TRANSLATION ISSUES FROM TURKISH TO RUSSIAN: THE NOVELS OF ORHAN PAMUK’S “MY NAME IS RED” AND “SNOW”

Yıl 2014, Cilt: 181 Sayı: 181, 359 - 370, 01.02.2014

Leyla Çiğdem Dalkılıç

Öz

This article analyses the problems of translating novels from Turkish into Russian caused by the difference between the structures of the languages. It considers the case studies of the Russian translations of O. Pamuk’s “My name is Red” and “Snow”. The article also presents the problems that occur during the translation of the Present Simple tense form from Turkish into Russian. This form in Turkish is considered to be a seperate tense, while in Russian it is a secondary function of the Future tense. Our aim was to define which tense forms are preferable to use to convey the semantic meaning of the Turkish Present Simple tense when translating into Russian. It must be pointed out that alternative grammatical forms are permitted when translating the Turkish Present Simple tense into Russian. The possibility of using such alternative forms in Russian linguistics is called “Aspect and Tense verb forms rivalry”, which cause another problem called “redundancy”. “Redundancy” is researched not only in Russian philology but in linguistics on the whole. It means using perfective and imperfective verbs to convey the semantic meaning of the Present Simple tense that can be interchanged without distorting the meaning. A situation when the translator has to chose one or another verb form is called a “translation difficulty”. Due to analytical and comparative analysis the main meanings of the Present Simple tense forms in Russian have been defined. They have revealed the similiarities and differences between these forms when comparing languages. In this article the importance of the approach “from meaning to form” and “from form to meaning” is stressed. It also analyzed semantic deviations, stylistic nuances, and the reflection of grammatical differences of two languages when translating.

Anahtar Kelimeler

simple present tense modals, grammar system, Turkish- Russian translation.

TÜRKÇE’DEN RUSÇA’YA ÇEVİRİ SORUNLARI: ORHAN PAMUK’UN “BENİM ADIM KIRMIZI” VE “KAR” ADLI ESERLERİ

Öz

Bu çalışmada dildeki zaman yapısındaki farklılıklardan kaynaklanan Türkçe’den Rusça’ya roman çevrisindeki sorunlar, Orhan Pamuk’un “Benim adım Kırmızı” ve “Kar” adlı eserleri üzerinde ele alınmaktadır. Türkçe’de ayrı bir zaman dilimi olarak yer alan, Rusça’da ise gelecek zaman diliminin ikincil anlamı olarak incelenen geniş zaman kalıplarının, Türkçe’den Rusça’ya nasıl çevrildiği, Rusça’daki diğer zaman dilimlerinin ne gibi şartlarda Türkçe’deki geniş zaman anlamını aktarmak için tercih edildiği, bu hususlar doğrultusunda, çeviride karşılaşılan sorunlar incelenmektedir. Rusça’daki geniş zaman kalıplarının aktarımında çeviri esnasında karşılaşılabilmesi muhtemel çeşitli alternatif gramer kalıpları da çalışmada ayrıca gözler önüne serilmektedir. Söz konusu alternatif gramer kalıpları, Rus dil biliminde “fiil formları arasında rekabet” (??????????? ????-????????? ????) olarak adlandırılmakta olup, sadece Rus filolojisinde değil, genel olarak dil biliminde incelenen ve “fazlalık” (????????????) olarak adlandırılan diğer bir güncel sorunu da beraberinde ortaya koymaktadır. Diğer bir deyişle, anlam açısından cümlenin ifadesinde bir değişiklik yaratmadan, birbirinin yerini tutabilen ‘bitmişlik görünüşü’ (SV) ve ‘bitmemişlik görünüşü’ (NSV) gruba ait fiil seçimine değinilmektedir. Söz konusu durum, çeviri boyunca iki farklı gruba ait fiiller arasında bir seçim yapması ve bunu devamlı olarak göz önünde bulundurması gereken tercümanın edebi eser çevirisinde karşılaştığı bir zorluk olarak ele alınmaktadır. Yapılan çözümlemeli ve karşılaştırmalı çalışma sayesinde Rusça’daki geniş zaman kalıplarının sahip olduğu kendine özgü anlamlarla, kullanım açısından Türkçe’deki geniş zaman ile olan benzerlik ve farklılıklara da değinilmektedir. Bunun yanı sıra, çeviride şekilden anlama’; ‘anlamdan şekle’ yönteminin önemi vurgulanmakta, çevirideki anlamsal kaymalar, üslup incelikleri, iki dildeki gramer farklılıklarının çeviriye yansımaları ve çeviri çözümlemeleri de incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

geniş zaman kalıpları, gramer sistemi, Türkçe- Rusça çeviri.

Kaynakça

• AVRUTİNA, A. (2008) Sneg, Amfora: Sankt-Peterburg.
• BONDARKO, A.V. (1971) Vid i vremya russkogo glagola (znaçenie i upotreblenie), Prosveşenie: Moskva.
• FEONOVA, V. B. (2002) Menya Zovut Krasnıy, Amfora: Sankt- Peterburg.
• TEORİYA FUNKTSİONAL’NOY GRAMMATİKİ (2007): Vvedenie, aspektualnost’, vremennaya lokalizovannost’, taksis. izd. 5-e, stereotipnoe, Komkniga: Moskva.
• SMİRNOV, İ.N. (2008) Vırajenie povtaryaemosti i obobşennosti deystviya v sovremennom russkom yazıke, Nauka: Sankt-Peterburg.
• ŞAROV, M. S. (2011) İmya mne –Krasnıy, Amfora: Sankt-Peterburg.
• PEŞKOVSKİY, A.M. (1956) Russkiy sintaksis v nauçnom osveşenii, Yazıkı Slavyanskoy Kulturı: Moskva.
• PAMUK, O. (1998) Benim Adım Kırmızı, İletişim Yayınları: İstanbul.
• PAMUK, O. (2002) Kar, İletişim Yayınları: İstanbul.
• VOEİKOVA, M.D. (2010) İzbıtoçnost’ v sisteme yazıka i raznıe formı yiyo proyavleniya / İzbıtoçnost’ v grammatiçeskom store yazıka, Nauka: Sankt- Peterburg.