Knowledge, Attitude and Behaviors of Women between the Ages of 40-69 on Early Detection of Breast Cancer

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 2, 119 - 128, 18.06.2019

Celalettin Çevik , Soner Güneş T. Dilara Hattatoğlu , M.asım Satıcı Barış Bulut S. Ceyda Şahin Merve Kocataş Laçin Çiflik Serkan Kaygusuz Erhan Eser

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.569469

Cited By: 3

Öz

Introduction: In this study, it was aimed to
determine the knowledge attitude and behavior characteristics of women between
the ages of 40-69 and the factors related to early detection of breast cancer
and to evaluate the related factors.
Method: The cross-sectional study was conducted in two urban and semi-urban
areas of Balıkesir. The population of the study consisted of 2000 women aged
between 40-69 years who were enrolled in two family health centers. The sample
size was calculated as at least one time mammography use rates of 40% for women
over 40 years of age and a minimum of 7% deviation and 95% confidence level
with a minimum of 177. The sample selection was performed by face-to-face
interviews with the questionnaire form structured by the researchers. The
dependent variables of the study are self breast examination and mammography at
any time. The independent variables are social and demographic characteristics,
general health status, utilization of health services and information about
institutions, the information index and attitude index about breast cancer. In
the univariate analysis of dependent and independent variables, Chi-square test
and Fisher's exact test were used in categorical data. Backward elimination
method was used in logistic regression model. Type 1 error value p<0.05 was
considered as significant in the analysis.
Results: The mean age of the research group consisting of 180 people was
52,8±8,3 years. Self breast examination were higher 3.2 times (1,3-7,8) in
those living in the semi-urban area; 2,5 times (1,1-6,2) in women aged 40-50,
3.0 times (1,1-6.2) the majority of life in the village, 2,5 times (1,1-6,5)
without chronic disease, 3.1 times (1,3-7,4) in those with lower knowledge
points, 5.8 times (2.6-12.9) those with low attitude scores (p <0.05). No
mammography was found in 2,3 times (1,1-4,6) women in 40-50 years old, 3.8
times (1,1-14,1) for those without health insurance, 2.3 times (1.1-4.6) in
those with lower knowledge score, 2.1 times (1.1-4.1) in those with lower
attitude score (p<0.05). Conclusion:
Only one-fifth of women performed regular breast self-examination and only half
had mammography. Self-breast
self-examination and mammography-pulling behavior are low in
socio-demographically disadvantaged groups. Knowing the community health center
and going to the community health center affect the behavior positively.
Therefore, it may be useful to increase the availability and accessibility of
health services through community-based planned and routine screening to enable
women to receive training and mammography in BSE.

Giriş: Bu çalışmada Balıkesir’de yarı kentsel ve kentsel iki aile sağlığı
merkezi bölgesinde yaşayan 40-69 yaş arası kadınların meme kanserinin erken
tespiti konusundaki bilgi, tutum ve davranış özelliklerinin saptanması ve
ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel
tipteki çalışma Balıkesir’in kentsel ve yarı kentsel iki bölgesinde
yürütülmüştür. Araştırmanın evreni iki aile sağlığı merkezinde kayıtlı 40-69
yaş arası 2000 kadından oluşmaktadır. Örnek büyüklüğü 40 yaş üstü kadınların en
az bir kez mamografi çektirme sıklığı %40 alınıp %7
sapma ve %95 güven düzeyi ile minimum 177 hesaplanmıştır. Örnek seçimi “çok
aşamalı olasılıklı küme örnekleme yöntemi” ile yapılmış veri araştırmacılar
tarafından yapılandırılmış anket formu aracılığıyla yüz yüze görüşülerek
toplanmıştır. Araştırmanın
bağımlı değişkenleri herhangi bir zamanda kendi kendisine meme muayenesi yapma (KKMM)
ve mamografi çektirmedir. Bağımsız değişkenler ise sosyal ve demografik
özellikler, genel sağlık durumu, sağlık hizmetlerinden faydalanma, kurumlar
hakkında bilgi durumu, bilgi indeksi ve tutum indeksidir. Bağımlı ve
bağımsız değişkenlerin tek değişkenli analizlerinde, kategorik verilerde
ki-kare testi ve Fisher’in kesin testi kullanılmıştır. Lojistik regresyon
modelinde Backward eleme yöntemi kullanılmıştır. Çözümlemelerde tip 1 hata
değeri p<0.05 olanlar anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: 180 kişiden
oluşan araştırma grubunun yaş ortalaması 52,8±8,3 yıldır. Kendi
kendisine meme muayenesi yapmama durumu yarı kentsel bölgede
yaşayanlarda 3,2 kat (1,3-7,8); 40-50 yaş kadınlarda 2,5 kat (1,1-6,2), yaşamın
büyük çoğunluğunu köyde geçirenlerde 3,0 kat (1,1-6,2); kronik hastalığı
olmayanlarda 2,5 kat (1,1-6,5), bilgi puanı düşük olanlarda 3,1 kat (1,3-7,4),
tutum puanı düşük olanlarda 5,8 kat (2,6-12,9) yüksektir(p<0.05). Mamografi
çektirmeme 40-50 yaş kadınlarda 2,3 kat (1,1-4,6), sağlık güvencesi
olmayanlarda 3,8 kat (1,1-14,1), bilgi puanı düşük olanlarda 2,3 kat (1,1-4,6),
tutum puanı düşük olanlarda 2,1 kat (1,1-4,1) yüksektir(p<0.05).  Sonuç: Kadınların ancak beşte biri
düzenli kendi kendine meme muayenesi yapmaktadır ve ancak yarısı mamografi
çektirmiştir. Sosyodemografik olarak dezavantajlı gruplarda kendi kendine meme
muayenesi yapma ve mamografi çektirme davranışı düşüktür.  İlçe Sağlık Müdürlüğünün bilinmesi ve İlçe
Sağlık Müdürlüğüne gidilmesi davranış olumlu etkilemektedir. Bu yüzden
kadınların KKMM konusunda eğitimi ve mamografi çektirebilmesi için topluma
dayalı planlı ve rutin taramalar ile sağlık hizmetlerinin kullanımı ve
ulaşılabilirliğini arttırmak faydalı olabilir. 

Anahtar Kelimeler

Self breast examination, mammography, breast cancer

Kaynakça

• 1. Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global Cancer Statistics 2018: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA: a cancer journal for clinicians. 2018:1-31.
• 2. Dimitrova N, Znaor A, Agius D, Eser S, Sekerija M, Ryzhov A, et al. Breast cancer in South-Eastern European countries since 2000: Rising incidence and decreasing mortality at young and middle ages. European Journal of Cancer. 2017;83:43-55.
• 3. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kanser Dairesi Başkanlığı. Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları 2018 [cited 05.10.2018]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/idari-ve-mali-isler-db/satin-alma-ilanlari/Kanser-Afis-Brosur-Kitap-Basimi-Alimi/Brosur-Afis.pdf.
• 4. Sağlık İstatistikleri Yıllığı. TC Sağlık Bakanlığı. Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Ankara. 2016:181-209.
• 5. Erbil N. Health beliefs and breast self-examination among female university nursing students in Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2014;15(6):6525.
• 6. Koçyiğit O, Erel S, Kısmet K, Kılıçoğlu B, Sabuncuoğlu MZ, Akkuş MA. Polikliniğe başvuran kadinlarin meme kanseri, meme muayenesi ve mamografi hakkinda bilgi düzeyi: İl merkezinde yapilan bir çalişma. Nobel Medicus. 2011;7(2):19-25.
• 7. Al-Dubai SAR, Ganasegeran K, Alabsi AM, Manaf MRA, Ijaz S, Kassim S. Exploration of barriers to breast-self examination among urban women in Shah Alam, Malaysia: a cross sectional study. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2012;13(4):1627-32.
• 8. Birhane N, Mamo A, Girma E, Asfaw S. Predictors of breast self-examination among female teachers in Ethiopia using health belief model. Archives of Public Health. 2015;73(1):39.
• 9. Silva T, Mauad E, Carvalho A, Jacobs L, Shulman L. Difficulties in implementing an organized screening program for breast cancer in Brazil with emphasis on diagnostic methods. Rural & Remote Health. 2013;13(2):1-11.
• 10. Okobia MN, Bunker CH, Okonofua FE, Osime U. Knowledge, attitude and practice of Nigerian women towards breast cancer: a cross-sectional study. World journal of surgical oncology. 2006;4(1):11.
• 11. Tastan S, Iyigün E, Kılıc A, Unver V. Health beliefs concerning breast self-examination of nurses in Turkey. Asian nursing research. 2011;5(3):151-6.
• 12. Didarloo A, Nabilou B, Khalkhali HR. Psychosocial predictors of breast self-examination behavior among female students: an application of the health belief model using logistic regression. BMC public health. 2017;17(1):861.
• 13. Sharaa HM. Beliefs and reported practices related to breast self-examination among sample of Egyptian women. Academic Journal of Cancer Research. 2013;6(2):99-110.
• 14. Açıkgöz A, Çehreli R, Ellidokuz H. Kadınların kanser konusunda bilgi ve tutumları ile erken tanı yöntemlerine yönelik davranışları. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2011;25(3):145-54.
• 15. Dişcigil G, Şensoy N, Tekin N, Söylemez A. Breast health: Knowledge, behaviour and performance in a group of women living in aegean region. Marmara Medical Journal. 2007;20(1):29-36.
• 16. Ersin F, Polat P. Examination of factors affecting women? s barrier perception to participate in breast cancer screenings in a region affiliated with a family health center in Turkey. Turkish journal of medical sciences. 2016;46(5):1393-400.
• 17. Dündar PE, Özmen D, Öztürk B, Haspolat G, Akyıldız F, Çoban S, et al. The knowledge and attitudes of breast self-examination and mammography in a group of women in a rural area in western Turkey. BMC cancer. 2006;6(1):43.
• 18. Yılmazel G. Çorum İli Kırsalında Yaşayan 20 Yaş Ve Üzerindeki Kadınların Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapma Durumları Ve Meme Kanseri Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. J Breast Health. 2013;9:82-7.
• 19. Özaydın AN, Güllüoğlu BM, Ünalan PC, Gorpe S, Cabioğlu N, Öner BR, et al. Bahçeşehir'de oturan kadinlarin meme kanseri bilgi düzeyleri, bilgi kaynaklari ve meme sağliği ile ilgili uygulamaları. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health. 2009;5(4):214-24.
• 20. Siegel RL, Miller KD, Jemal A. Cancer statistics, 2015. CA: a cancer journal for clinicians. 2015;65(1):5-29.
• 21. Yıldırım A, Özaydın A. Knowledge, source of information and compliance with breast cancer screening programs among women in İstanbul/Moda. J Breast Health. 2014;10:47-56.
• 22. Maral I, Budakoglu II, Ozdemir A, Bumin MA. Behaviors toward methods of breast cancer early detection in women over 40 years in a rural region of Ankara, Turkey. Journal of Cancer Education. 2009;24(2):127.
• 23. Yıldırım A, Özaydın A. Sources of breast cancer knowledge of women living in Moda/İstanbul and their attendance to breast cancer screening. J Breast Health. 2014(10):47-56.
• 24. Akgün Şahin Z. Kars’ ta yaşayan kadınların kendi kendine meme muayenesi uygulamasına yönelik bilgi, inanç ve tutumlarının değerlendirilmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi. 2015;13(2):54-61.
• 25. Şen S, Başar F. Kütahya bölgesinde yaşayan kadinlarin kendi kendine meme muayenesi ve meme kanseri ile ilgili bilgi düzeyleri. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health. 2012;8(4):185-90.
• 26. Yılmaz M, Durmuş T. Health beliefs and breast cancer screening behavior among a group of female health professionals in Turkey. The Journal of Breast Health. 2016;12(1):18-24.
• 27. Çelik GO, Malak AT, Öztürk Z, Yilmaz D. menapoz sonrasi dönemdeki kadinlarin kendi kendine meme muayenesini uygulama, mamografi çektirme ve pap smear yaptirma durumlarinin incelenmesi Anatolian Journal of Clinical Investigation. 2009;3(3):159-63.
• 28. Özçam H, Çimen G, Uzunçakmak C, Aydın S, Özcan T, Boran B. Kadın Sağlık Çalışanlarının Meme Kanseri, Serviks Kanseri ve Rutin Tarama Testlerini Yaptırmaya İlişkin Bilgi Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Istanbul Medical Journal. 2014;15(3).
• 29. Özer A, Bankaoğlu E, Ekerbiçer HÇ, Hüdayioğlu MR, Özdemir M. Kahramanmaraş’ta Yaşayan Bir Grup Kadının Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapma ve Mammografi Çektirme Durumu İle Bunları Etkileyen Faktörler. Toplum Hekimliği Bülteni Ocak-Nisan. 2009;28:14-8.
• 30. Sönmez Y, Nayir T, Köse S, Gökçe B, Kişioğlu AN. Bir sağlık ocaği bölgesi'nde 20 yaş ve üzeri kadınların meme ve serviks kanseri erken tanısına ilişkin davranışları. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;19(4):124-30.
• 31. Babuş S, Eser E. Manisa’da Seçilmiş İki Bölgede Meme Kanseri ve Erken Tanı Yöntemleri Açısından Bilgi, Tutum ve Davranış Araştırması. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2017;26(6):221-30.
• 32. Çetin N, Tulay N, Benli RA, Demir N, Jan K. Meme Kanseri ve Meme Kanserine İlişkin Türk Kadınlarının Bilgi, Tutum ve Görüşleri. Dirim. 2007;11(1):311-21.
• 33. Leong H, Heng R, Emmanuel S. Survey on mammographic screening among women aged 40 to 65 years old at polyclinics. Singapore medical journal. 2007;48(1):34.
• 34. Meana M, Bunston T, George U, Wells L, Rosser W. Influences on breast cancer screening behaviors in Tamil immigrant women 50 years old and over. Ethnicity and Health. 2001;6(3-4):179-88.
• 35. Güner İÇ, Tetik A, Gönener HD. Kadınların kendi kendine meme muayenesi (KKMM) ile ilgili bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Gaziantep Tıp Dergisi. 2007;13(2):55-60.
• 36. Altunkan H, Akın B, Ege E. 20-60 yaş arası kadınların kendi kendine meme muayenesi (KKMM) uygulama davranışları ve farkındalık düzeyleri. Meme Sağlığı Dergisi. 2008;4(2):84-91.
• 37. Balaman P, Pehlivan E, Güneş G. Malatya İl Merkezinde 18 Yaş Üzeri Kadınların Kanserle İlgili Bazı Tutumları ve Kendi Kendine Meme Muayenesi Uygulamaları+. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2010;17(2):107-12.
• 38. Secginli S, Nahcivan NO. Factors associated with breast cancer screening behaviours in a sample of Turkish women: a questionnaire survey. International journal of nursing studies. 2006;43(2):161-71.