OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN DEĞERLER EĞİTİMİNE İLİŞKİN TUTUM VE GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 4, 2698 - 2720, 15.12.2018

İshak Kozikoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi
öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutumlarını ve okul öncesi
eğitiminde değerler eğitimine ilişkin görüşlerini belirlemektir. Karma yöntemin
kullanıldığı araştırma, Van ili İpekyolu, Tuşba ve Edremit merkez ilçelerinde
görev yapan 110 okul öncesi öğretmeniyle yürütülmüştür. Araştırmada veri
toplama aracı olarak, Yaşaroğlu (2014) tarafından geliştirilen "Değerler
Eğitimi Tutum Ölçeği" ve araştırmacı tarafından geliştirilen
yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır.
Elde edilen veriler; betimsel istatistikler (ortalama ve standart sapma) ve
betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda,
okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik yüksek düzeyde olumlu
tutum sergiledikleri; öğretmenlerin okul öncesi eğitimde öncelikli olarak
saygı, sevgi, dürüstlük, yardımlaşma/dayanışma, paylaşma, sorumluluk, hoşgörü
ve temizlik değerlerinin çocuklara kazandırılması gerektiği düşüncesinde
oldukları; öğretmenlerin okul öncesi eğitim programında değerler eğitimine yer
verilmesine rağmen değerler eğitimine yönelik somut etkinliklerin yetersiz
olduğu, değerler eğitimine yönelik uygulamaların daha çok öğretmenin
inisiyatifine bırakıldığı düşüncesinde oldukları; öğretmenlerin çoğunun çocukların programdaki değerleri kazanmaları
için daha çok drama, oyun ve hikâye etkinlikleri yaptıkları; öğretmenlerin
çoğunun değerler eğitiminde aile desteğinin olmaması, çocuğun bilişsel/gelişim
özellikleri ve okulun fiziksel yetersizliklerinden kaynaklı sorun yaşadıkları
sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumda, ailelerin
ve öğretmenlerin okul öncesi dönemde değerler eğitimi hakkında
bilinçlendirilmesi ve değerler eğitimiyle ilgili materyallerin/etkinliklerin
artırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi, okul öncesi eğitimi, öğretmenler, erken çocukluk, karma yöntem

Kaynakça

• Acat, M. B. ve Aslan, M. (2011). İlköğretim okullarında öğrencilere kazandırılması gereken değerler. 20.Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Akbaş, O. (2009). İlköğretim okullarında görevli branş öğretmenlerinin değer öğretimi yaparken kullandıkları etkinlikler: 2004 ve 2007 yıllarına ilişkin bir karşılaştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 403-414.
• Akın, M. H. ve Aydemir, M. A. (2013). Çizginin değeri: Kültürel çalışmalar ekseninde mizah ve değer ilişkisine yönelik bir çözümleme. Uluslararası Antalya Değerler Eğitimi Sempozyumu, Antalya.
• Akto, A. ve Akto, S. (2017). Okul öncesi değerler eğitiminde kullanılan yöntem ve teknikler (Nitel bir araştırma). E-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi, 9(2), 1074-1095.
• Al Mamun, A., Rahman, M., Rahman, A. R. ve Hossaim, A. A. (2012). Students’ attitudes towards English: The case of life science school of Khulna University. International Review of Social Sciences and Humanities, 3(1), 200-209.
• Aral, N. ve Kadan, G. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131.
• Aspin, D. N. (2000). Values, beliefs and attitudes in education: The nature of values and their place and promotion in schools. Education, Culture and Values, 14, 197-218.
• Aydın, M. Z. ve Akyol Gürler, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bulach, C. R. ve Butler J.D. (2002). The occurence of behaviors associated with sixteen character values. Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 41(2), 200-214.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cevherli, K. (2014). Okul öncesinde değerler eğitimi: Boğaziçi eğitim modeli (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chaitanya, M. (2017). Value based education and methods, strategies, approaches to impart it in education. International Journal of Research Culture Society, 1(5), 6-10.
• Cooper, D. (2014). Character education: astudy of an elementary school leadership academy(PhD thesis). Wilmington University, North Carolina.
• Creswell, J. W. (2008). Educational research planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. International Pearson Merril Prentice Hall.
• Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
• Çengelci, T., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
• Dereli İman, E. (2014). Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocukların sosyal gelişimine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 249-268.
• Doğan, İ. (2008). Toplumsal davranış kalıpları. Sosyoloji, kavramlar ve sorunlar. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Doğan Temur, Ö. ve Yuvacı, Z. (2014). Okul öncesi değer eğitimi uygulayan okullardan seçilen değerlerin ve etkinliklerin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 122-149.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Erkuş, S. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fırat, M., Yurdakul, I. K. ve Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 65-86.
• Halstead, J. M. (1996). Values and values education in schools (p. 3-13). J. M. Halstead ve M. J. Taylor (Edt.). Values in education and education in values. Oxon: RoutledgeFalmer.
• Hökelekli, H. ve Gündüz, T. (2007). Üstün yetenekli çocukların değer yönelimleri ve eğitimleri. Değerler ve Eğitimi içinde (371-396).İstanbul: Dem Yayınları.
• Gunnar, M. R. ve Barr, R. G. (1998). Stress, early brain development and behavior. Infants and Young Children, 11(1), 1-14.
• İlhan, D. ve Karataş, H. (2015). An analysis on motivational beliefs and attitudes of undergraduates regarding learning English. International Journal of Educational Researchers, 6(2), 1-14.
• Karakaş, H. (2015). Değerler eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmenlerine göre değerlendirilmesi: Nitel bir çalışma. Dünden Bugüne Türkiye'de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, Cilt I, 623.
• Karatekin, K., Gençtürk, E. ve Kılıçoğlu, G. (2013). Öğrenci, sosyal bilgiler öğretmen adayı ve öğretmenlerin değer hiyerarşisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14), 411-459.
• Kurtdede Fidan, N. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: Nitel bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388.
• Kurtulmuş, M., Tösten, R. ve Gündaş, A. (2014). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin değerler eğitimi sürecinde karşılaştıkları sorunlar. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 281-305.
• MacNaughton, G. ve Hughes, P. (2007). Teaching respect for cultural diversity in Australian early childhood programs: A challenge for professional learning. Journal of Early Childhood Research, 5(2), 189–204.
• MEB (2013). Okul öncesi eğitim programı. Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara: M.E.B. Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Ogelman, H. G. ve Sarıkaya, H. E. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri: Denizli ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 81-100.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Ömeroğlu, E. ve Sapsağlam, Ö. (2016). Okul öncesi dönemde karakter ve değerler eğitimi: Teoriden uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Öztürk Samur, A. (2011). Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. USA: Sage Publications, Inc.
• Pekdoğan, S. ve Korkmaz, H. İ. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarına verilen değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 59-72.
• Sağlam, İ. (2001). Okul öncesi eğitimde sözlü öğretim etkinlikleri ve din eğitimi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 195-208
• Sapsağlam, Ö. ve Ömeroğlu, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programlarında değerler eğitimine yer verme düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 6(21), 244-264.
• Schaefer, M. P. (2012). Determining methods for teaching character education in elementary schools (Unpublished PhD thesis). Northcentral University, Arizona.
• Singh, A. (2011). Evaluating the impacts of value education: Some case studies. International Journal of Educational Planning & Administration. 1(1), 1-8.
• Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitimde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tarkoçin, S., Berktaş, D. ve Uyanık-Balat, G. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içi etkinliklerde çocuklarla olan iletişimlerinde kullandıkları değerlerin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2), 37-49.
• Thompson, M. (2011). Developing moral values in children: observations from a preschool. Ife PsychologIa, 19(2), 394-411.
• Thornberg, R. ve Oğuz, E. (2013). Teachers' views on values education: a qualitative study in Sweden and Turkey. International Journal of Educational Research, 59(1), 49-56.
• Tokdemir, M. A. (2007). Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Trout, N. J. (2008). Building character education in the preschool (PhD thesis). CapellaUniversity.
• Türk, İ. (2009). Değerler eğitiminde saygı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Uyanık Balat, G. U. ve Dağal, A. B. (2006). Okul öncesi dönemde değerler eğitimi etkinlikleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Uzun, M. ve Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
• Üner, E. (2011). Okul öncesi eğitim programındaki 36-72 aylık çocuklara farklılıklara saygı eğitimi kazandırmanın öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Kayseri: Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Weist, L. R. (1998). Using immersion to shake up pre-service teachers' views about cultural differences. Journal of Teacher Education, 49(5), 358-365.
• Yang, Y. & Green, S. B. (2011). Coefficient alpha: A reliability coefficient for the 21st century? Journal of Psychoeducational Assessment, 29(4), 377-392. DOI:10.1177/07342 82911406668.
• Yaşaroğlu, C. (2014).Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 503-515.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğittir, S. (2010). İlköğretim öğrenci velilerinin okulda kazandırılmasını arzuladığı değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(9), 207-223.
• Yiğittir, S. ve Keleş, H. (2011). Sosyal bilgiler dersinde değer eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 40(189), 144-155.
• Yuvacı, Z., Şafak, M. ve Şirin, N. (2013). Okul öncesi çocuklarına değerler eğitimi verirken davranış geliştirme merkezli öğrenme yöntemi uygulayan öğretmenlerin görüşleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 122-135.