TANZİMATTAN CUMHURİYETE MODERN DEVLETE DAİR BİR TARTIŞMA

Yıl 2019, , 600 - 612, 15.09.2019

Bariş Kandeğer

https://doi.org/10.30520/tjsosci.613052

Öz

ÖZET

Osmanlı’da
modern devleti inşa etme düşüncesi Tanzimat ile kapsamlı bir içerik taşır.
Tanzimat ile birlikte, siyasal, yönetsel, hukuksal, ekonomik ve sosyo-kültürel
yapıların, modern devlet paradigması içerisinde, bir değişimi öngörülmüştür. Bu
dönemde güçlü merkezi bir devlet kurmak, bu eksende birçok farklı unsuru
bütünleştirmek ve yurttaşlık kimliği oluşturmak amacıyla düzenlemeler yapılmış,
taşrayı merkeze bağlayıcı yönetsel ve hukuksal araçlar inşa edilmiştir.
Meşrutiyet dönemi İttihatçı aktörler bu düşünceyi etkili bir biçimde devam
ettirmiş, milli kimliği yaratıcı politikalar ve araçlar etkili bir biçimde
kullanılmaya çalışılmıştır. Erken Cumhuriyet dönemi kurucu aktörleri ise modern
devlet bağlamında kapsamlı reformlar yapmış, modern ulus devleti kurucu
araçları radikal bir biçimde inşa etmiştir. Bu dönemde güçlü bir modern devlet
için merkeziyetçilik, laiklik, halkçılık, milli kimlik önemli görülen
dinamikler olmuştur. Bu çalışma, Tanzimattan Erken Cumhuriyete modern devletin
inşa sürecini siyasal, kurumsal, hukuksal ve toplumsal bir perspektif ile
süreklilik ve kopuş noktaları üzerinden tartışmayı denemektedir. Dönemsel
olarak, modern devlet felsefesini/paradigmasını biçimlendiren reformlar farklı
dinamikler üzerinden tartışılmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Modern Devlet, Osmanlı Devleti,
Tanzimat, Meşrutiyet, Erken Cumhuriyet

ABSTRACT

The idea of ​​building a modern
state in the Ottoman Empire has a comprehensive content with the Tanzimat.
Together with the Tanzimat, a change of political, administrative, legal,
economic and socio-cultural structures within the modern state paradigm was
envisaged. In this period, arrangements were made in order to establish a
strong central state, to integrate many different elements in this axis and to
establish a citizenship identity, and administrative and legal instruments
binding the provincial center were built. The Unionist actors in the
Constitutional Monarchy period continued this idea effectively and tried to use
the policies and tools that create national identity effectively. The founding
actors of the early Republican period have made extensive reforms in the context
of the modern state, and the modern nation state has radically built the
founding instruments. In this period, centralism, secularism, populism and
national identity were important dynamics for a strong modern state. This paper
tries to discuss the construction process of modern state from Tanzimat to
Early Republic through a political, institutional, legal and social perspective
and points of continuity and rupture. Periodically, the reforms that shape the
modern state philosophy / paradigm have been tried to be discussed through
different dynamics.

Keywords: Modern State, Ottoman Empire,
Tanzimat, Constitutional Monarchy, Early Republic

Anahtar Kelimeler

MODERN DEVLET, OSMANLI DEVLETİ, TANZİMAT, MEŞRUTİYET, ERKEN CUMHURİYET

A DISCUSSION ON MODERN STATE FROM TANZIMAT TO REPUBLIC

Öz

The idea of ​​building a modern state in the Ottoman
Empire has a comprehensive content with the Tanzimat. Together with the
Tanzimat, a change of political, administrative, legal, economic and
socio-cultural structures within the modern state paradigm was envisaged. In
this period, arrangements were made in order to establish a strong central
state, to integrate many different elements in this axis and to establish a
citizenship identity, and administrative and legal instruments binding the provincial
center were built. The Unionist actors in the Constitutional Monarchy period
continued this idea effectively and tried to use the policies and tools that
create national identity effectively. The founding actors of the early
Republican period have made extensive reforms in the context of the modern
state, and the modern nation state has radically built the founding
instruments. In this period, centralism, secularism, populism and national
identity were important dynamics for a strong modern state. This paper tries to
discuss the construction process of modern state from Tanzimat to Early
Republic through a political, institutional, legal and social perspective and
points of continuity and rupture. Periodically, the reforms that shape the
modern state philosophy / paradigm have been tried to be discussed through
different dynamics.

Anahtar Kelimeler

Modern State, Ottoman Empire, Tanzimat, Constitutional Monarchy

Kaynakça

• KAYNAKÇAAhıska, Meltem (2006) “Türkiye’de “Çevresiz Merkez” ve Garbiyatçılık”, Toplum ve Bilim, İstanbul, Birikim Yay., ss. 11-29.Cerideyi Resmiye, Teşkilatı Esasiye Kanunu, 7 Şubat 1337, No.1.Coşar, Simten (1999) “Türk Modernleşmesi: ‘Aklileşma’, ‘Patoloji’, Tıkanma”, Doğu Batı, Yıl 2, Sayı 8, s. 60. ss. 59-71.Çadırcı, Musa (2007) Tanzimat Sürecinde Türkiye: Ülke Yönetimi, Ankara, İmge Kitabevi.Findley, Carter V. (2011) Modern Türkiye Tarihi: İslam Milliyetçilik ve Modernlik 1789-2007, (Çev. Güneş Ayas), İstanbul, Timaş Yay.Hourani, Albert (1997) “Osmanlı Islahatı ve Seçkinlerin Politikaları”, İslam Dünyası ve Batılılaşma: Değişim ve Sorunlar, İstanbul, Yöneliş Yay., ss. 87-123.Işık, Pınar(2016) “1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi: Erken Cumhuriyet Döneminde Modern Devlet Pratikleri ve Dönüşen Kimlikler”, Studies of The Ottoman Domain, Cilt 6, Sayı 10, ss. 84-120.Kandeğer, Barış (2016) Reform Söylemleri Üzerinden Devleti Okumak “İkinci Meşrutiyetten Günümüze”, Yayınlanmamış Dotora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Karal, Enver Ziya (1988) Osmanlı Tarihi (Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri 1789-1856), V. Cilt, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.Lewis, Bernard (2008) Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çev. Boğaç Babür Turna), Ankara, Arkadaş Yay.Mantrant, Robert (2000) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II: XIX. Yüzyılın Başlarından Yıkılışa, (Çev. Server Tanilli), İstanbul, Adam Yay.Ortaylı, İlber (2000) Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.Ortaylı, İlber (2004) İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul, İletişim Yay.Önen, Nizam,Reyhan, Cenk (2011), Mülkten Ülkeye: Türkiye’de Taşra İdaresinin Dönüşümü (1839-1929), İstanbul, İletişim Yay.Özekmekçi, İnanç (2012) “Modern Devlet ve Tıp: II. Abdülhamit Dönemınde Frengi ile Mücadele”, Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı 10, ss. 83-101.Öztuna, Yılmaz (1989) II. Mahmud, Ankara, Kültür Bakanlığı Yay.Reyhan, Cenk (2000) “1913 Tarihli Vilâyat Genel İdaresi Geçici Kanunu”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, ss. 129-154.Sabahattin, Prens (1999) Görüşlerim, (Haz. Ahmet Zeki İzgör), İstanbul, Buruc Yay.Seyitdanlıoğlu, Mehmet (1994) Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838-1868), Ankara, Türk tarih Kurumu Yay.Tanör, Bülent (1996) Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), İstanbul, AFA Yay.Toprak, Zafer (2012) Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918, Doğan Kitap, İstanbul.Ubicini, H. A. (1998) Osmanlıda Modernleşme Sancısı, (Çev. Cemal Aydın), İstanbul, Timaş Yay.Weber, Max (1995) Toplumsal ve Ekonomik Örgütlenme Kuramı, (Çev. Özer Ozankaya), Ankara, İmge Kitapevi.Zürcher, Erik Jan (1995) Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul, İletişim Yay.