261- 273.
• Hannula M. S. (2014). Affect in mathematics education. S. Lerman (Ed.), Encyclopedia of mathematics education içinde (s.23-27). Springer.
• Hendershot, R. L. (2000). Attitude differences between male and female students at clovis community college and their relationships to math anxiety: A case study. (Doktora Tezi). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED448041.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Işıksal, M. & Aşkar, P. (2003). İlköğretim öğrencileri için matematik ve bilgisayar öz-yeterlik algısı ölçekleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 109-118.
• İnci-Kuzu, Ç. (2021). Aile ve öğretmen yaklaşımlarının matematik kaygı düzeyine etkisi ile ilgili öğrenci görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 85, 113-128.
• İpek, H. (2019). Ortaokul öğrencilerinin matematik kaygılarının matematik öz yeterlik inançlarının ve matematik dersine yönelik öz düzenleme becerilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Jain, S. & Dowson, M. (2009). Mathematics anxiety as a function of multidimensional self-regulation and self-efficacy. Contemporary Educational Psychology, 34(3), 240-249.
• Kacar, M. & Sarıçam, H. (2015). Sınıf öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıkları ile matematik kaygı düzeyleri üzerine bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-152.
• Karalı, Y. & Coşanay, G. (2022). Matematik öz-yeterlik algısı ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 17(4), 827- 842.
• Katrancı, Y. (2023). Matematik kaygısı. M. H. Sarı & M. Baloğlu (Ed), Matematik kaygısı (1. b.) içinde (s. 35-70). Vizetek.
• Kurbanoğlu, N. İ. & Takunyacı, M. (2012). Lise öğrencilerinin matematik dersine yönelik kaygı, tutum ve öz-yeterlik inançlarının cinsiyet, okul türü ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 110-130.
• Kutluca, T., Alpay, F. N., & Kutluca, S. (2015). 8. sınıf öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerine etki eden faktörlerin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(25), 202-214.
• Lim, S. Y., & Chapman, E. (2015). Identifying affective domains that correlate and predict mathematics performance in high-performing students in Singapore. Educational Psychology, 35(6), 747-764.
• May, D. K. (2009). Mathematics self-efficacy and anxiety questionnaire. (Doktora Tezi). https://openscholar.uga.edu/record/16920?v=pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2022). PISA 2022 Türkiye Raporu. MEB.
• Medikoğlu, O. (2020). İlkokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik kaynakları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Kurum ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(1), 15-52. https://doi.org/10.38089/ekuad.2020.2
• Mutlu, Y. & Söylemez, İ. (2018). İlkokul 3. ve 4. sınıf çocukları için matematik kaygı ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ekev Akademi Dergisi(73), 429-440.
• Öztürk, B. & Kurtuluş, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(31), 762-778. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1840
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
• Pajares, F. & Graham, L. (1999). Self-efficacy, motivation constructs, and mathematics performance of entering middle school students. Contemporary Educational Psychology, 24(2), 124-139.
• Rozgonjuk, D., Kraav, T., Mikkor, K., Orav-Puurand, K., & Täht, K. (2020). Mathematics anxiety among STEM and social sciences students: the roles of mathematics self-efficacy, and deep and surface approach to learning. International Journal of STEM Education, 7(1), 1-11.
• Sakal, M. (2015). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bazı psiko-sosyal değişkenlere göre matematik kaygısının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Sakız, G. (2013). Başarıda anahtar kelime: Öz-yeterlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 185-210.
• Sapma, G. (2013). Matematik başarısı ile matematik kaygısı arasındaki ilişkinin istatistiksel yöntemlerle incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, Ü. C. & Üredi, L. (2023). İlkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 14(51), 365-395.
• Şentürk, B. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin genel başarıları, matematik başarıları, matematik dersine yönelik tutumları ve matematik kaygıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Tobias, S. & Weissbrod, C. (1980). Anxiety and mathematics: An update. Harvard Educational Review, 50(1), 63-70. https://doi.org/10.17763/haer.50.1.xw483257j6035084
• Tobias, S. (1987). Math anxiety. Science, 237(4822), 1556-1556.
• Toptaş, V. & Gözel, E. (2018). Türkiye’de matematik kaygısı ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Eğitim Kurum ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(3), 163-148.
• Türkmenoğlu, M. & Yurtal, F. (2020). An investigation of elementary school students’ anxiety levels toward mathematics and their perceptions of self-efficacy. Cukurova University Faculty of Education Journal, 49(2), 628-650.
• Üldaş, İ. (2005). Öğretmen ve öğretmen adaylarına yönelik matematik kaygı ölçeği (mkö-ö)’nin geliştirilmesi ve matematik kaygısına ilişkin bir değerlendirme. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Yenilmez, K., Girginer, N., & Uzun, Ö. (2004). Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerinin matematik kaygı düzeyleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 147-162.
• Yenilmez, K. & Kakmacı, Ö. (2008). İlköğretim matematik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öz yeterlilik inanç düzeyleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 1-21.
• Yenilmez, K. & Midilli, P. (2006). İlköğretim öğrencileri ve velilerinin matematik kaygı düzeyleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 97-112.
• Yenilmez, K. & Özbey, N. (2006). Özel okul ve devlet okulu öğrencilerinin matematik kaygı düzeyleri üzerine bir araştırma. Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 431-448.
• Yılmaz, Ç. (2011). 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin matematik güdüsü, kaygısı, öz yeterlik inancı ve öz kavramı ile matematik dersine yönelik tutumları arasındaki ilişkiler (Şereflikoçhisar örneği). (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.