BİREY VE TOPLUM KONULARININ AKTARIMINDA BİR MATERYAL OLARAK EĞİTİCİ ÇİZGİ ROMANLAR

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 1855 - 1871, 15.12.2023

Yavuz Topkaya , Selcen Kumru Orçun Bozkurt

https://doi.org/10.7884/teke.1327734

Öz

Toplumların, üyesi olan bireylerde geliştirmeyi amaçladığı nitelikleri öğrenciye kazandırma ile eğitim arasında içli dışlı bir bağ vardır. Bu bağlamda baktığımız zaman eğitim sisteminin parçası olan Sosyal Bilgiler dersi kazanımları ile toplumun istediği donanıma sahip bireyler yetiştirmenin hedeflenmekte olduğu görülmektedir. Bu hedefe ulaşabilme sürecinde ise öğretim ortamları ve materyal varlığı da önemlidir. Bu gerçekten yola çıkarak etkin materyallerden olan çizgi romanın bu hedeflere ulaşma sürecindeki önemi dikkat çekmektedir. Bu araştırmanın temel amacı eğitici çizgi romanın Sosyal Bilgiler dersi kazanımlarının öğrencilere aktarılması sürecinde kullanımı ile ilgili öğrenci görüşlerinin alınmasıdır. Araştırma 2021-2022 eğitim öğretim yılında Hatay Antakya ilçesinde öğrenim gören 20 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel yönlü bir çalışma olması açısından araştırmada durum çalışması tekniği tercih edilmiştir. Sosyal Bilgiler dersinde 20 öğrencinin yarı yapılandırılmış mülakat formunda yer alan sorulara yönelik cevapları içerik analizine tabi tutularak incelenmiştir. Araştırma sonucunda ulaşılan veriler ışığında çizgi romanlardaki görsellerin ve diyalogların: Hızlı okuma becerisi kazandırdığı, okuma alışkanlığı kazandırdığı, okuma motivasyonu kazandırdığı, okuduğunu anlama becerisini geliştirdiği, sorun çözme becerisi kazandırdığı, empati kurabilme becerisi kazandırdığı, empatik duyguların önemini ortaya koyduğu, etkin konuşmanın ve etkin dinlemenin önemini kavrattığı, derse aktif katılma oranını arttırdığı, dersi eğlenceli hâle getirdiği ve dersi etkili dinleyebilmeyi olumlu etkilediği gibi çıkarımlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birey ve toplum, eğitici çizgi roman, sosyal bilgiler

EDUCATIONAL COMICS AS A MATERIAL FOR TRANSFERRING INDIVIDUAL AND SOCIETY ISSUES

Öz

There is an intimate connection between education and providing students with the qualities that societies aim to develop in their members. When we look at it in this context, it is seen that it is aimed to raise individuals who have the equipment that the society wants with the achievements of the Social Studies course, which is a part of the education system. In the process of achieving this goal, teaching environments and material availability are also important. Based on this fact, the importance of comics, which is one of the effective materials, in the process of achieving these goals draws attention. The main purpose of this research is to get students' opinions about the use of educational comics in the process of transferring the achievements of the Social Studies course to the students. The research was carried out on 20 students studying in Hatay Antakya in the 2021-2022 academic year. In terms of being a qualitative study, the case study technique was preferred in the research. The answers to the questions in the semi-structured interview form of 20 students in the Social Studies course were analyzed by subjecting them to content analysis. In the light of the data obtained as a result of the research, the visuals and dialogues in the comics: Gain speed reading skills, gain reading habits, gain reading motivation, improve reading comprehension skills, gain problem-solving skills, gain empathy skills, reveal the importance of empathic feelings, effective speaking and active listening. It has been concluded that it makes the lesson understand the importance of it, increases the rate of active participation in the lesson, makes the lesson fun and positively affects the ability to listen to the lesson effectively.

Anahtar Kelimeler

individual and society, educational comics, social studies

Kaynakça

• Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydemir, H. (2011). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı etkinliklerinin uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
• Benice, A. (2016). Çocuk kitaplarının çizgi romana uyarlanması sürecinde biçimlemeler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Arel Üniversitesi
• Cantek, L. (2004). Çizgili hayat kılavuzu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik, K. ve İlhan, G. O. (2021). Çocuk haklarına yönelik eğitici çizgi roman: “Sadece biriyim”. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 262-279.
• Çiçek Şentürk, Ö. (2020). Argümantasyon destekli eğitici çizgi romanların öğrencilerin çevreye yönelik ilgi, motivasyon ve akademik başarılarına etkisi ile öğrenci deneyimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çiçek Şentürk, Ö. and Selvi, M. (2023). Argumentation-supported educational comics as a teaching tool for environmental education. Environmental Education Research, 1-20. DOI: http://dx.doi.org/10.1080/13504622.2023.2227357
• Demirkasımoğlu, N. (2015). Toplum yaşamında kurallar: Birey-toplum ilişkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 139-156.
• Dinç, İ. (2014). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi iletişim ve insan ilişkileri ünitesinde geçen kavram ve tanımlara erişme düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Üniversitesi.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 77-96.
• Duman, M. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim materyallerinde empati becerisinin geliştirilmesi: amaç, kapsam ve etkililik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Esmer, B. (2014). Çizgi romanların çocuk eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Gül, G. (2004). Birey toplum eğitim ve öğretmen. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 223-236.
• Gürbüz, N. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretim programlarını tanıma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kurt, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi roman kullanımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• MEB ve TTKB. (2015). Sosyal bilgiler dersi 4, 5, 6 ve 7. sınıflar öğretim programı. Ankara: MEB.
• MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5. sınıflar). Ankara: MEB.
• Özmen, C. (2010). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Öztürk, C. ve Kafadar, T. (2020). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 112-126.
• Safran, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay ve A. Öcal (Eds.). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 1-18). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Sayın, Ö. (2004). Süper kahramanlar: Kostümün altında yatan ideoloji. Folklor/Edebiyat, 10(39), 77-82.
• Selvi, H. (2018). Sosyal bilgiler dersi 2005 ve 2018 öğretim programlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
• Senturk, M. and Cicek Senturk, O. (2023). The social studies and science pre-service teachers' experiences of creative comics for environmental education. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 9(1), 109-123. https://doi.org/10.46328/ijres.3080
• Sentürk, M. (2023). Social studies pre-service teachers’ educational comics experience for disaster education. International Journal on Social and Education Sciences (IJonSES) 5(1), 153–166. https://doi.org/10.46328/ijonses.511
• Şentürk, M. (2022). 21. Yüzyıl becerileri eğitiminde yaratıcı çizgi roman. M. Şentürk, U. Simsek ve Y. Topkaya (Ed.), Yenilikçi yaklaşımlarla 21. yüzyıl becerileri eğitimi (63-75). Vizetek Yayıncılık.
• Şentürk, M. and Şimşek, U. (2021). Educational comics and educational cartoons as teaching material in the social studies course. African Educational Research Journal, 9(2), 515-525.
• Şentürk, M. ve Şimşek, U. (2022). Sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman ve eğitici çizgi film kullanımının öğrenci tutum ve motivasyonuna etkileri. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 7(17), 378-413. DOI: http://dx.doi.org/10.35826/ijetsar.422
• Topkaya, Y. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinde eğitici çizgi roman kullanımının bilişsel ve duyuşsal öğrenmelere etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Topkaya, Y. (2016). Eğitici çizgi romanların çevre sorunlarına yönelik bilişsel ve duyuşsal öğrenmeler üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 41(187), 199-219.
• Topkaya, Y. (2018). Demokratik algı üzerine eğitici çizgi romanların etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 747-756.
• Topkaya, Y. ve Doğan, Y. (2020). 7. sınıf sosyal bilgiler dersindeki “çevre sorunları ve çevreyle ilgili örgütler” konularının öğretilmesinde eğitici çizgi romanların etkisi: Karma bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 45(201), 167-188.
• Turan, R. (2019). Sosyal bilgilerin temelleri. 3.Baskı, Anı Yayıncılık.
• Türkal, B. (2018). Oluşturma ve uygulama açısından sosyal bilgiler öğretiminde bir öğretim materyali olarak çizgi roman kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ünal, O. (2018). Sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman kullanımının öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Zayimoğlu Öztürk, F. (2011). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan öğrenme alanlarına ilişkin öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.