KAPSAYICI EĞİTİM KONULU HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMIŞ FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİNİN DERS TASARIMLARINA BAKIŞ AÇISI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 203 - 220, 26.01.2022

Hakan Şevki Ayvacı , Selenay Yamaçlı

https://doi.org/10.24315/tred.885951

Cited By: 7

Öz

MEB tarafından 2005 yılından itibaren fen bilimleri öğretiminin nihai hedeflerinden biri olarak ‘’ bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı çerçevesinde yetişmesi’’ olarak ön plana çıkarılmıştır. Bu bağlamda bireysel farklılıklar doğrultusunda öğrenenlerin fen eğitimi almaları; dünyayı algılamalarında, algıları doğrultusunda doğru kararlar vermelerinde, problem çözme yeteneklerinin gelişmesinde, bilimsel tutum geliştirmelerinde, deneyim ve becerilerinin arttırılmasında önemli yere sahip olacağı tartışmasız olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kapsamda araştırmanın amacı; fen bilimleri öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim bağlamında ders hazırlıklarında, öğrenme ortamındaki etkinliklerinde, laboratuvar sürecinde ve ölçme-değerlendirme faaliyetlerinde yürütmüş oldukları bireysel farklılıklara yönelik öğretimsel etkinliklerinin belirlenmesi olarak karşımıza çıkmıştır. Araştırmanın amacı kapsamında nitel araştırma deseni tercih edilerek yarı-yapılandırılmış mülakatlarla verilere ulaşılmıştır. Yarı yapılandırılmış mülakatlar Trabzon ilinde görev yapmakta olan kapsayıcı eğitim konusunda hizmet içi eğitimlere katılmış ve 2018-2019 eğitim sürecinde görevine devam etmekte olan 28 fen bilimleri öğretmeniyle gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular NVivo 9 paket programı ile içerik analizi yardımı ile yapılmıştır. Bulgular sonucu ortaya çıkan ölçme-değerlendirme faaliyetleri, ders planları, öğretim etkinlikleri ve bakış açıları ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Fen bilimleri öğretmenlerinin kapsayıcılık çerçevesinde eksikliklerinin mevcut olduğu fakat aynı zamanda bireysel farklılıklara bakış açılarının olumlu olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda okullarda bireysel farklılıkları ortaya çıkartmak adına fen bilimleri dersi uygulama faaliyetleri ile hem öğretmen hem de öğrencilerin motivasyonu ve tutumunun desteklenebileceği, fen bilimleri öğretmenlerinin üniversiteden mezun olmadan önce kapsayıcı eğitim bağlamında donanımlı olduğunu belirlemeye yönelik ek staj uygulamaları ve dersler dahil edilebileceği önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen Bilimleri Öğretmenleri, Hizmet İçi Eğitim, Kapsayıcı Eğitim, Ders Tasarımı

Kaynakça

• Akdağ, A. Ş., Birer, L. K., Kara, Ö., Özgül, H. ve Tanay, G. (2011). Türkiye’de engellilik temelinde ayrımcılığın izlenmesi raporu 1 Ocak-30 Haziran 2010. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Aktekin, S., Öztürk, M., Tepebaş-Cengiz, G. Ş., Köksal, H. ve İrez, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı: Ankara.
• Akyol, N. and Konur-Birinci, K. (2017). Preschool students’ perceptions on environmental problems. International Journal of Environmental & Science Educatiıon, 12(10), 2109-2119.
• Altıntaş, E. ve Şengül, S. (2014). Özel eğitim dersinin kaynaştırmaya yönelik tutumlar ve kazanımlar bakımından değerlendirilmesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 1-12.
• Avcıoğlu, H. ve Bengisoy, A. (2012). Özel gereksinimi olan çocukların tanılanma sürecinde ailelerin rolüne ilişkin görüşlerinin belirlenmesi (KKTC Örneği). Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling, 1(2), 1300-7432.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Bayar, A. (2015). Kaynaştırma uygulamalarında öğretmen yeterliği ölçeğinin Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3), 71-85.
• Bedir, G., Ersözlü, Z. N. ve Altun, A. (2013). Zihinsel engelli öğrencilerin eğitmede kullanılan aktif öğrenme aktivitelerine ilişkin özel eğitim öğretmenlerinin düşünceleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 1195-1216.
• Birleşmiş Milletler (1948). İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi. http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/h_rigths_turkce.pdf adresinden 25 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, J., Gilmore, L. and Cuskelly, M. (2003). Changing student teachers’ attitudes towards disability and inclusion. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 28(4), 369-379.
• Cankaya, Ö. ve Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim ı. kademede kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 1-16.
• Çelik, İ. ve Eratay, E. (2007). Kaynaştırma sınıfı ve özel eğitim sınıfı öğretmenlerinin sınıflarındaki zihin engelli öğrencilere yönelik pekiştireç ve ceza uygulamalarının belirlenmesi. AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 47-63.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (4.baskı). Trabzon.
• Çuhadar, Y. (2006). İlköğretim okulu 1-5. sınıflarda kaynaştırma eğitimine tabi olan öğrenciler için bireysel eğitim programlarının hazırlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak sınıf öğretmenleri ve yöneticilerin görüşlerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karaelmas Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çulhanoğlu-İmrak, H. ve Sığırtmaç, A. (2011). Kaynaştırma uygulanan okulöncesi sınıflarında akran ilişkilerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 38-65.
• Demirel-Kaya, E. (2019). Millî Eğitim Bakanlığının Temel Eğitim Kademesindeki Dezavantajlı Öğrencilere Yönelik Kapsayıcı Eğitim Politika ve Uygulamaları (Yayımlanmamış, Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Denizli,H. ve Uzoğlu,M. (2016). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamaları sürecine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 13 (1), 3-37.
• Denizli, H. (2015). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin ve fen bilimleri dersini alan kaynaştırma öğrencilerinin kaynaştırma eğitimi uygulamaları sürecine ilişkin görüş ve önerileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Giresun.
• ERG (2009). Eğitim hakkı ve eğitimde haklar: Uluslararası insan hakları belgeleri ışığında ulusal mevzuatın değerlendirilmesi. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2011). Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin durumu. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2013). Eğitim izleme raporu 2012. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2014). Eğitim izleme raporu 2013. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• ERG (2015). Eğitim izleme raporu 2014-15. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• Hacısalihoğlu-Karadeniz, M. (2017). Öğretmen adaylarının özel eğitim ve kaynaştırma eğitiminde matematik uygulamalarına ilişkin görüşleri. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 119-158.
• Hacısalihoğlu-Karadeniz, M., Akar, Ü. ve Şen, H. (2015). Kaynaştırma eğitimi süreci: sınıf içi matematik uygulamaları. Milli Eğitim Dergisi, 207, 169-188.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö. ve Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13(1), 82-88.
• Kuş, E. (2007). Nicel-nitel araştırma teknikleri: sosyal bilimlerde araştırma teknikleri: Nicel mi? Nitel mi?. Anı Yayıncılık.
• Melekoğlu, M. A. (2013). Özel gereksinimli öğrencilerle yürütülen etkileşim projesinin genel eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik olumlu tutum ve farkındalık geliştirmeleri üzerindeki etkilerinin belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 1053-1077.
• Mertoğlu, H., Taymaz-Sarı, O., Pusmaz, A. ve Balçın, M. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamaları yeterlikleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51(51), 131-154.
• Milli Eğitim Temel Kanunu [MEB]. 1973. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf adresinden 25 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Monsen, J. J., Ewing, D. L. and Kwoka, M. (2014). Teachers’ attitudes towards inclusion, perceived adequacy of support and classroom learning environment. Learning Environments Research, 17(1), 113-126.
• Morrell, J. J., Michael, J. H. and Gezer, E. D. (1999). Effects of glycol on leachability and efficacy of boron wood preservatives. Wood and Fiber Science, 31(2), 136-142.
• McGregor, E., and Elaine, C. (2001). The attitudes of teachers in Scotland to the integrations of children with autism into mainstream schools. SAGE Publications and The National Autistic Society, 5(2), 189-207.
• McCausland, D. (2005). International Experience in the Provision of Individual Education Plans for Children with Disabilities. Retrieved May 15, 2020 from https://www.researchgate.net/profile/Darren_Mccausland2/publication/237113419_International_Experience_in_the_Provision_of_Individual_Education_Plans_for_Children_with_Disabilities/links/5480566d0cf2ccc7f8bbddd4/International-Experience-in-the-Provision-of-Individual-Education-Plans-for-Children-with-Disabilities.pdf.
• Ngman-Wara, E. I. and Edem, E. I. (2016). Pre-service basic Science teachers’ self- efficacy beliefs and attitudes towards Science teaching. International Journal for Innovation Education and Research, 4(8), 20-41.
• Rakap, S. and Kaczmarek, L. (2010). Teachers’ attitudes towards inclusion in Turkey. European Journal of Special Needs Education, 25(1), 59-75.
• Ross-Hill, R. (2009). Teacher attitudes towards inclusion practices and special needs students. Journal of Research in Special Educational Needs, 9(3), 188-198.
• Olivier, M. A. J. and Williams, E. E. (2005). Teaching the mentally handicapped child: challenges teachers are facing. International Journal of Special Education, 20(2), 19-31.
• Prater, M. A. (2003). She will succeed! Strategies for success in ınclusive classrooms. Teaching Exceptional Children, 35(5), 58-64.
• Sazak-Pınar, E. ve Sucuoğlu, B. (2011). Sınıfında özel gereksinimli öğrenci bulunan öğretmenlerin öğrencilerin sosyal becerilerine ilişkin beklentilerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 383-402.
• Sazak-Pınar, E. (2014). Özel gereksinimli öğrenciler için öğretim stratejileri. Ş. Yücesoy Özkan (Ed.), Özel gereksinimli öğrenciler için öğretim stratejileri (O. Çakırcıoğlu, D. Erbaş, Ş. Yücesoy-Özkan, Ş. Demir, N. Öncül, M. Ç. Ökçün Akçamuş, A. Çolak, Z. B. Kudret, E. Sazak-Pınar, M. Sönmez, G. Bozkuş-Genç, Çev.) İçinde (s. 67-116). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Seçer, F. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kişilerarası öz yeterlik inançları ile kaynaştırmaya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Sözbilir, M., Zorluoğlu, S. L., ve Kızılaslan, A. (2019). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik geliştirilen fen etkinliklerinin bilimsel süreç becerileri öğrenimine etkisi: Madde ve ısı. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(1), 172-192.
• Scruggs, T. E. ve Mastropieri, M. A. (1996). Kaynaştırma / kaynaştırma öğretmenlerinin algıları, 1958–1995: bir araştırma sentezi. İstisnai Çocuklar, 63(1), 59-74.
• Springer, R., Pugalee, D. and Algozzine, B. (2007). Improving mathematics skills of high school students. The Clearing House, 81(1), 37-43.
• Stager, A. (2007). Differentiated ınstruction in mathematics. (Unpublished master’s thesis). Caldwell College, New Jersey.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Topçu, E. ve Katılmış, A. (2013). Yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi alan ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik düşünceleri. Sakarya University Journal of Education, 3(3), 48-81.
• Toptaş-Demirci, P., Çınar, İ. ve Demirci, N. (2014). Sınıf öğretmenlerinin özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerde beden eğitimi ders programından ve kaynaştırma eğitiminden kaynaklanan sorunlarının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 136-150.
• UNESCO (2009). Policy guidelines on ınclusion in education. Fransa: UNESCO.
• UNESCO. (2005). Guidelines for inclusion. Ensuring Access to education for all. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
• UNESCO. (2009). Defining an inclusive education agenda: Reflections around the 48th session of the international conference on education. Geneva: UNESCO International Bureau of Education.
• Yatgın, S., Sevgin, H. M. ve Uysal, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin, kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve çeşitli değişkenlere göre mesleki tükenmişliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15[Özel Sayı], 167-180.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zorluoğlu, S. and Kızılaslan, A. (2019). Science education for students with visual impairment: Principles and strategies. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2146-5983(51), 315-337.