ESKİ TÜRK YAZITLARI’NDAN ADANA’DAKİ KİTAP ANITI’NA

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1428 - 1443, 15.09.2018

Cengiz Alyılmaz

Öz

Aklın
ve zekânın uzantısı olan yazı, aynı zamanda yerleşik hayatın ve gelişmiş bir
kültür ve uygarlığın da göstergesidir.

Türkler
dünyada kendi alfabesini / yazısını oluşturmayı başarmış ender milletler
arasında yer almaktadır. Nitekim Türk boy ve toplulukları kendi alfabeleriyle
(çoğu Asya coğrafyasında olmak üzere) dünyanın birçok bölgesinde anıtlar,
yazıtlar dikmiş; kitaplar yazmıştır.

Türk
boy ve topluluklarının yazıt dikme / anıt dikme geleneği sonraki yüzyıllarda da
devam etmiş; yapılan bu eserlerle geçmişe ait değerler, içinde yaşanılan döneme
ve geleceğe taşınmak istenmiştir.

Eski
Türk boy ve toplulukları arasında yaygın olan yazıt dikme geleneği sonraki
dönemlerde yerini önemli ölçüde kitaplara bırakmış; Türkler geçmişten günümüze
kadar farklı konularda birbirinden değerli binlerce kitabı hem soydaşlarına hem
de insanlık tarihine armağan etmişlerdir.

Çağdaş
belediyecilik anlayışının yanı sıra sosyokültürel faaliyetleri, sanat
etkinlikleri, Türklük bilgisi ve Türk dünyası ile ilgili çalışmalarıyla da
tanınan Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Hüseyin SÖZLÜ de Türklerin anıt dikme
geleneğine büyük bir katkı sağlamıştır. Zira SÖZLÜ ve ekip arkadaşları
yaptıkları / yazdıkları eserlerle Türk milletine yön veren isimleri 2017
yılında açılışı yapılan ve “Kitap Anıtı” adını verdikleri eşsiz sanat eserleriyle
ölümsüzleştirmeyi başarmışlardır.

Bu
makalede önce Eski Türklerde yazı ve yazıt dikme geleneğinden bahsedilmekte;
sonra da Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından diktirilen “Kitap Anıtı” hakkında
ayrıntılı olarak bilgi verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eski Türk Yazıtları, Adana, Adana Büyükşehir Belediyesi, yazıt, anıt, Kitap Anıtı, Hüseyin Sözlü

Kaynakça

• Alyılmaz, C .(1985). Eski Türkçenin lügati. Erzurum.
• Alyılmaz, C. (2004). İpek yolu ve Orhun yazıtları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 24, 181-192.
• Alyılmaz, C. (2005). Orhun yazıtlarının bugünkü durumu. Ankara.
• Alyılmaz, C. (2007). (Kök)türk harfli yazıtların izinde. Ankara.
• Alyılmaz, C. (2011). (Kök)türk harfli yazıtlar. Türk Yurdu, 31, 287, 25-31.
• Alyılmaz, C. (2012). İslamiyet öncesi Türk eserleri. Türk Dünyası Mimarlık ve Şehircilik Abideleri, 6-105, ed. İ. Demirci - İ.Terzioğlu.
• Alyılmaz, C. (2015). İpek yolu kavşağının ölümsüzlük eserleri. Ankara.
• Alyılmaz, C. (2018). (Kök)türk harfli yazıtlarla ilgili sorunlar. Türk Moğol Tarihi, 303-319, İstanbul, 2018, ed. K. Yıldırım.
• Aksan, D. (2000). Eski Türkçe'nin izlerinde Orhun ve Yenisey yazıtları üzerinde sözcükbilim, anlambilim ve biçembilim incelemelerinin aydınlattığı gerçekler. İstanbul.
• Aydın, E. (2017). Türk runik bibliyografyası. İstanbul.
• Barutcu Özönder, F. S. (1994). Maniheist ve Buddhist çevrelerde Türk şiiri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1991, Ankara, 69-87.
• Barutcu Özönder, F. S. (2002). Eski Türklerde dil ve edebiyat, Türkler, 3, 481-501.
• Biçer, N. (2017). Türkçe öğretimi tarihi. İstanbul.
• Er, O. (2016). Bitlis Eren Üniversitesi takvimlerine kültürel değerler açısından bir bakış. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 56, 1425-1440.
• Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara.
• Jean, G. (2004). Yazı insanlığın belleği. İstanbul.
• Mert, O. (2010). Moğolistan’daki Köktürk harfli yazıtlar ve bugünkü durumları. Türk Dünyası Mimarlık ve Şehircilik Kurultayı Bildirileri, C III, Ankara, 257-268.
• Nadelyayev, V. M. vd. (1969). Drevnetyurkskiy slovar’. Leningrad.
• Şahin, H. (2018). Yahya Kemal Beyatlı’nın eserlerindeki değerler ve bu değerlere yönelik Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
• Şanlı, C. (2002). Eski Uygur dönemi Türk dili ve edebiyatı. Türkler Ansiklopedisi, 3, 671-677.
• Şen, S. (2014). Eski Uygur Türkçesi dersleri. İstanbul
• Şirin, H. (2016). Eski Türk yazıtları söz varlığı incelemesi. Ankara.
• Tekin, Ş. (1993). Eski Türklerde yazı, kâğıt, kitap ve kâğıt damgaları. İstanbul.
• Tekin, T. (2003). Orhon yazıtları Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul.
• Tezcan, S. (1978). En eski Türk dili ve yazını. Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, Ankara, 271-323.
• Tezcan, S. (1981). Türklerde yazı kültürünün başlangıcı ve gelişimi. Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, Ankara, 39-43.b
• Useev, N. (2011). Yenisey cazma estelikteri I: leksikası cana tekstter. Bişkek.
• Yücel, H. A. (1937). Okumak. pazar konuşmaları. İstanbul.