Hipertansiyonu Olan Yaşlı Bireylerde İlaç Uyum- Öz-etkililiğin Yaşam Kalitesine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 3, 258 - 265, 10.09.2025

Ferda Akyüz Özdemir , İbrahim Halil Boyaci , Dilek Yıldırım

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1657118

Öz

Amaç: Bu çalışma, hipertansiyonu olan yaşlı bireylerde ilaç uyum öz-etkililiğinin yaşam kalitesine etkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve korelasyonel araştırma tasarımıyla gerçekleştirilen bu araştırmaya, Muğla ili genelinde kartopu örnekleme yöntemiyle ulaşılabilen 258 katılımcı dahil edilmiştir. Veriler, Google Forms aracılığıyla çevrim içi anket yöntemiyle toplanmıştır. Katılımcılara, Hasta Tanımlama Formu, İlaç Uyumu Öz-Yeterlilik Ölçeği–Kısa Formu ve Yaşlı Bireyler İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği–Kısa Formu uygulanmıştır.
Bulgular: Analizler, ilaç uyum öz-etkililiği ile yaşam kalitesi arasında negatif bir ilişki olduğunu göstermiştir (r = -0.42, p < 0.001). Çoklu regresyon analizi sonucunda, ilaç uyum öz-etkililiğinin yaşam kalitesini anlamlı düzeyde etkilediği bulunmuştur (β =-0.38, p < 0.001). Ayrıca, ilaç uyum öz-etkililiği yüksek bireylerin yaşam kalitesi puanlarının düşük olduğu gözlemlenmiştir (Ortalama Yaşam Kalitesi Skoru: 65.2 ± 10.8).
Sonuç: Hipertansiyonu olan yaşlı bireylerde ilaç uyum öz-etkililiği, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir. Yüksek öz-etkililik, tedaviye daha bilinçli bir yaklaşım sağlasa da, bu durum artan kaygı ve yan etki farkındalığı ile yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Hipertansiyon yönetiminde yalnızca ilaç uyumu değil, bireysel ve çevresel etkenler de dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hipertansiyon , Yaşlı Bireyler , İlaç Uyumu , Öz-Etkililik , Yaşam Kalitesi

Etik Beyan

Ethical approval number 154 was received for this research from Muğla Sıtkı Koçman University Health Sciences Ethics Committee on 11.12.2024.

Destekleyen Kurum

No funding received for this study.

Teşekkür

The authors acknowledge all the participants who helped providing data to this study.

The Effect of Medication Adherence-Self-Efficacy on Quality of Life in Elderly Individuals with Hypertension

Öz

Objective: This study aimed to investigate the impact of medication adherence self-efficacy on the quality of life in older adults with hypertension.
Materials and Methods: This study was conducted using a descriptive and correlational research design and included 258 participants who were reached by the snowball sampling method in Muğla province. Research data were collected by an online questionnaire method through Google Forms. The participants were administered the Patient Identification Form, the Medication Adherence Self-Efficacy Scale–Short Form, and the Older People's Quality of Life–Brief.
Results: As a result of the analysis, it was determined that there was a negative relationship between medication adherence self-efficacy and quality of life (r=-0.42, p<0.001). Multiple regression analysis revealed that medication adherence self-efficacy was a significant predictor of quality of life (β = -0.38, p < 0.001). In addition, individuals with high medication adherence self-efficacy had lower quality of life scores (Mean Quality of Life Score: 65.2±10.8).
Conclusion: In elderly individuals with hypertension, medication compliance self-efficacy significantly affects quality of life. Although high self-efficacy enables the individual to approach treatment more consciously, this may negatively affect quality of life with increased anxiety and awareness of side effects. Therefore, not only medication compliance but also individual and environmental factors should be considered in hypertension management.

Anahtar Kelimeler

Hypertension , Older Adults , Medication Adherence , Self-Efficacy , Quality of Life

Kaynakça

• 1. Mills KT, Stefanescu A, He J. The global epidemiology of hypertension. Nat Rev Nephrol. 2020;16(4):223-237. doi:10.1038/s41581-019-0244-2
• 2. Kankaya H, Özer S, Korkmaz M, Karabulut Gümüştaş Ö, Akyaman Kurt E. Yaşlı Hipertansif Hastalarda İlaç Tedavisine Uyum Öz-Etkililiği. 2017;33(3):1-10.
• 3. Aydoğdu A, Atlı T, Bayram F, et al. Hipertansiyon Tanı ve Tedavi Klavuzu. In: ; 2022:1. Accessed February 28, 2025. https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/Hipertansiyon-Kilavuzu-2022.pdf.
• 4. Teke N. Kırsal alanda yaşayan hipertansiyonlu bireylerin ilaç tedavisine uyum özetkililik düzeyleri. Published online 2016:1-58.
• 5. Topuz İ, Topuz A. Hipertansif Bireylerin Tedaviye Uyumu. Sağlık Bilimleri Araştırmaları: Hemşirelik ve Ebelik. Published online 2023:51-65. doi:10.58830/ozgur.pub72
• 6. Ceyhan ŞY, Ünsal A. Farklı Kronik Hastalığı Olan Bireylerin Öz-Etkililik Düzeylerinin Karşılaştırılması. DEUHFED. 2018;11(4):263-273.
• 7. Karadağ E, Akkuş Y, Karatay G. Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Hipertansiyon Hastalarının İlaç Tedavisine Uyum Öz Etkililik Düzeyleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2012;28(3):85-96.
• 8. Demirbas N, Kutlu R. Treatment Adherence And Self-Effıcacy Levels Of Adults Usıng Multıple Drugs. Ankara Medical Journal. 2020;20(2):269-280. doi:10.5505/amj.2020.16362
• 9. Manungkalit M, Juwita L. The Correlation between Self-efficacy and Quality of Life in Elderly Who are Living with Hypertension. In: Scitepress; 2019:413-417. doi:10.5220/0008326004130417
• 10. Thi Thuy L, Monkong S, Pookboonmee R, Leelacharas S, Viwatwongkasem C. Factors Explaining Medication Adherence of Older Adults with Hypertension Factors Explaining Medication Adherence of Older Adults with Hypertension: A Cross-sectional Study. Pacific Rim Int J Nurs Res. 2020;24(3):306-320.
• 11. Mollaoğlu M, Solmaz G, Mollaoğlu M. Adherence to Therapy And Quality of Life In Hypertensive Patients. Acta Clin Croat. 2015;54(4):438-444.
• 12. Ferreira Maciel AP, Barbosa Pimenta H, Prates Caldeira A. Quality of life and medication adherence in hypertensive patients Qualidade de vida e adesão medicamentosa para pessoas hipertensas. Acta Paul Enferm. 2016;29(5):542-550. doi:10.1590/1982
• 13. Park NH, Song MS, Shin SY, Jeong J hye, Lee HY. The effects of medication adherence and health literacy on health-related quality of life in older people with hypertension. Int J Older People Nurs. 2018;13(3). doi:10.1111/opn.12196
• 14. Lestari ND, Anisa VN. The relationship between self efficacy and medication adherence in elderly with hypertension. Bali Medical Journal. 2022;11(3):1660-1665.
• 15. Ogedegbe G, Mancuso CA, Allegrante JP, Charlson ME. Development and evaluation of a medication adherence self-efficacy scale in hypertensive African-American patients. J Clin Epidemiol. 2003;56(6):520-529. doi:10.1016/S0895-4356(03)00053-2
• 16. Hacıhasanoğlu R, Gözüm S, Çapık C. Validity of the Turkish version of the medication adherence self-efficacy scale-short form in hypertensive patients. Anadolu Kardiyoloji Dergisi. 2012;12:241-248. doi:10.5152/akd.2012.068
• 17. Bowling A, Hankins M, Windle G, Bilotta C, Grant R. A short measure of quality of life in older age: The performance of the brief Older People’s Quality of Life questionnaire (OPQOL-brief). Arch Gerontol Geriatr. 2013;56(1):181-187. doi:10.1016/j.archger.2012.08.012
• 18. Caliskan H, Sengul Aycicek G, Ozsurekci C, et al. Turkish validation of a new scale from older people’s perspectives: Older people’s quality of life-brief (OPQOL-brief). Arch Gerontol Geriatr. 2019;83:91-95. doi:10.1016/j.archger.2019.04.002
• 19. Akbulak F, Çimen G. Geratrik Bireylerde Yaygın Görülen Kronik Hastalıkların Bakımına Yönelik Yapılan Hemşirelik Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi. Medical Research Reports. 2023;6:115-125. doi:10.55517/mrr.1237783
• 20. Punnapurath S, Vijayakumar P, Platty PL, Krishna S, Thomas T. A study of medication compliance in geriatric patients with chronic illness. J Family Med Prim Care. 2021;10(4):1644-1648. doi:10.4103/jfmpc.jfmpc_1302_20
• 21. Bonikowska I, Szwamel K, Uchmanowicz I. Analysis of the impact of disease acceptance, demographic and clinical variables on adherence to treatment recommendations in elderly type 2 diabetes mellitus patients. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(16). doi:10.3390/ijerph18168658
• 22. Zheng E, Xu J, Xu J, et al. Health-Related Quality of Life and Its Influencing Factors for Elderly Patients With Hypertension: Evidence From Heilongjiang Province, China. Front Public Health. 2021;9:1-8. doi:10.3389/fpubh.2021.654822
• 23. Maresova P, Javanmardi E, Barakovic S, et al. Consequences of chronic diseases and other limitations associated with old age - A scoping review. BMC Public Health. 2019;19(1). doi:10.1186/s12889-019-7762-5
• 24. Koivunen K, Portegijs E, Sillanpää E, Eronen J, Kokko K, Rantanen T. Maintenance of high quality of life as an indicator of resilience during COVID-19 social distancing among community-dwelling older adults in Finland. Quality of Life Research. 2022;31(3):713-722. doi:10.1007/s11136-021-03002-0
• 25. Holt EW, Muntner P, Joyce CJ, Webber L, Krousel-Wood MA. Health-related quality of life and antihypertensive medication adherence among older adults. Age Ageing. 2010;39(4):481-487. doi:10.1093/ageing/afq040
• 26. Emre N, Edirne T, Özşahin A, Çoban N, Yanık A. Hipertansiyon Hastalarında İlaç Tedavisine Uyumun Yaşam Kalitesi ve Sağlık Algısıyla İlişkisi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2020;14:436-442. doi:10.21763/tjfmpc.725974
• 27. Bandura A. Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective. Annu Rev Psychol. 2001;52(1):1-26. doi:10.1146/annurev.psych.52.1.1
• 28. Green EC, Murphy EM, Gryboski K. The Health Belief Model. In: The Wiley Encyclopedia of Health Psychology. Wiley; 2020:211-214. doi:10.1002/9781119057840.ch68