Ortaokul Öğrencilerinin Algıladığı Özerklik Desteği, Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 61 - 77, 31.01.2019

Ayhan Koçoğlu , Sedat Kanadlı

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin
fen bilimleri ve matematik derslerinde algıladıkları özerklik desteği ile problem
çözme becerileri ve eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki
ilişkiyi belirlemektir. Bu amaçla bu araştırmada ilişkisel tarama modeli
kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemi 2014-2015 eğitim/öğretim yılında Mersin
ili merkez ilçelerinde 7. ve 8.sınıflarda öğrenim gören 1063 öğrenci
oluşturmuştur. Araştırmanın verileri öğrenme iklimi ölçeği, eleştirel düşünme
eğilimi ölçeği ve ortaokul öğrencileri için problem çözme becerisi ölçeğiyle
toplanmıştır. Toplanan verilerin normal dağılım göstermemesinden dolayı,
betimsel istatistikler, Mann Whitney U Testi ve Spearman-rho korelasyon
katsayısı ve parametrik olmayan regresyon analizi kullanılmıştır. Verilerin
analizi sonucunda ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri ve matematik
derslerinde algıladıkları özerklik desteğinin, eleştirel düşünme eğilimleri ve
problem çözme becerileri ile anlamlı bir ilişkisinin (p<.05) olduğu;
özerklik desteğinin eleştirel düşünme eğilimi ve problem çözme becerisini
anlamlı (p<0.0001) bir şekilde yordadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul öğrencisi, özerklik desteği, eleştirel düşünme eğilimi

An Investigation of Secondary School Students’ Perceived Autonomy Support, Critical Thinking Tendencies and Problem Solving Skills

Öz

Kaynakça

• Akar, C. ve Kara, M. (2016). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin Bazı Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1339- 1355.
• Akbıyık, C., & Seferoğlu, S.S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 90-99.
• Aksan, N., & Sözer, M. A. (2007). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 31-50.
• Alborzi, M., Jawkar, B.,& Khayyer, M. (2011). Study of motivational beliefs as a mediators in a creativity model with regard to parenting, schools and attributional beliefs in elementary school children. Retrieved from http://www.icsei.net/icsei2011.
• Alcı, B., Erden, M., & Baykal, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin matematik başarıları ile algıladıkları problem çözme becerileri, öz-yeterlik algıları, biliş üstü öz-düzenleme stratejileri ve ÖSS sayısal puanları arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı ilişkiler örüntüsü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 54-68.
• Alkın Şahin, S., Tunca, N ve Oğuz, A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğrenen özerkliğini ve eleştirel düşünmeyi destekleme davranışları. Route Educational and Social Science Journal, 2(1), 161-178.
• Altun, M., & Arslan, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenmeleri üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1),1-21 .
• Aktamış, H. ve Hiğde, E. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının problem çözme becerilerinin ve yaratıcılıklarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Üniversitesi Dergisi, 33, 49-65.
• Assor, A., Kaplan, H., & Roth, G. (2002). Choice is good, but relevance is excellent: Autonomy enhancing and suppressing teacher behaviours predicting students’ engagement in schoolwork. British Journal of Educational Psychology, 72, 261-278. Bailin, S., Case, R., Coombs JR., & Daniels, LB. (1999). Common misconceptions of critical thinking. J Curriculum Studies. 31, 269–283.
• Bayındır, G. (2015). Critical thinking dispositions of primary school secondary stage students. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Black, A. E., & Deci, E. L. (2000). The effects of instructors’ autonomy support and students’ autonomous motivation on learning organic chemistry: A self-determination theory perspective. ScienceEducation, 84, 740-756.
• Boggiano, A. K.,Flink, C., Shields, A., Seelbach, A., & Barrett, M. (1993). Use of techniques promoting students’ self-determination: Effects of students’ analytic problem-solving skills. Motivation and Emotion, 17, 319–336.
• Cüceloğlu, D. (1993). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çelebi, Ö. (2013). Matematik problemlerinin çözümünde genellemeler yapmanın ve genellemelerin sınırlılıklarını irdelemenin problem çözme becerisi üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı. Ankara: H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi.
• Deci, E. L.,& Ryan, R. M. (1987). The support of autonomy and the control of behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 1024–1037.
• Deci, E., & Ryan, R. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
• Deci, E.L., Schwartz, A.J., Sheinman, L., Ryan, R., & Richard M. (1981). An instrument to assess adults' orientations toward control versus autonomy with children: Reflections on intrinsic motivation and perceived competence. Journal of Educational Psychology, 73(5), 642-650.
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 155-169.
• Dinçer, A., Yeşilyurt, S., & Takkac, M. (2012). The effects of autonomy-supportive climates on EFL learners’ engagement, achievement and competence in English speaking classrooms. Social and Behaviorial Sciences, 46, 3890-3894.
• Ekici, D. İ., & Balım, A. G. (2013). Ortaokul öğrencileri için problem çözme becerilerine yönelik algı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 67-86.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I, temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem Akademi.
• Ersoy, E., & Başer, N. (2011). İlköğretim ikinci kademede eleştirel düşünmenin yeri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-10
• Gür, H., & Hangül, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme stratejileri üzerine bir çalışma. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(1), 96.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F., & Gülgöz, S. (2008). Eleştirel düşünme. Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi, 1-64.
• Güvenç, E., & Güvenç, H. (2014). İlköğretim matematik ile fen ve teknoloji öğretmenlerinin sınıf yönetim biçemleri ve özerklik desteği algıları. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 1308-7274
• Güvenç, H. (2011). Sınıf öğretmenlerinin özerklik destekleri ve mesleki özyeterlik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Educational Administration: Theory and Practice, 17(1), 99-116.
• Kalaycı, N. (2001). Sosyal bilgilerde problem çözme ve uygulamalar. Ankara: Gazi Kitabevi
• Kanadlı, S., & Bağçeci, B. (2016). Öğretmenlerin kişilerarası motivasyon stilleri: Öğrenme İklimi Ölçeği’nin Türkçe versiyonu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 1-12.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kartal, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 279-297.
• Kaş, S. (2010). Sekizinci sınıflarda çalışma yaprakları ile öğretimin cebirsel düşünme ve problem çözme becerisine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kılıç, H. E., & Şen, A. İ. (2014). UF/EMI eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(176), 1-12.
• Korkmaz, Ö., & Yeşil, R. (2009). Öğretim kademelerine göre öğrencilerin eleştirel düşünme düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 19-28.
• MEB. (2017). İlköğretim 1-5. sınıf programları tanıtım el kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB.(2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6.,7. ve 8.sınıflar) öğretim programı. 01 Şubat 2015 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72 adresinden alınmıştır.
• Nosratinia, M., & Zaker, A. (2013). Autonomous learning and critical thinking: Inspecting the association among EFL learners. Presented at The First National Conference on Teaching English, Literature and Translation, Shiraz University, Shiraz, Iran.
• Oğuz, A. (2013). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğinin desteklenmesine ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1273-1297.
• Oxford, R, L. (1990). Language learning strategies: What every teacher should know. Boston: Heinle & Heinle Publishers.
• Özgüngör, S. (2006). Üniversite öğrencilerinin amaç tarzlarının ve öğretmenlerinin özerklik destekleyici davranışlarına ilişkin algılarının öğrencinin motivasyonu ve akademik davranışlarıyla ilişkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 27-36.
• Özmantar, M. F., Bingölbali, E., Demir, S., Sağlam, Y., & Keser, Z. (2009). Değişen öğretim programları ve sınıf içi normlar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2) 1-23.
• Özsoy, G. (2005). Problem çözme becerisi ile matematik başarısı arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 179-190.
• Pascarella, E.,& Terenzini, P. (1991). How college affects students. San Francisco: Jossey-Bass
• Phillips, C. R.,Chesnut, R. J., & Rospond, R. M. (2004). The california critical thinking instruments for benchmarking, program assessment, and directing curricular change. American Journal of Pharmaceutical Education, 68(4).
• Reeve, J.,& Halusic, M. (2009). How K-12 teachers can put self-determination theory principles into practice. Theory and Research in Education, 7, 145-154.
• Reeve, J., Bolt, E., & Cai, Y. (1999). Autonomy-supportive teachers: How they teach and motivate students. Journal of Educational Psychology, 91(3), 537-548.
• Reeve, J., Jang, H., Carrell, D., Jeon, S., & Barch, J. (2004). Enhancing high school students’ engagement by increasing their teachers’ autonomy support. Motivation and Emotion, 28, 147-169.
• Reinders, H., & Balcikanli, C. (2011). Learning to foster autonomy: The role of teacher education materials. Studies in Self-Access Learning Journal, 2(1), 15- 25.
• Serin, O., Serin, N. B., & Saygılı, G. (2010). İlköğretim düzeyindeki çocuklar için problem çözme envanterinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 9(2), 446-458.
• Siegel, H. (1988). Educating reason: Rationality, critical thinking, and education. New York: Routledge. Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Verschaffel, L., De Corte, E., Lasure, S., Van Vaerenbergh, G., Bogaerts, H., & Ratinckx, E. (1999). Learning to solve mathematical application problems: A design experiment with fifth graders. Mathematical Thinking & Learning, 1, 195-229.
• Williams, G. C., & Deci, E. L. (1996). Internalization of biopsychosocial values by medical students: A test of self-determination theory. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 767– 779.
• Williams, G. C., Saizow, R., Ross, L., & Deci, E. L. (1997). Motivation underlying career choice for internal medicine and surgery. Social Science Medicine, 45(11), 1705-1713.
• Yavuz, G., Arslan, C., & Gulten, D. C. (2010). The perceived problem solving skills of primary mathematics and primary social sciences prospective teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 1630-1635.
• Yıldırım, H. İ., & Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 523-540.
• Yıldız Posluoğlu, Z. (2002). İlköğretim matematik dersinde problem çözme becerisinin kazandırılmasında işbirliğine dayalı öğrenme yaklaşımının etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.