Mine Söğüt’ün Beş Sevim Apartmanı Romanının Tiyatro Uyarlamalarına Çeviribilim Perspektifinden Bakış

Yıl 2022, Sayı: 35, 197 - 223, 30.12.2022

Naciye Sağlam

https://doi.org/10.26650/jtcd.1204025

Öz

Mine Söğüt’ün ilk kitabı Beş Sevim Apartmanı, yazarın deneysel tekniğiyle inanç teması çerçevesinde psikolojik sorunların anlatımının edebi değer kazandığı bir metin olarak değerlendirilebilir. Kurgusuyla dikkat çeken roman, iki farklı uyarlayan tarafından sahneye uyarlanmış ve bu doğrultuda iki farklı tiyatro topluluğu tarafından sahnelenmiştir. Romanın açıldığı anlam evreninden iki farklı yorumla sahneye aktarılan bu performanslar çeviribilim açısından incelenmiş ve göstergelerarası çeviri temelinde yorumlanmıştır. İki farklı yorum üzerinden gerçekleştirilen sahne performanslarıyla kaynak metnin dönüşümleri; dilsel göstergenin sahnede ne tür göstergeler ile yeniden yaratılabileceğini ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra iki göstergelerarası çeviri pratiğinde örtüşen ve ayrışan yanların açığa çıkarılması da çalışmada ulaşılan sonuçlar arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Mine Söğüt, Beş Sevim Apartmanı, göstergelerarası çeviri, uyarlama, çok-modluluk

Teşekkür

Yazar Mine Söğüt ve Uyarlayanlar Orçun Ucal ve Aylin Saraç’a nezaketleri ve görüşme isteğimi kabul ettikleri için teşekkür ederim

A Translation Studies Perspective to the Stage Adaptations of the Novel Beş Sevim Apartmanı by Mine Söğüt

Öz

Mine Söğüt is known for her debut novel, Beş Sevim Apartmanı, a work in which the author’s experimental technique on the theme of belief adds a literary value to the expression of psychological issues. The novel was adapted to the stage by two different playwrites, and performed by two theater groups accordingly. This study aims to establish a perspective on the stage adaptations of Beş Sevim Apartmanı from the standpoint of Translation Studies and to evaluate these adaptations as intersemiotic translation. These two different stage adaptations reveal how linguistic signs can be translated into multimodal forms on stage. Additionally, revealing the overlapping and diverging features of the two adaptations is another outcome of the study.

Anahtar Kelimeler

Mine Söğüt, Beş Sevim Apartmanı, intersemiotic translation, adaptation, multimodality

Kaynakça

• Akbulut, Ayşe Nihal. “Bir Özbetimleme Denemesi Mario Benedetti Şiirinin Ekinlerarası, Dillerarası ve Göstergelerarası Çevirisi.” Mediterráneo/Mediterraneo 7 , (2012): 81-116. google scholar
• Albachten, Özlem Berk ve Şehnaz Tahir Gürçağlar. “Retranslation and multimodality: introduction.” The Translator 26, no.1 (2020): 1-8. google scholar
• Bassnett, Susan. Translation Studies. Londra ve New York: Routledge, 2014. google scholar
• Bıçakcı, Hakan ve Mine Söğüt. “Sıradan hayatlar fantastik zamanlar.” Picus Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi17, (2004): 30-38. google scholar
• Borodo, Michal. “Multimodality, translation and comics.” Perspectives: Studies in Translatology 23 no.1, (2015): 22-41. google scholar
• Eco, Umberto. A Theory of Semiotics. Bloomington: Indiana University Press, 1979. google scholar
• Eco, Umberto. Experiences in translation. Toronto: University of Toronto Press, 2007. google scholar
• Jakobson, Roman. Çevirinin Dilbilimsel Özellikleri Üstüne. Çeviren Ömer B. Albayrak. İçinde Çeviri Seçkisi 2. Çeviriyi Düşünenler. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 2004. google scholar
• Kaş, Bilal. “Mine Söğüt’ün Romanlarında Postmodern Unsurlar.” Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi,2018. google scholar
• Keskin, Ezgi. “Göstergeler Arası Çeviri Örneği Olarak Sinema Uyarlamaları.” İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi 3, no.12(2011):103-14. google scholar
• Kızılgök, Merve. “Mine Söğüt’ün Romanlarında Halk Kültürü Unsurları.” Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 2015. google scholar
• Marais, Kobus. A (Bio)Semiotic Theory of TranslationThe Emergence of Social-Cultural Reality. New York: Routledge, 2019. google scholar
• Olgun, Gökçe Mine ve Suna Ağıldere. “Göstergelerarasi çeviri bağlamında bir özgün eser: Enis Batur’un Acı Bilgi Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi adlı eserinin incelenmesi.” RumelidDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Ö5) (2019): 425-440. google scholar
• Petrilli, Susan. “Translation and semiosis. Introduction.” Translation Translation içinde, editör Susan Petrilli, 17-37. Amsterdam, Atlanta: Rodopi, 2003 google scholar
• Saraç, Aylin. Kişisel Görüşme. 08 Şubat, 2022. google scholar
• Sayın Gülşen. “Sinema-Resim İlişkisi ve Göstergelerarasi Çeviriye Bir Örnek Derek Jarman’in Caravaggio (1986) Filmi.” Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4, no.1(2010): 67-86. google scholar
• Sayın, Gülşen. “Gösterge Dizgeleri Arası Çeviri Örneği Olarak Edebiyat Uyarlamaları ve Baz Luhrmann’dan Bir Uyarlama: William Shakespeare’den Romeo & Juliet.” Littera (Çeviribilim Özel Sayısı) 32, (2013): 203-211. google scholar
• Shuttleworth, Mark, Cowie Moris. The Dictionary of Translation Studies. Amsterdam: John Benjamins, 1997. google scholar
• Söğüt, Mine. Beş Sevim Apartmanı Rüya Tabirli Cinperi Yalanları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015. google scholar
• Söğüt, Mine. Mine Söğüt: “Önemli olan şablon değerleri almamak.” Erişim: 01 Şubat, 2022. https://www.youtube.com/watch?v=gWDw4l8ubUE. google scholar
• Söğüt, Mine. Kişisel Görüşme. 07 Şubat, 2022. google scholar
• Sütiste, Elin ve Torop Peeter. “Processual boundaries of translation: Semiotics and translation studies.” Semiotica 163, –1/4 (2007): 187–207. google scholar
• Toury, Gideon. In search of a theory of translation. Tel Aviv: The Porter Institute for Poetics and Semiotics, Tel Aviv University, 1980. google scholar
• Toury, Gideon. “Translation: A cultural-semiotic perspective.” Encyclopedic Dictionary of Semiotics içinde, vol. 2, editör Thomas Sebeok, 1111–1124. Berlin: Mouton de Gruyter, 1986. google scholar
• Ucal, Orçun. Kişisel Görüşme, 20 Şubat, 2022 google scholar
• Uzun, Ozan. “Mine Söğüt’ün Beş Sevim Apartmanı Romanıyla Orçun Uçal’ın Aynı Adlı Oyununun Uyarlama Bakımından İncelenmesi.” Mimesis, (Şubat 2020). google scholar
• Venuti, Lawrence. “Adaptation, Translation, Critique.” Journal of Visual Culture 6, no.1 (2007): 25–43. google scholar
• Yılmaz, Arsun Uras ve Pamuk Didem. “Göstergelerarası Çeviri Örneği Olarak Yaban Romanının Filme Uyarlanması.” International Journal of Language Academy 6/5 (2018): 162/182 google scholar