Symbolic interactionism, one of the fundamental approaches of sociology, places symbols
at the center of social relations and accepts that true communication occurs through symbols.
According to advocates of symbolic interactionism, humans are symbolizing beings and
moreover, this is one of it is distinguishing features. Therefore, human production symbols
are considered as indicators of folk culture. In other words, talking about symbols means
talking about the cultural phenomenon that is unique to humans. In this context, socially shared
symbolic meanings contribute to the formation of national culture and identity. Considering
the ancient past of the Turkish nation and the interactive processes in this past, it is possible to
say that symbolic meanings occupy an important place in folk culture. Food products, which
are essentially a physiological need, also attract attention with their symbolic meanings. In
this context, the aim of this research is to reveal the symbolic meaning of lentil, one of the
oldest domesticated plants in the world, in Anatolian Turkish folk culture. For this purpose, the
symbolic presence of lentils in folk culture elements was scanned through secondary sources.
The evaluations were carried out within the framework of fairy tales, quatrains, narratives,
rituals, folk songs, songs, poems, idioms and folk medicine. In addition, based on the idea that
religious beliefs have an impact on folk culture, within this framework practices and rituals
were also included in the evaluation. Ultimately, it has been revealed that lentils have much
more meaning than just a food in Anatolian Turkish folk culture. The symbolic meanings of
lentils are classified under the headings of reproduction, fertility, defenselessness and analogy.
The richness of symbolic meaning of lentils reveals itself in the phenomenon of reproduction.
In fairy tales and especially in Alevi-Bektashi narratives, the use of lentils as a symbol of
reproduction is common. The rituals in which lentils are placed at the center continue to be
performed at the points indicated by these narratives.
Sociology Symbol Symbolic Interactionism Lentils Turkish Folk Culture
Sosyolojinin temel yaklaşımlarından birisi olan sembolik etkileşimcilik, toplumsal
ilişkilerin merkezine sembolleri yerleştirmektedir ve doğru iletişimin semboller üzerinden
gerçekleştiğini kabul etmektedir. Sembolik etkileşimcilik savunucularına göre, insanlar
sembolleştiren varlıklardır ve dahası bu onun ayırt edici özelliklerinden birisidir. Dolayısıyla
insan üretimi semboller halk kültürünün göstergeleri olarak nitelendirilmektedir. Bir diğer
ifadeyle sembolden bahsetmek insana has olan kültür olgusundan bahsetmek anlamına
gelmektedir. Bu bağlamda toplumsal olarak paylaşılan sembolik anlamlar, millî kültürün ve
kimliğin oluşmasına katkıda bulunmaktadır. Türk milletinin kadim geçmişi ve bu geçmişteki
etkileşimli süreçler düşünüldüğünde halk kültürü içerisinde sembolik anlamların önemli
bir yer kapladığını ifade etmek mümkündür. Esasen fizyolojik bir ihtiyaç olan gıda ürünleri
sembolik anlamlarıyla da dikkat çekicidir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı, dünyanın
evcilleştirilen en eski bitkilerinden birisi olan mercimeğin Anadolu Türk halk kültüründeki
sembolik anlamının ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda ikincil kaynaklar vasıtasıyla
halk kültürü öğelerinde mercimeğin sembolik varlığı taranmıştır. Değerlendirmeler masallar,
maniler, rivayetler, ritüeller, türküler, şarkılar, şiirler, deyimler ve halk hekimliği çerçevesinde
gerçekleştirilmiştir. Ayrıca dini inanışların halk kültürüne etkisi olduğu düşüncesinden
hareketle bu çerçevede uygulamalar ve ritüeller de değerlendirmeye dahil edilmiştir. Nihai
olarak mercimeğin Anadolu Türk halk kültüründe bir gıdadan çok daha fazla anlam barındırdığı
ortaya koyulmuştur. Mercimeğin sembolik anlamları; üreme, bereket, savunmasızlık ve analoji
başlıkları altında tasniflenmiştir. Mercimeğin sembolik anlam zenginliği ise üreme olgusunda
kendini göstermektedir. Masallarda ve özellikle Alevi-Bektaşi rivayetlerinde mercimeğin
üreme sembolü olarak kullanımı yaygındır. Bu rivayetlerin işaret ettiği noktalarda mercimeğin
merkeze yerleştirildiği ritüeller gerçekleştirilmeye devam etmektedir
Sosyoloji Sembol Sembolik Etkileşimcilik Mercimek Türk Halk Kültürü
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Tarım, Yiyecek ve İçeceğin Kültürel Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Ağustos 2024 |
| Kabul Tarihi | 25 Eylül 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 114 |
Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi'nde yayımlanan makaleler Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International lisansı ile lisanslanmıştır.