Türkiye’de Yükseköğretimde Felsefe Geleneği ve Kültürünün Millî Kültür ve Halk Kültürüyle İlişkisi

Yıl 2022, Sayı: 18, 86 - 102, 14.12.2022

Ömer Kızıltan , Olcay Bayraktar , Mehmet Ali Dombaycı

https://doi.org/10.55256/temasa.1177274

Cited By: 1

Öz

Felsefe kültüründen bahsedebilmek için özellikle tarihsel süreçte izi sürülebilir bir devamlılık gereklidir. Son yüz yılda ülkemizde bu devamlılığın daha çok yükseköğretim kademesiyle sınırlı kaldığı ileri sürülebilir. Ancak toplumda bir felsefe kültüründen bahsedebilmek için bunun yükseköğretim kurumlarının dışına da taşmış olması gerekir. Bu noktada, yükseköğretimdeki felsefe gelenekleri ve kültürü ülkeye veya medeniyete özgü düşünme biçimleriyle ilişkide olmalıdır. Ülkeye veya medeniyete özgü düşünme biçimleri millî kültür ve halk kültürü gibi kavramlar içinde ifade edilebilir. Bu açıdan, Türkiye özelinde, felsefenin halk kültürüyle buluşup buluşmadığı sorusuna dolaylı yollardan yanıt aranmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Cumhuriyet’ten itibaren yükseköğretimde felsefe kültürüne etki eden başta kuşak farklılıklarına değinerek yükseköğretim düzeyinde gelenekler, problemler ve konu alanlarındaki farklılaşma ortaya konulmuş; devamında ise dernekleşme çabaları, felsefe dili tartışması, çeviri faaliyetleri gibi konulara da değinilerek ülkemizdeki felsefe kültürünün halk kültürü ile ilişkisi ele alınmıştır. Sonuç ve öneriler kısmı ile de felsefe geleneklerinin bir tür felsefe kültürüne dönüşerek kendi dışına açılmasının imkânları üzerinde öneriler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Felsefe Kültürü, Felsefe Geleneği, Millî Kültür, Halk Kültürü

Kaynakça

• Alpyağıl, Recep. Türkiye’de Bir Felsefi Gelen-ek-i Kurmaya Çalışmak: Feylosof Simalardan Seçme Metinler I. Derleyen: R. Alpyağıl, İstanbul: İz Yayınları, 2012.
• Alver, Köksal. “Anadoluculuk ve Hilmi Ziya Ülken,” AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi 3(1), (2001): 133-138.
• Arıcı, Murat ve Filiz Sarı. “Prof. Dr. Ali Osman Gündoğan ile Söyleşi: Bergson’da Zihin-Beden Problemi, Nurettin Topçu’nun Bergson Eleştirileri ve Türkiye’de Felsefe,” Metazihin 4(2), (2021): 127-142.
• Arslan, Hüseyin Tolga. “Dârülfünûn’dan İstanbul Üniversitesi’ne Felsefe Öğreniminin Yapılandırılması,” Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 16(61), (2017): 51-86.
• Bayraktar, Levent. “Bir Düşünce Ekolü Olarak Anadoluculuk,” Felsefe Dünyası 49, (2009): 69-80.
• Bayraktar, Olcay. Millî Eğitim Düşüncemiz ve Yapılandırmacılık: Felsefi Sosyolojik Tarihi Boyutlarıyla. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Bozkurt, Nejat. Felsefe Işığıyla Arayışlar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Çotuksöken, Betül. Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Öğretim ve Araştırma Alanı Olarak Felsefe-Seçilmiş Metinlerle. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 2001.
• Çotuksöken, Betül. Felsefe: Özne-Söylem. İstanbul: İnkılap Yayınları, 2002.
• Çukurova Üniversitesi. “Çukurova Üniversitesi Bölüm Hakkında.” Erişim 13 Ağustos 2016. http://egitim.cu.edu.tr/tr/detay.aspx?pageId=1563 Değirmencioğlu, Mahmut. Coşkun. Türkiye’de İlk Türk Felsefe Cemiyeti ve Sonraki Gelişmeler. Ankara: Odak Yayınları, 2004.
• Denkel, Arda. Düşünceler ve Gerekçeler. Ankara: Doruk Yayınları, 2003.
• Direk, Zeynep. “Türkiyede Felsefenin Kuruluşu,” Defter (33), (1998): 85-95.
• Doğan, Mehtap. “Türkiye’de Felsefenin Bugünü: Lisans Müfredatlarının Sayısal Analizi” Türkiye’de Felsefe- Sorunlar ve Çözümler içinde, Yayına Hazırlayan: C. Türer, 231-255. Ankara: Türk Felsefe Derneği Yayınları, 2018.
• Er, Sadık Erol, Mustafa Günay, Semir Temiz ve Onur Varolun. “Türk Düşüncesinde Nietzsche Alımlaması: Eğilimler ve Figürler,” Beytulhikme an International Journal of Philosophy 10(1), (2020): 271-379.
• Erdem, Hasan Haluk. Aydınlanma Penceresinden Eğitim, Kültür ve Toplum Yazıları. Ankara: Ürün Yayınları, 2010.
• Gutting, Garry. Gündelik Hayatta Felsefe Nasıl Kullanılır?. Çeviren: T. Ayteş, İstanbul: The Kitap Yayınları, 2018.
• Hizmetli, Mustafa. “Prof. Dr. Mehmet Vural ile Türkiye’de Felsefe Üzerine Söyleşi,” Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi 7(1), (2020): 153-169.
• Kafadar, Osman. “Felsefe Öğretiminin Türk Eğitim Sistemine Girişi ve Tarihi Gelişimi,” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 27(1), (1994): 279-288.
• Kafadar, Osman. “Türkiye’de Yükseköğretimde Felsefe Eğitimi- Tarihsel Gelişim ve Lisans Eğitiminin Bir İncelemesi.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1998.
• Kafadar, Osman. Türkiye’de Kültürel Dönüşümler ve Felsefe Eğitimi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Karakuş, Rahmi. Felsefe Tasavvurumuz. İstanbul: Değişim Yayınları, 2003.
• Kaynardağ, Arslan. “Türk Ortaöğretiminde Felsefe Derslerinin Yeri,” Öğretmen Dünyası Dergisi 218, (1998): 8-12.
• Kaynardağ, Arslan. Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Felsefe- Düşünceler, Etkinlikler, Filozoflar, Söyleşiler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Kili, Suna. Atatürk Devrimi Bir Çağdaşlaşma Modeli. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1995.
• Koç, Emel. “Konya Enerjetizm Felsefe Okulu,” Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 1(1), (2009).
• Koç, Emel. “Osmanlıdan Günümüze Türkiye’de Felsefe Cemiyetleri,” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9(17), (2011): 489-520.
• Önkal, Güncel. “Gelecek Kuşaklar İçin Türkiye’de Felsefenin Yeniden Yapılandırılması” Türkiye’de Felsefe- Sorunlar ve Çözümler içinde, Yayına Hazırlayan: Celal Türer, 215-229. Ankara: Türk Felsefe Derneği Yayınları, 2018.
• Özlem, Doğan. Türkçede Felsefe. İstanbul: Notos Yayıncılık, 2015.
• Roure, Pascale. “Rakip Paradigmalar: Alman Felsefesinin İstanbul Üniversitesine Girişi,” Felsefe Arkivi (49), (2018): 37-51.
• Sakarya Üniversitesi. Değişen Üniversite ve Felsefe Eğitimi, III. Felsefe Çalıştayı. Erişim 27-28 Mayıs 2011.
• Soykan, Ömer. Naci. “Felsefede Gelenek Oluşturmak,” Felsefelogos 2(5), (1998): 28-34.
• Topakkaya, Aslan. “Gelecek Kuşaklar İçin Türkiye’de Felsefenin Gelişiminde Alman Felsefesi ve Filozoflarının Rolü” I. Uluslararası Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Türk-Alman İlişkileri Sempozyumu içinde, Editör: Ramazan Çalık, Claus Schönig, Mustafa Çıpan ve Hüseyin Muşmal, 461-466. Konya: TC. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Teknoloji Enstitüsü, 2010.
• Utku, Ali. “Nurettin Topçu: İtaatkarlık ve İsyan Bir İnanç Psikolojisi Taslağı,” Temaşa Felsefe Dergisi sayı: 5 (2016): 33-48.
• Ülken, Hilmi Ziya. Türkiyede Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları, 2005.
• Vural, Mehmet. Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Felsefe. Ankara: Elis Yayınları, 2018.
• Yıldız, Yakup. “Bergsonculuğun Türkiye’ye Girişi ve Türk Felsefesine Etkisi,” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 17, (2011): 331-358.
• Yıldız, Yakup. “Mustafa Şekip Tunç ve Türk Felsefesindeki Yeri,” Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları 18, (2010): 73-103.
• YÖK. “Felsefe Programı Bulunan Tüm Üniversiteler.” Erişim 27 Haziran 2022. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10068
• Yücel, Hasan Ali. Türkiye’de Ortaöğretim. Ankara: Kültür Bakanlığı Millî Kütüphane Basımevi, 1994.