Yaşlı Bireylerin Öz Bakım Gücü İle Psikolojik İyi Oluşları Arasındaki İlişki: Bir Huzurevi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 3, 336 - 345, 05.09.2024

Burak Hayırkuş Ahmet Çapar

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1423785

Öz

Amaç: Kurumda yaşayan yaşlı bireylerin öz bakım gücü düzeylerinin yüksek olması, onların mutluluk, refah, yaşam doyumu ve yaşam kalitesini artırmada önemli bir yere sahiptir. Yaşlı bireylerin öz bakım gücünün artırılması onların psikolojik iyi oluşlarını artırabilir. Bu tanımlayıcı çalışma, bir huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin öz bakım gücü ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkiyi belirlemeyi amaçlamıştır.
Yöntem: Araştırma, Ekim 2023-Ocak 2024 tarihleri arasında Osmaniye’de bir huzurevinde yaşayan 65-93 yaş arasındaki 31 kadın, 53 erkek olmak üzere toplam 84 yaşlı ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Öz Bakım Gücü Ölçeği ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin Öz Bakım Gücü Ölçeği toplam puan ortalaması 94,72±21,18 ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalaması 36,02± 9,59’dur. Öz bakım gücü ile psikolojik iyi oluş arasında pozitif ve orta düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r = 0,638). Regresyon analizine göre katılımcıların öz bakım gücü algısı, iyi oluşa ilişkin toplam varyansın %40’ını açıklamaktadır. Öz bakım gücünün psikolojik iyi oluş üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü bir etkisi vardır.
Sonuç: Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin öz bakım gücü ve psikolojik iyi oluşları orta düzeydedir. Ayrıca yaşlı bireylerin öz bakım gücü artıkça psikolojik iyi oluşları artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

YAŞLI, HUZUREVİ, ÖZ BAKIM GÜCÜ, PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı

Proje Numarası

1919B012223182

The Relationship Between The Self-Care Agency And Psychological Well-Being Of Elderly Individuals: An Example Of A Nursing Home

Öz

Aim: High levels of self-care agency of elderly individuals living in institutions have an important place in increasing their happiness, well-being, life satisfaction and quality of life. Elderly individuals with high self-care agency have higher psychological well-being. This descriptive study aimed to determine the relationship between self-care agency and psychological well-being of elderly individuals living in a nursing home.
Method: The research was conducted with a total of 84 elderly individuals, including 31 female elderly and 53 male elderly individuals between the ages of 65-93, living in a nursing home in Osmaniye between October 2023 and January 2024. Personal Information Form, Self-Care Agency Scale and Psychological Well-Being Scale were used as data collection tools.
Results: The mean total score of the Self-Care Agency Scale of elderly individuals living in nursing homes is 94,72±21,18 and the mean total score of the Psychological Well-Being Scale is 36,02± 9,59. It was determined that there was a positive and moderate relationship between self-care agency and psychological well-being (r = 0,638). According to regression analysis, participants' perception of self-care agency explains 40% of the total variance in well-being. Self-care agency has a significant and positive effect on psychological well-being.
Conclusion: The self-care agency and psychological well-being of elderly individuals living in nursing homes are at a moderate level. In addition, increasing self-care agency increases the level of psychological well-being.

Anahtar Kelimeler

NURSİNG HOME, SELF CARE AGENCY, psychological well-being, aged

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 2209-A University Students Research Projects Support Program

Proje Numarası

1919B012223182

Kaynakça

• 1. United Nations World Population Prospects, 2022 https://population.un.org/wpp/ ET: 28.02.2024
• 2. TÜİK İstatistiklerle Yaşlılar, 2022 https://www.tuik.gov.tr/ ET: 01.01.2024
• 3. Bahadır Z, Ay F, Özgün Başıbüyük G. Türkiye’de huzurevlerinde yaşayan yaşlıların genel profili, yaşama yönelik beklenti ve endişelerinin değerlendirilmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2022;15(2): 83-97. https://doi.org/10.46414/yasad.1131354
• 4. Orem DE. Self-care deficit theory of nursing: Concepts and applications. 7th ed. USA: Dennis CM MosbyYear Book Inc; 2001. s.99-135.
• 5. Altay B, Avcı İA. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda özbakım gücü ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Dicle Tıp Dergisi 2009;36(4): 275-282.
• 6. Chen IH, Chi MJ. Effects of self-care behaviors on medical utilization of the elderly with chronic diseases. A representative sample study. Archives of Gerontology and Geriatrics 2015;60(3): 478–485. https://doi.org/10.1016/j.archger.2015.01.014
• 7. Ertekin Pınar Ş, Demirel G. Huzurevinde yaşayan orta yaş ve yaşlı bireylerde günlük yaşam aktiviteleri, öz-bakım gücü ve yaşam doyumunun incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2016; 9(1):39-52.
• 8. Erci B, Yılmaz D, Budak F. Yaşlı bireylerde özbakım gücü ve yaşam doyumunun umut düzeylerine etkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2017;8(2):72-76.
• 9. Uğurlu N, Bolat M, Erdem S. Yaşlılarda özbakım gücünü etkileyen etmenlerin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2010;1(2):56-62.
• 10. Liu YB, Xue, LL, Xue, HP, Hou P. Health literacy, self-care agency, health status and social support among elderly Chinese nursing home residents. Health Education Journal 2018;77(3):303-311. https://doi.org/10.1177/0017896917739777
• 11. Boehm JK, Kubzansky LD. The heart's content: The association between positive psychological well-being and cardiovascular health. Psychological Bulletin 2012;138(4):655–691. https://doi.org/10.1037/a0027448
• 12. Keyes CLM, Shmotkin D, Ryff CD. Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology 2002; 82(6), 1007–1022. https://doi.org/10.1037/0022-3514.82.6.1007
• 13. Kermen U, Tosun Nİ, Doğan U. Yaşam doyumu ve psikolojik iyi oluşun yordayıcısı olarak sosyal kaygı. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi 2016;2(1):20-29.
• 14. Huang H, Humphreys BR. Sports participation and happiness: Evidence from US microdata. Journal of Economic Psychology 2012;33(4):776-793.
• 15. Richman LS, Kubzansky L, Maselko J, Kawachi I, Choo P, Bauer, M. Positive emotion and health: Going beyond the negative. Health Psychology 2005;24(4):422-429.
• 16. Lyubomirsky S, King L A, Diener E. The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin 2005;131(6):803-855.
• 17. Steptoe A, Deaton A, Stone AA. Subjective wellbeing, health, and ageing. The Lancet 2015;385(9968):640-648. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)61489-0
• 18. Bohlmeijer E, Roemer M, Cuijpers P, Smit F. The effects of reminiscence on psychological well-being in older adults: a meta-analysis. Aging & Mental Health 2007;11(3):291-300. https://doi.org/10.1080/13607860600963547
• 19. Matud MP, Bethencourth JM, Ibáñez I, Fortes D. Gender and psychological well-being in older adults. International Psychogeriatrics 2020;32(11):1293-1302. https://doi.org/10.1017/S1041610220000824
• 20. Ergin E, Yildirim D, Yildiz CÇ, Usenmez SY. The relationship of death anxiety with loneliness and psychological well-being in the elderly living in a nursing home. Omega 2023;88(1):333-346. https://doi.org/10.1177/00302228221106054
• 21. Mishra B, Pradhan J, Dhaka S. Identifying the impact of social isolation and loneliness on psychological well-being among the elderly in old-age homes of India: the mediating role of gender, marital status, and education. BMC Geriatrics 2023;23(1):684. https://doi.org/10.1186/s12877-023-04384-1
• 22. Cesetti G, Vescovelli F, Ruini C. The promotion of well-being in aging ındividuals living in nursing homes: A controlled pilot ıntervention with narrative strategies. Clinical Gerontologist 2017;40(5):380–391. https://doi.org/10.1080/07317115.2017.1292979
• 23. Yanardağ MZ, Özer Ö, Özmen S. Investigating self-care agency and well-being of elderly people. Social Work in Public Health 2021;36(4):496–508. https://doi.org/10.1080/19371918.2021.1915908
• 24. Nahcivan NO. A Turkish language equivalence of the exercise of self-care agency scale. Western Journal of Nursing Research 2004;26(7),813-824. https://doi.org/10.1177/0193945904267599
• 25. Telef BB. Psikolojik iyi oluş ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2013;28(3): 374-384.
• 26. İnel Manav A, Bozkurt A, Coşkun E. Yaşlıların kişisel anlam profili ve psikolojik iyi oluşlarının değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi 2021;4(1):48-55. https://doi.org/10.38108/ouhcd.816449
• 27. Yanardağ MZ, Özer Ö, Özmen S. Investigating self-care agency and well-being of elderly people. Soc Work Public Health 2021;36(4):496-508. https://doi.org/10.1080/19371918.2021.1915908 28. Türk R, Akkuş Y, Sönmez T. Relationship between self-care ability and happiness in elderly individuals. Cukurova Medical Journal 2019;44:366-374. https://doi.org/10.17826/cumj.560455
• 29. Canjuga I, Železnik D, Neuberg M, Božicevic M, Cikac T. Does an impaired capacity for self-care impact the prevalence of social and emotional loneliness among elderly people? Working with Older People 2018;22(4):211-223. https://doi.org/10.1108/WWOP-01-2018-0001
• 30. Uchmanowicz I, Jankowska-Polańska B, Mazur G, Sivarajan Froelicher E. Cognitive deficits and self-care behaviors in elderly adults with heart failure. Clinical İnterventions in Aging 2017; 12:1565-1572. https://doi.org/10.2147/CIA.S140309
• 31. Aydın Yıldırım T, Altay B. Huzurevinde yaşayan yaşlıların geleceğe yönelik beklentilerinin özbakım gücü ve yaşam doyumuna etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2016;5(2):16-24.
• 32. Cacioppo JT, Cacioppo S. Social relationships and health: The toxic effects of perceived social ısolation. Social and Personality Psychology Compass 2014;8(2):58–72. https://doi.org/10.1111/spc3.12087
• 33. Song Y, Nam S, Park S, Shin IS, Ku BJ. The ımpact of social support on self-care of patients with diabetes: what ıs the effect of diabetes type? Systematic review and meta-analysis. The Diabetes Educator 2017;43(4):396–412. https://doi.org/10.1177/0145721717712457
• 34. Baskan SA, Gunes D,Kasimoğlu N. Evaluation of self care agency and perceived social support in patients undergoing hemodialysis. International Journal of Caring Sciences 2020;13(1):250-257. https://www.internationaljournalofcaringsciences.org/docs/29_atalikoglu_original_13_1.pdf adresinden erişilmiştir.
• 35. Hryhorivna OHO, Spivak LM. Psychological well-being of elderly people: The social factors. Social Welfare: Interdisciplinary Approach 2018;8(1):163-176. https://doi.org/10.21277/sw.v1i8.323
• 36. Yalçın İ. İyi oluş ve sosyal destek arasındaki ilişkiler: Türkiye’de yapılmış çalışmaların meta analizi. Türk Psikiyatri Dergisi 2015;26(1):21-32
• 37. Turan N, Canbulat Ş, Yeler D. Examining the psychological and spiritual well-being of older adult ındividuals with rheumatoid arthritis in Turkey. Journal of Religion and Health 2023;62(5):3110–3122. https://doi.org/10.1007/s10943-023-01792-w
• 38. Dale B, Söderhamn U, Söderhamn O. Self-care ability among home-dwelling older people in rural areas in southern Norway. Scandinavian Journal of Caring Sciences 2012;26(1):113–122. https://doi.org/10.1111/j.1471-6712.2011.00917.x
• 39. Mesa-Fernández M, Pérez-Padilla J, Nunes C, Menéndez S. Bienestar psicológico en las personas mayores no dependientes y su relación con la autoestima y la autoeficacia [Psychological well-being in non-dependent active elderly individuals and its relationship with self-esteem and self-efficacy]. Ciencia & Saude Coletiva 2019;24(1):115–124. https://doi.org/10.1590/1413-81232018241.35302016