Veganların Anadolu turlarındaki beslenme sorunları: turistler üzerine bir araştırma

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 66 - 75, 30.06.2024

Tuba Aldemir

https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1365974

Öz

Beslenme alışkanlıkları değişen yaşam şekillerine paralel olarak gün geçtikçe daha da farklılaşmaktadır. Sağlık sorunları, sağlıklı yaşam isteği ve sağlıklı beslenme kaygısı kişilerin beslenme alışkanlıklarında görülen farklılaşmanın en önemli nedenlerindendir. Hayvansal gıdalardan uzak durarak bitkisel kaynaklı gıdaları tüketmeyi ve temelde sağlıklı beslenmeyi hedefleyen vegan beslenme eğilimi, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de oldukça popüler hale gelmiştir. Anadolu’nun coğrafi konumu, iklim özellikleri ve yüzyıllarca ev sahipliği yaptığı çok çeşitli medeniyetlerin ve toplulukların bir yansıması olan sahip olduğu zengin mutfak kültürü gastro turistlerin oldukça ilgisini çekmektedir. Ancak Anadolu mutfak kültürünün hayvansal gıdalarca zengin olması, bölgeye düzenlenen turlara katılan vegan turistlerin beslenme konusunda birtakım sorunlarla karşılaşmasına neden olabilmektedir. Bu çalışmada yıl boyunca çok fazla turist çeken Anadolu coğrafyasını ziyaret eden vegan turistlerin beslenme konusunda karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmanın deseni oluşturulurken durum çalışması tercih edilmiş, kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak daha önce Anadolu turlarına katılmış olan 9 vegan kişiye ulaşılmış ve bu kişilerden mülakat yoluyla toplanan veriler analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; vegan kavramının birçok işletme ve bölge halkı tarafından hala tam olarak bilinmiyor olması ve yiyecek içecek işletmelerinin menülerinde veganlara hitap eden yemeklere yer vermemesi, Anadolu’nun çeşitli bölgelerine seyahat eden vegan turistlerin yaşadığı en önemli sorunlardır.

Anahtar Kelimeler

Vegan, Beslenme, Anadolu Turları, Mutfak Kültürü

Nutrition problems of vegans on Anatolian tours: a study on tourists

Öz

Nutrition habits are becoming more differentiated daily in parallel with changing lifestyles. Health problems, healthy life desire, and healthy nutrition concerns are among the most important reasons for the differentiation seen in people’s nutrition habits. The vegan nutrition trend, which aims to consume plant-based foods by avoiding animal foods and healthy nutrition, has become very popular in Turkey as well as all over the world. Anatolia’s geographical location, climate characteristics, and rich culinary culture, which is a reflection of the various civilizations and communities it has hosted for centuries, attract the attention of gastro tourists. However, the fact that Anatolian cuisine culture is rich in animal foods may cause vegan tourists participating in tours organized for these regions to encounter some problems in terms of nutrition. This study aimed to determine the nutritional difficulties faced by vegan tourists visiting Anatolian geography, which attracts many tourists throughout the year. A qualitative research method was used and a case study was preferred as the study's design. 9 vegans who had previously participated in Anatolian tours were reached using the snowball sampling method and the data collected from these people through interviews were analyzed. According to the results obtained, the fact that the concept of veganism is still not fully known by many businesses and local people and that food and beverage establishments do not include dishes that appeal to vegans in their menus are the most important problems experienced by vegan tourists traveling to various regions of Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Vegan, Nutrition, Anatolian Tours, Culinary Culture

Kaynakça

• Akman, M. (1998). Yabancı Turistlerin Türk Mutfağından Beklentileri, Yararlanma Durumları ve Türk Mutfağının Turizme Katkısı Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ev Ekonomisi Anabilim Dalı, Ankara.
• Aksoy, M. & Sezgi, G. (2015). Gastronomi turizmi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi gastronomik unsurları, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(3), 79-89.
• Altınel, H. (2009). Gastronomide Menü Yönetimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ayyıldız, S. & Ceyhun Sezgin, A. (2021). Vejetaryen/vegan bireylerin yiyecek içecek işletmeleri tercihleri ve sorunları. Journal of Tourism Research Institute, 2(1), 1–16.
• Barrero Toral, M. (2016). Vegan Menu as a Decisive Factor When Booking a Cruise Through The Baltic Sea, Unpublished Bachelor’s Thesis, Tampere University of Applied Sciences Degree Programme in Tourism, Finland.
• Bayrakdaroğlu, F., Marangoz, M., & Fırat, A. (2016). Tüketim tarzı olarak vejetaryenlik: vegan ve vejetaryen tüketicilerin davranışlarına ilişkin netnografik bir inceleme, 21. Pazarlama Kongresi, 6-8 Kasım 2016, ss. 293-296, Kütahya.
• Beardsworth, A. & Keil, T. (2011). Yemek Sosyolojisi: Yemek ve Toplum Çalışmasına Bir Davet (Çev.: Abdülbaki Dede), Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Brown, J. (2022, Eylül, 3). Vegan olmak sağlığa yararlı mı? BBC future. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-60668342.
• Chmiliar, I. (2010). Multiple-case Designs, İçinde, A.J. Mills, G. Eurepas & E. Wiebe (Ed.), Encyclopedia of case study research, ss.582-583, SAGE Yayınları, ABD.
• Craig W.J., Mangels A.R., Fresán U., Marsh K., Miles F.L., Saunders A.V., Haddad E.H., Heskey C.E., Johnston P. & Larson-Meyer, E. (2021). The safe and effective use of plant-based diets with guidelines for health professionals. Nutrients, 13, 1- 29. https://doi.org/10.3390/nu13114144
• Demirkılıç, N. (2024, Mart). Veganism, Mag Dergi. https://www.freanaturalz.com/blogs/kose-yazilari/mag-dergi%CC%87-mart-2024
• Denizer, D. (2008). Türk turizminin gelişmesinde Türk mutfağının önemi ve bugün için yapılması gerekenler, II. Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler Bildirileri, 10-11 Nisan 2008, ss. 17-19, Antalya.
• Dilek, S. E., & Dilek, N.K. (2020). Understanding veganism within sustainable tourism context, 11. International Conference on Political Economy, 24-26 Haziran 2020, ss. 150–156, İstanbul.
• Dilek, S. E. (2018). Türkiye’de vejetaryen /vegan oteller mümkün mü? Kavramsal bir tartışma. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 19(1), 1-18. https://doi.org/10.24889/ifede.401723
• Ertaş, Y. & Gezmen Karadağ, M. (2013). Sağlıklı beslenmede Türk mutfak kültürünün yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
• Erdoğan, Z. & Gürbüz, E. (2023). Vegan tüketim uygulamaları üzerinde sürdürülebilirlik yaklaşımı. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16(3), 697-730.
• Eryücel, Ö., Yalçınkaya, T. & Küçükaltan, D. (2020). Restoran Çalışanlarının Bilgi ve Bilinç̧ Düzeylerinin Vegan/Vejetaryenler Tarafından Değerlendirilmesi. İçinde, Ş. Aydın, Y. Karakuş̧, Ö. Çoban ve N. Çalışkan (Eds.), Gastronomi Turizminde Güncel Araştırmalar, ss. 167–180, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Fusté-Forné, F. (2021). Vegan Food Tourism-Experiences and Implications. In, L. Wright (Ed.), The Routledge Handbook of Vegan Studies, pp. 369–380, Routledge, Abingdon.
• Gelderloos, P. (2011). Veganism: Why Not-An Anarchist Perspective, https://theanarchistlibrary.org/library/peter-gelderloos-veganism-why-not, Erişim Tarihi: 11.06.2023
• Gök, Ö. (2019). Türkiye’de vegan sanat. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(1), 85-119.
• Göker, G. (2011). Destinasyon Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Turizmi (Balıkesir İli Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Hall, C.M. & Sharples, L. (2008). Food Events and The Local Food Systems: Marketing, Management and Planning Issues. In, C.M. Hall and L. Sharples (Eds.), Food and Wine Festivals and Events Around the World: Development, Management and Markets (1st. Edition), Butterworth-Heinemann, Amsterdam.
• Happy Cow (2023, Ağustos). Vegan & Vegetarian Restaurants in Turkey, https://www.happycow.net/asia/turkey/, Erişim Tarihi: 07.08.2023.
• Huang, Y. C., Chen, L. H., Lu, C. W. & Shen, J. L. (2020). Being a vegetarian traveler is not easy. British Food Journal, 122(6),1983-1998. https://doi.org/10.33083/joghat.2022.148
• K2 Haber (2020, Ağustos). Dünyada Vegan Yaşayan İnsan Sayısı Kaçtır? https://k2haber.com.tr/2020de-su-anda-dunyadaki-vegan-sayisi-kactir/, Erişim Tarihi: 06.08.2023.
• Kansanen, I. (2013). Vegan Travel-The Ways How Vegan Diet Influences Travel Experience, Unpublished Bachelor’s Thesis, Haaga-Helia University of Applied Sciences, Finland.
• Kara, A. & Bilim, Y. (2022). Erişilebilir turizm kapsamında vegan ve vejetaryen tüketiciler. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(2), 515-528. https://doi.org/doi:10.33083/joghat.2022.148 Karabudak E. (2012). Vejetaryen Beslenmesi (2. Baskı), Reklam Kurdu Ajansı, Ankara.
• Kessler, C. S., Holler, S., Joy, S., Dhruva, A., Michalsen, A., Dobos, G. & Cramer, H. (2016). Personality profiles, values and empathy: Differences between lacto-ovo-vegetarians and vegans. Complementary Medicine Research, 23(2), 95-102. https://doi.org/10.1159/000445369
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6. https://doi.org/10.5455/jmood.20130325011730
• Leitzmann C. (2014). Vegetarian nutrition: Past, present, future. The American Journal of Clinical Nutrition, 100, 496-502. https://doi.org/10.3945/ajcn.113.071365
• Malek, W. (2016). Big Data Analysis in Social Networks: Extracting Food Preferences of Vegans From Twitter, Unpublished Master Thesis, Dalarna University, Falun.
• Melina, V., Craig, W. & Levin, S. (2016). Position of the academy of nutrition and dietetics: Vegetarian diets. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 116(12), 1970–1980. https://doi.org/10.1016/j.jand.2016.09.025
• Ottenbacher, M., Busam, S., Harrington, R. J., & Allhoff, J. (2023). The Factors Impacting on The Travel Experience of A Vegan Lifestyle. International Hospitality Review. Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/IHR-02-2023-0016
• Öztürk, Ş. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Veganlık ve Vejetaryenlik Eğilimlerinin Sosyolojik Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Denizli.
• Para Dergi (2022, Aralık). Dünyada Vegan Sayısı 79 Milyona Ulaştı, https://www.paradergi.com.tr/sektorler/2022/12/28/dunyada-vegan-sayisi-79-milyona-ulasti, Erişim Tarihi: 02.08.2023.
• Sabate J. (2003). The contribution of vegetarian diets to health and disease: A paradigm shift? The American Journal of Clinical Nutrition, 78, 502–507. https://doi.org/10.1093/ajcn/78.3.502s
• Seçim, Y., Akyol, N & Kaya, M. (2022). Vejetaryen beslenme türleri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 66-82. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.921
• Shipman, Z. D. (2021). Beslenmede vejetaryen modeli. Aydın Gastronomy, 5(1), 45–62. https://doi.org/10.17932/IAU.GASTRONOMY.2017.016/gastronomy_v05i1004
• Solmaz, DY. & Dülger Altıner, D. (2018). Türk mutfak kültürü ve beslenme alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Subaşı, M. & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Sutter, D.O. & Bender, N. (2021). Nutrient status and growth in vegan children. Nutrition Research, 91, 13-25. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2021.04.005
• Sünnetçioğlu, S., Mercan, Ş.O., Yıldırım, H.M. & Türkmen, S. (2017). Veganların restoranlarda karşılaştıkları sorunlar üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 241-252. http://dx.doi.org/10.21325/jotags.2017.127
• Sürücüoğlu, M.S. & Özçelik, A.Ö. (2008). Türk mutfak ve beslenme kültürünün tarihsel gelişimi, 38. İcanas Kongresi, 10-15 Eylül 2007, ss.1289-1310, Ankara.
• Tekten Aksürmeli, Z.S. & Beşirli, H. (2019). Vegan kimliğin oluşumu: Vegan olmak ve vegan kalmak. Akademik Hassasiyetler, 6(12), 223-249.
• The Vegan Society (2023, Ağustos). Definition of veganism, https://www.vegansociety.com/go-vegan/definition-veganism, Erişim Tarihi: 06.08.2023.
• Tunçay Son, G.Y. (2016). Biyoetik yönüyle farklı bakış açıları ile veganlık. Journal of Current Researches on Health Sector, 6(1), 51-60.
• Tunçay Son, G.Y. & Bulut, M. (2016). Yaşam tarzı olarak vegan ve vejetaryenlik. International Journal of Human Science, 13(1), 830-843. http://dx.doi.org/10.14687/ijhs.v13i1.3614
• Tural, K.S. (2018). Veganlar Ne İster? Veganların Seyahat Deneyimlerinden Hareketle Seyahat Acentaları ve Turist Rehberleri İçin Bir Yol Haritası Önerisi, Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm Rehberliği Anabilim Dalı, Mersin.
• Uçan, B.Z. & Bozok, D. (2019). Veganizm ve gastronomi, 4. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi, 19-21 Eylül 2019, ss. 32–39, Nevşehir.
• Vegetarian Society (2023, Ağustos). World history of vegetarianism, https://vegsoc.org/about-us/world-history-of-vegetarianism/, Erişim Tarihi: 08.08.2023.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6.Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yılmaz, Y. & Albayrak, A. (2023). Restoran çalışanlarının vegan ve vejetaryen beslenmeyle ilgili bilgi düzeyleri ve tutumlarının ölçülmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 214-233. https://doi.org/10.17336/igusbd.995215