De Martonne-Gottman ve Standart Yağış İndeksi yöntemleri kullanılarak kuraklığın belirlenmesi: Isparta ili örneği

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 3, 192 - 201, 30.09.2021

İbrahim Dursun , Ahmet Alper Babalık

https://doi.org/10.18182/tjf.944195

Cited By: 7

Öz

Kuraklık, belirli bir zaman diliminde topraktaki nem yetersizliğini, yetersiz yağış veya yağışsız periyotları ifade eden bir kavramdır. Kuraklığın zamansal ve alansal özelliklerini belirlemek için farklı kuraklık indisleri kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı kuraklık indislerinden De Martonne-Gottman ve Standart Yağış İndeksi (SYİ) yöntemlerini kullanarak Isparta ilinde kuraklığı belirlemektir. Bunun için Atabey, Eğirdir, Isparta (Merkez), Senirkent, Uluborlu ve Yalvaç Devlet Meteoroloji İstasyonlarından alınan 31 yıllık (1990-2020) yağış ve sıcaklık verileri kullanılmıştır. De Martonne-Gottman yöntemine göre yapılan değerlendirmeler sonucunda Atabey, Eğirdir, Isparta (Merkez), Uluborlu ve Yalvaç ilçelerinin “Step (Yarı Kurak)-Nemli” arası iklim tipinde olduğu tespit edilirken, Senirkent ilçesinin “Yarı Nemli” iklim tipinde olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte çalışma alanının SYİ’ye göre aylık yağış verileri kullanılarak 1, 3, 6, 9 ve 12 aylık SYİ değerleri ile alandaki kurak ve yağışlı dönemlerin şiddeti, büyüklüğü ve dağılımı tespit edilmiştir. Araştırma alanının genelinde normale yakın kuraklık dönemleriyle karşılaşılmıştır. SYİ 12 aylık değerleri göz önüne alındığında kuraklığın en uzun sürdüğü dönem Yalvaç ilçesinde 67 ay (Eylül 2004 - Mart 2010) olarak belirlenmiştir. 12 aylık SYİ değerleri için kuraklık oluşum yüzdeleri incelendiğinde en fazla oranın %52.3 ile Isparta (Merkez)’da olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kuraklık, De Martonne-Gottman, Standart yağış indeksi, Isparta

Determination of drought using De Martonne-Gottman and Standardized Precipitation Index methods: A case study in Isparta province

Öz

Drought is a concept that expresses the lack of moisture in the soil, precipitation deficiency or periods of no precipitation in a certain period. Different drought indices have been used to determine the temporal and spatial characteristics of drought. The aim of this study is to determine the drought in Isparta province by using De Martonne-Gottman and Standardized Precipitation Index (SPI) methods from drought indices. For this, 31-year (1990-2020) precipitation and temperature data from Atabey, Eğirdir, Isparta (Center), Senirkent, Uluborlu and Yalvaç State Meteorology Stations were used. As a result of the evaluations were made according to the De Martonne-Gottman method, it was determined that Senirkent district has “Semi-Humid” climate type while it was determined that the areas belonging to the districts such as Atabey, Eğirdir, Isparta (Center), Uluborlu and Yalvaç have the “Step (Semi-Arid)- Humid” climate type. In addition, the severity, size and distribution of the dry and rainy periods in the area and 1, 3, 6, 9 and 12-month SPI values were determined by using monthly precipitation data according to the SPI of the study area. Near-normal drought periods were encountered throughout the study area. Considering the 12-month SPI values, the period that the drought lasts the longest has been determined as 67 months (September 2004 - March 2010) in Yalvaç district. When the drought occurrence percentages for the 12-month SPI values are examined, it was determined that the highest percentage was Isparta (Center) with 52.3%.

Anahtar Kelimeler

Drought, De Martonne-Gottman, Standardized precipitation index, Isparta

Kaynakça

• Acar, E., 2018. Küreselleşme-Neoliberalizm ve Su Yönetimi. Ekin Basım Yayın, Ankara.
• Akbaş, A., 2014. Türkiye üzerindeki önemli kurak yıllar. Coğrafi Bilimler Dergisi, 12(2): 101-118.
• Akın, M., Akın, G., 2007. Suyun önemi, Türkiye’de su potansiyeli, su havzaları ve su kirliliği. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2): 105-118.
• Aktaş, S., Kalyoncuoğlu, Ü.Y., Anadolu Kılıç, N.C., 2018. Eğirdir Göl Havzasının De Martonne Yöntemi ile Kuraklık Analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(2): 229-238.
• Babalık, A.A., 2014. The Effect of Aspect Factor in Isparta-Arapdağı Rangeland on the Dry Forage Yield and Botanical Composition. Research Journal of Biotechnology, 9(9): 73-78.
• Bhangale, U., More, S., Shaikh, T., Patil, S., More, N., 2020. Analysis of Surface Water Resources Using Sentinel-2 Imagery. Procedia Computer Science, 171: 2645-2654.
• De Martonne, E., 1926. Une nouvelle fanction climatologique: l’indice d’aridité. La Météorologie, 2: 449-458.
• De Martonne, E., 1942. Nouvelle Carte Modiale de I’indice d’aridit é. Annaes de Géographie, 51: 242-250.
• DMİ, 2021. Isparta İli İklim Verileri. Tarım ve Orman Bakanlığı, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• IÇŞİM, 2019. Isparta İli 2018 Yılı Çevre Durum Raporu. Isparta Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 85 s., Isparta.
• Karabulut, M., 2020. Standart yağış indeksi kullanılarak Sivas İlinde kuraklık analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (71): 216-230.
• Karataş, M., Çevik, S., 2010. Stratejik Doğal Kaynak Olarak Su ve Türkiye’nin Konumunun Değerlendirilmesi. Akademik Araştırmalar Dergisi, (45): 1-29.
• Kurnaz, L., 2014. Kuraklık ve Türkiye. İstanbul Politikalar Merkezi, İstanbul.
• Kurtoğlu, R., 2018. Biyo-Politik Savaşlar: İklim-Su-Gıda-GDO-Sağlık İstihbaratı. Destek Yayınları, İstanbul.
• McKee, T.B., Doesken, N.J., Kleist, J., 1993. The relationship of drought frequency and duration to time scales. 8th Conference on Applied Climatology, January 17-22, California, USA, pp: 179-184.
• McKee, T.B., Doesken, N.J., Kleist, J., 1995. Drought monitoring with multiple time scales. 9th Conference on Applied Climatology, January 15-20, Dallas, USA, pp:.233-236.
• Mishra, A.K., Singh, V.P., 2010. A review of drought concepts. Journal of hydrology, 391(1-2), 202-216.
• MGM, 2016. De Martonne Kuraklık İndeksine Göre Türkiye İklimi, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı Klimatoloji Şube Müdürlüğü, Ankara, https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim_siniflandirmalari/Demartonne.pdf, Erişim: 15.03.2021.
• Özfidaner, M., Topaloğlu, F., 2020. Standart Yağış İndeksi Yöntemi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Kuraklık Analizi. Toprak Su Dergisi, 9(2):130-136.
• Panofsky, H.A., Brier, G.W., 1958. Some applications of statistics to meteorology. Pennsylvania State University Press, USA.
• Pathak, A.A., Dodamani, B.M., 2016. Comparison of two hydrological drought indices. Perspectives in science, 8: 626-628.
• Şahin, Ü., Kurnaz, L., 2014. İklim değişikliği ve kuraklık. Sabancı Üniversitesi, İstanbul Politikalar Merkezi, Stiftung Mercator Girişimi, İstanbul, https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20200326-02030608.pdf. Erişim: 15.03.2021.
• Thom, H.C.S., 1966. Some Methods of Climatological Analysis. World Meteorological Organization, World Meteorological Organization Technical Note, No: 81.
• Topçu, E., Karaçor, F., 2021. Erzurum İstasyonunun Standartlaştırılmış Yağış Evapotranspirasyon İndeksi ve Bütünleşik Kuraklık İndeksi Kullanılarak Kuraklık Analizi. Politeknik Dergisi, 24(2): 565-574.
• Turan, E., Bayrakdar, E., 2020. Türkiye’nin Su Yönetim Politikaları: Ulusal Güvenlik Açısından Bir Değerlendirme. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 6(2): 1-19.
• Uçar, Y., Topçu, E., Demirel, E., 2019. Standartlaştırılmış Yağış İndeksi Yöntemi ile Isparta İli Kuraklık Analizi. Türk Bilim ve Mühendislik Dergisi, 1(1): 5-16.
• Valipour, M., 2015. Land use policy and agricultural water management of the previous half of century in Africa. Applied Water Science, 5(4): 367-395.
• Wilhite, D.A., Glantz, M.H., 1985. Understanding: the drought phenomenon: the role of definitions. Water international, 10(3): 111-120.
• Wu, H., Hayes, M.J., Weiss, A., 2001. An evaluation of the standardized precipitation index, the Chine z-index and the statistical z-score. International Journal of Climatology, 21: 745-758.
• Yokomatsu, M., Ishiwata, H., Sawada, Y., Suzuki, Y., Koike, T., Naseer, A., Cheema, M.J.M., 2020. A multi-sector multi-region economic growth model of drought and the value of water: a case study in Pakistan. International Journal of Disaster Risk Reduction, 43: 101368.
• Zarei, A.R., Eslamian, S., 2017. Trend assessment of precipitation and drought index (SPI) using parametric and non-parametric trend analysis methods (Case study: Arid regions of southern Iran). International Journal of Hydrology Science and Technology,7(1): 12-38.
• Zhang, Y., Li, W., Chen, Q., Pu, X., Xiang, L., 2017. Multi-models for SPI drought forecasting in the north of Haihe River Basin, China. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 31(10): 2471-2481.