DÖNÜM DERGİSİNİN (MECMUASI) KÖYLÜYE ve KÖYLÜ EĞİTİMİNE BAKIŞI

Cem Akar

İnceleme Makalesi

DÖNÜM DERGİSİNİN (MECMUASI) KÖYLÜYE ve KÖYLÜ EĞİTİMİNE BAKIŞI

Yıl 2023, Sayı: 50, 157 - 182, 24.12.2023

Cem Akar

Öz

Bu araştırmada, Türkiye’de ziraat alanında yayınlanmış ilk dergi olan Dönüm Mecmuası’nın köylüye ve köylü eğitimine yaklaşımı incelenmiştir. Dönüm’ün 1932-1936 yılları arasında yayınlanan kırk dört sayısı gözden geçirilmiştir. Araştırma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm Dönüm’ün yazı ve makalelerinden hareket ederek köylüye bakışı; İkinci bölümde ise Dönüm’ün köylü eğitimine bakışı incelenmiştir. Dönüm, Cumhuriyet tarihinin ilk ziraat dergisi olarak ülkenin ziraat politikalarında söz sahibi olma amacını taşımış bir dergidir. Dönüm’ün yazarları köylünün eğitiminde basın sözcülüğü misyonu üstlenmiş hem de bir öğretmen gibi köylüyü yetiştirmeyi hedeflemiştir. Dergi yazarlarının köylü yurttaş tipini çizerken yaşadıkları ikilemler ve kafa karışıklığı dönemin aydınlarının ruh halini ve düşüncelerini yansıtmaktadır. Bir yandan köylü milletin efendisi olarak ifade edilirken diğer yandan köylü eski rejimin cehaletini ve geri kalmışlığını içinde taşıyan bir kitledir. Türkiye’nin kalkınması bir bütün olarak ele alınmış ve ziraat politikalarının temelini ekonomik bağlamda ele almışlardır. Dergi köylünün eğitimine, sağlığına, çocuk yetiştirmesine, güzel ahlâk sahibi olmasına kadar birçok konu üzerine yazılar ve makaleler kaleme almıştır. Dönüm’ün yazarları yeni Cumhuriyet ideolojisinin söylemine uygun bir yayın politikası izlemiştir. Köylüyü eğitmede basın bir araç olarak kullanılmış ve köylüden yeni rejimin sadık birer yurttaşı olunması istenmiştir. Dönüm ideal köylü yurttaş tipinin çizilmesinde ve köylünün eğitilmesinde ortaya koymuş olduğu öneriler ve projeler bakımından incelenmeye değer bir araştırma konusudur. Makaleler, Cumhuriyet rejiminin ideolojisi bağlamında karşılaştırılarak derginin izlediği politika ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dönüm, ziraat eğitimi, Türk köylüsü, köycülük, Kemalizm, köylü eğitimi.

Kaynakça

AÇIKEL, Fethi, “Devletin Manevi Şahsiyeti ve Ulusun Pedagojisi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Milliyetçilik, (Editör: Tanıl Bora), İletişim Yayınları, İstanbul 2020, s. 117-137.
AKAR, Cem, (2020). Türkiye Basınında Yurttaşlık Eğitimi Algısı: II. Dünya Savaşı Döneminde (1939-1945), Pegem Akademi, Ankara 2020, 26-102.
ARIK, Remzi Oğuz, “Bizim Köylere Dair III”, Dönüm, 19, İstanbul İkincikanun[Ocak] 1934, 25-30.
ARIK, Remzi Oğuz, “Geven ve Köylü”, Dönüm, 38, İstanbul Şubat 1936, 82-83.
ARIK, Remzi Oğuz, “Kitabiyat: Köycülüklerimiz II”, Dönüm, 30, İstanbul Birinci Kanun [Aralık] 1934), 283-288.
ARIK, Remzi Oğuz, “Köy Kadını”, Dönüm, 3/43, İstanbul Temmuz 1934, 31-36.
AYDIN, Tülay, “Cumhuriyet Dönemi İdeolojisinde İdeal Köy Söylemine Bir Örnek: Başpınar Halkevi Dergisinde Köy ve Köylü İmgesi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20/1, Gaziantep 2021, 239-258.
AYDOĞAN, Pınar, “Yunus Nadi ve Köycülük Düşüncesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73/2, Ankara 2018, 419-452.
BERKAY, Fügen, Tarih ve Toplum/Köy ve Kent (Yerleşme Sosyolojisine Başlangıç), Ekin Kitapevi Yayınları, Bursa 2009, 77.
BİLGİ, Sabiha, “Monuments To The Republic: School As a Nationalising Discourse in Turkey”, Paedagogica Historica”, 50/3, Almanya 2014, 356-370.
COSTA, M. Victoria, “Education for Civic Virtue or Patriotism?”, Journal of Social Philosophy, 52/3, Amerika Birleşik Devletleri 2021, 383-392.
ÇETİN, Türkan, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köy Sorununa Bakış: Köy Kanununun Çıkarılması”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2/4, İzmir 1994, 29-44.
ÇOLAK, Gözde, Türkiye’de Atatürk Döneminde Ziraat Eğitimi (1932-1938), Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu 2020.
DERNEK, Zeynep, “Cumhuriyet’in Kuruluşundan Günümüze Tarımsal Gelişmeler”, Ziraat Fakültesi Dergisi, 1/1, Isparta 2006, 1-12.
DİCLE, Esra, “Modern Ulus Devlet Projesinde Bir İdeal Mekân Temsili Olarak Köy Ütopyası”, Turkish Studies, 7/1, Kuzey Makedonya 2012, 859- 871.
DİK, Esra, “Türkiye’de Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1930) “Köy” Sorunu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71/3, Ankara 2016, 693-729.
EKİNCİ, Emre, Atatürk Döneminde Milli Eğitim ve İdeoloji, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 2013.
ERDEM, Çiğdem, “Cumhuriyet Yönetiminin 1930’lu Yıllarda Köyde ve Köycülükte “Dönüşüm”ü Gerçekleştirme İsteğinin Bir Aracı olarak “Köy Eğitmen Kursları”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10/3, Ankara 2008, 187-200.
FİKRİ FAİK, “Köy Ağaları”, Dönüm, 15, İstanbul Ağustos 1933, 20-23.
FİKRİ FAİK, “Köy Odaları”, Dönüm, 10, İstanbul Nisan 1933, 26-28.
HATİPĞOLU, Ş. Raşit, “Türkiye İktisadiyatında Ziraat”, Dönüm, 1, İstanbul Haziran 1932, 6-9.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Çifci Kalabalığın Yetiştirilmesi ve Ordu”, Dönüm, 21, İstanbul Mart 1934, 1-6.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “İkinci Yılda”, Dönüm, 2/14, İstanbul Ağustos 1933, 1-5.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Memleket İçinde: Dil Meselesi”, Dönüm, 11, İstanbul Mayıs 1933, 33-35.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Memleket Parçaları: Anadolu”, Dönüm, 1, İstanbul Haziran 1932, 28-30.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Muallim Kitapları”, Dönüm, 2/18, İstanbul Teşrinisani [Kasım] 1933, 43-45.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Ordu Çiflikleri”, Dönüm, 3/22, İstanbul Nisan 1934, 1-6.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Öğretme Çiflikleri”, Dönüm, 27, İstanbul Eylül 1934, 99-102.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Türkiyede Ziraat Maarifi”, Dönüm, 19, İstanbul İkincikanun [Ocak] 1934), 1-12.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Türkiyede Ziraat ve İş”, Dönüm, 9, İstanbul Mart 1933, 1-4
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Vakıalar ve Düşünceler: Köylümüzün Aklı Nerede?”, Dönüm, 44, İstanbul Ağustos 1934, 94-96.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Vakıalar ve Düşünceler: Mürahaba ve Köylü,” Dönüm, 42, İstanbul Haziran 1936, 271-272.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Vakıalar ve Düşünceler: Veresiye Alış Veriş”, Dönüm, 41, İstanbul Mayıs 1936, 230-232.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Vakıalar ve Düşünceler: Ziraat Maarifi”, Dönüm, 1, İstanbul Haziran 1932, 31-32.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Ziraat ve Te’lif”, Dönüm, 10, İstanbul Nisan 1933, 39-40.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Ziraat ve Teknik”, Dönüm, 8, İstanbul Şubat 1933, 1-4.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Ziraatımızda İşletme Şekilleri”, Dönüm, 41, İstanbul Mayıs 1936, 195-199.
HATİPOĞLU, Ş. Raşit, “Zümre Taassupları”, Dönüm, 12, İstanbul Haziran 1933, 1-4.
HATİPOĞLU, Şevket Raşit, “Dördüncü Yila Başlarken”, Dönüm, 37, İstanbul Kânunisani [Ocak] 1936, 3-5.
HÜSREV, İsmail, “Köy İktisadiyatında Teknik İnkılap”, Kadro, 1/2, İstanbul Şubat 1932, 15-21.
İNAL, Kemal, Eğitim ve İdeoloji, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2008, 107.
İRFAN, Ş. R, “Köy Çocuğu”, Dönüm, 15, İstanbul Teşrinievvel [Ekim] 1932, 25-27.
KAPLUHAN, Erol, “Atatürk Dönemi Eğitim Seferberliği ve Köy Enstitüleri”, Marmara Coğrafya Dergisi, 0(26), İstanbul 2013, 172-194.
KARAÖMERLİOĞLU, M. Asım, “Türkiye’de Köycülük”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Kemalizm, (Editör: Ahmet İnsel), İletişim Yayınları, İstanbul 2021, s. 284-297.
KARAÖMERLİOĞLU, M. Asım, Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem, İletişim Yayınları. İstanbul 2006, 54.
KAYA, Kasım, Gönül Sevinç, Veysel Asoğlu ve M. Reşit Sevinç, “Cumhuriyet Dönemi (1923-1950) Tarım Sektöründeki Gelişmelerin Günümüz Kırsal Kalkınma Anlayışı ile Karşılaştırılması”, Kamu-İş, 14/1, Ankara 2015, 63-98.
KAYAM, H. Cevahir, “Bir “Dönüm” Politika” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0/8, İstanbul 2012, 61-91.
KAYAM, H. Cevahir, Türkiye’de Tarım Politikaları (1928-1938), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1997.
KOÇER, H. Ali, “Türkiye’de Köy Eğitim ve Öğretimi”, Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 7/1, Ankara 2019, 89-129.
KÖKER, Levent, “Kemalizm/Atatürkçülük: Modernleşme, Devlet ve Bürokrasi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Kemalizm, (Editör: Ahmet İnsel), İletişim Yayınları, İstanbul 2021, s. 97-111.
KÖYMEN, Nusret, “Köycülük Programına Giriş”, Ülkü, 5/26, Ankara Nisan 1935, 132-141.
M. SADİ, “Köy Nasıl Kurtulacak…”, Dönüm, 1/2, İstanbul Temmuz 1932, 28-29.
M. SADİ, “Köy Sağlığı”, Dönüm, 9, İstanbul Mart 1933, 31-33.
METİNTAŞ, M. Yahya ve Mehmet Kayıran, “1929 Dünya Ekonomik Krizinin Türk Tarımına Etkileri ve 1931 Birinci Türkiye Ziraat Kongresi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, Isparta 2016, 33-82.
MUALLİM NURİ, “Köy Muallimi”, Dönüm, 6, İstanbul Teşrinisani [Kasım] 1932, 21-24.
MUALLİM NURİ, “Köylüde Hesabilik”, Dönüm, 8, İstanbul Şubat 1933, 25-28.
ONBAŞI, Funda, Gençoğlu, “Halkevleri ve Ülkü Dergisi: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycülük Tartışmaları”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 20/3, Ankara 2011, 69-88.
ÖRMECİOĞLU, Hilal, Tuğba, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Köycülük Tartışmaları ve Numune Köyler”, Belleten, 83/297, Ankara 2019, 729-752.
ÖZTÜRK, Altan, Cumhuriyet Döneminde Köylücülük Politikaları: İzmir-Aydın-Denizli Örnekleri (1923-1950), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli 2019.
PARLAK, İsmet, Kemalist İdeolojide Eğitim: Erken Cumhuriyet Dönemi Tarih ve Yurt Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme, Turhan Kitapevi, Ankara 2005, 103.
SARIKAYA, Makbule, “Ziraat Mektepleri”, Kafdağı, 2/1, Erzurum 2017, 24-37.
SAYLAM, Ayşegül, “Atatürk Dönemi 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı Yıllarında İktisat Vekâleti (21.01.1928- 31.12.1938)”, Yasama Dergisi, 41, Ankara 2020, 237-274.
SUNAR, Lütfi, “Kadro Dergisi/Hareketi ve Etkileri: Türk Devlet İdeolojisi ve Sol Kemalizmin Oluşumu Bağlamında Bir Analiz”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2/1, İstanbul 2004, 511-526.
ŞİMŞEK, Ufuk, Birgül Küçük ve Yavuz Topkaya “Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikalarının İdeolojik Temelleri”, Electronic Turkish Studies, 7/4, Kuzey Makedonya 2012, 2809-2823.
TAYLAN, Hasan, Hüseyin, “Türkiye’de Köy Ailesinde Aile içi İlişkiler”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 0/22, Konya 2009, 117-138.
TOPUZ, Hüseyin, “Cumhuriyet Dönemi Ekonomisinde Tarımsal Yapının İncelenmesi (1923-1950)”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12/3, Isparta 2007, 377-390.
TÜTENGİL, Cavit, Orhan, “Türkiye'de Köy ve Aydınların Tutumu”, İstanbul University Journal of Sociology, 2/17-18, İstanbul 2014, 106-118.
YÖRÜK, Zafer, “Politik Psişe Olarak Türk Kimliği”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Milliyetçilik, (Editör: Tanıl BORA), İletişim Yayınları, İstanbul 2020, s. 309-324.

Toplam 68 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Araştırma Makalesi
Yazarlar	Cem Akar 0000-0002-8960-6345
Yayımlanma Tarihi	24 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2023 Sayı: 50

Kaynak Göster

MLA	Akar, Cem. “DÖNÜM DERGİSİNİN (MECMUASI) KÖYLÜYE Ve KÖYLÜ EĞİTİMİNE BAKIŞI”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sy. 50, 2023, ss. 157-82.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin