İSMET ÖZEL’İN ERBAİN’İNDE MODERNİTENİN ELEŞTİRİSİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 642 - 664, 15.06.2020

Nusret Yılmaz

Öz

Bireyleşmenin, aşırı zenginleşmenin ve ölçüsüz rekabetin bir ürünü olan piyasa ekonomisi ile aydınlanma ideolojisinin etkisindeki yaşam biçimi Batı’dan başlayarak insanlığı aşamalı bir biçimde etkisi altına almıştır. Osmanlı’nın son döneminden itibaren sosyal, siyasal ve ekonomik yaşamda etkisini hissettiren modernite, çok geçmeden edebiyata da yansımıştır. Modern Türk şiirinde önemli bir yeri olan İsmet Özel’in şiirlerinde aradığımız modernitenin izleri onun özellikle Üç Zor Mesele adlı kitabındaki düşüncelerinin işaretlerini verir. Teknik, medeniyet ve yabancılaşma olarak belirlediği modernite olgusu, ona göre bir epistemolojik kopmanın sonucudur. Erbain adlı kitabındaki şiirlerde çeşitli imge ve metaforlarla betimlediği modernite ona göre, özellikle “şehir”de vücut bulan iğreti bir yaşam biçimidir. İsmet Özel’in incelediğimiz şiirlerdeki temel izleği de bu yaşam biçimiyle hesaplaşmaktır.

Anahtar Kelimeler

İsmet Özel, şiir, Erbain, modernite

Kaynakça

• Adorno, T.W.&Horkheimer M. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Azınlığın zenginliği hepimizin çıkarına mıdır? İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, W. (2018). Pasajlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bilim ve Düşünce. (2004). Varoluşçuluk ve Sartre. İstanbul: Evrensel Yayınları.
• Cengiz, M. (2002). Modernleşme ve modern Türk şiiri. İstanbul: Telos Yayıncılık.
• Çınar, A. (2013). Modernizm, kent ve toplum. Bursa: Emin Yayınları.
• Durmuş, M. (2014). “Şiirsel tavrın öncülüğünde insanı yeniden düşünmek: Namık Kemal ve hürriyet kasidesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. Sayı: 3/1 2014 s. 240-250
• Eisenstadt, S.N. (2014). Modernleşme. Ankara: Doğubatı Yayınları.
• Eliade, M. (2017). Ebedi dönüş miti. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Fikret, T. (2009). Rübab-ı şikeste, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Fromm, E. (2011). Özgürlükten kaçış. İstanbul: Payel Yayınları.
• Gasset, O. (2017). İnsan ve “herkes”. İstanbul: Metis Yayınları.
• Geçen, S. (2012). “İsmet Özel şiirlerinde başkaldırı/modernizmin yozlaştırdığı düzene başkaldırı”. Turkish Studies, 7, 1215-1228
• Giddens, A. (2016). Modernliğin sonuçları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve bireysel-kimlik. İstanbul: Say Yayınları.
• Gürbilek, N. (2016). Vitrinde yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Horkheimer, M. (2016). Akıl tutulması. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kalkan, R. G. (2010). Ben İsmet Özel şair. İstanbul: Okur Kitaplığı.
• Karacoşkun, M. D.ve Hüküm, M. (2018). “İsmet Özel’in şiirlerinde bireysel ve toplumsal değişim”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, ss.101-119.
• Kuhn, T. (2018). Bilimsel devrimlerin yapısı. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Marks, K. (2017). 1844 El yazmaları. İstanbul: Birikim Yayınları
• Marx, K. (1967). Kapitalizm öncesi ekonomi şekilleri. Ankara: Sol Yayınları.
• Mumford, L. (2007). Tarih boyunca kent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Oktay, A. (2002). Metropol ve imgelem. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özel, İ. (1997). Erbain. İstanbul: Şule Yayınları.
• Özel, İ. (2016). Üç zor mesele. İstanbul: Tiyo Yayınları.
• Özel, İ. (1999). Taşları yemek yasak. İstanbul: Şule Yayınları.
• Özel, İ. (2016). Waldo Sen neden burada değilsin. İstanbul: Tiyo Yayınları.
• Özgün, E. (2019). “Ece Ayhan’ın şiirlerinde toplumsal katmanları imleyen renkler”. Türkbilig Dergisi, Sayı 38, ss.43-66
• Sennett, R. (2016). Kamusal insanın çöküşü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, G. (2017). Modern kültürde çatışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Simmel, G. (2017). Paranın felsefesi. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Şahan, K. (2018). “Metaforlar ve Orhan Veli şiiri”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1820-1838.
• Taylor, C. (2017). Modernliğin sıkıntıları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Thouraine, A. (2018). Modernliğin eleştirisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tuğluk, A. (2019). İroni ve roman. İstanbul: Efeakademi Yayınları.
• Tural, Ş. (2010). “İsmet Özel şiirinde şehir algısı”. Turkish Studies, 5, ss.1346-1360
• Tüzer, İ. (2012). İsmet Özel şiire damıtılmış hayat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tüzer, İ. (2011). Tüzer, İ., "II. yeni şiirinde bir yaşam alanı olarak kent algısı". Türklük Bilimi Araştırmaları, 29, 411-428.
• Tüzer, İ. (2007). “Üç firenk havası’ndan modern insana ölüm ve İsmet Özel”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 22, ss.189-202.