EROSION VULNERABILITY ANALYSIS AT ZİLLİ RIVER BASIN (İSKENDERUN) BASED ON GIS

Yıl 2013, Cilt: 172 Sayı: 172, 257 - 272, 01.02.2013

Mehmet Değerliyurt

Öz

Erosion which dates back to eras where the land was started to be cultivated, is an environmental problem both occurs in everywhere all over the world and threatens the cultivated areas. Recently, it further increased its frequency of occurance. Due to erosion, million tonnes of soil are lost and transferred to seas, lakes and dams in such a way that recycling is impossible. Thus, 12x106 hectares of cultivable areas on earth are abandoned as they become unproductive owing to erosion caused from wrong agricultural techniques that are not sustainable. This leads to a loss of cultivated areas per capita while world population increases year after year. In this study, it was created the erosion sensitivity map of a 154,33 km2 area belonging to the Zilli River Basin covering the south region of Iskenderun county of Hatay city. Rainfall erosivity factor (R), Soil Erodibility Factor (K), Topographic Factor (LS),Land Cover-Management Factor (C) And Support Practice Factor (P) are carried out, were used to create this map. As a result, it has been found out that the 10.22 % of investigated area is highly and extremely sensitive to erosion. Moreover, it has been adviced many solution tips.

Anahtar Kelimeler

Erosion Vulnerability Analysis, Revised Universal Soil Lost Equation (RUSLE), İskenderun, Zilli Rive

ZİLLİ DERE HAVZASI’NDA (İSKENDERUN) CBS TABANLI EROZYON DUYARLILIK ANALİZİ

Öz

Erozyon, geçmişi tarımın yapılmaya başlandığı devirlere kadar uzanan, dünyanın her yerinde görülen ve tarım alanlarının tehdit eden çevresel bir problemdir. Erozyonun, son zamanlarda yoğunluğunun daha da artması yüzünden milyonlarca ton tarım toprağı geri kazanılamayacak şekilde deniz, göl ve barajlara taşınmaktadır. Bu yüzden yeryüzündeki tarım alanlarının her yıl 12x106 h sürdürülebilir tarım yöntemleri kullanılmadığından dolayı verimsizleştiği için terk edilmektedir. Bu durum, artan dünya nüfusuna karşılık kişi başı düşen tarım alanlarının her geçen yıl azalmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada Hatay’ın İskenderun İlçesi’nin güneyinde kalan 154,33 km2’lik alan kaplayan Zilli Dere Havzası’na ait erozyon duyarlılık haritası oluşturulmuştur. Bu haritanın oluşturulmasında; Yağış Erozif (R), Toprak Direnç (K), Yamaç Eğim Uzunluğu (LS), Zemin Örtüsü (C) ve Erozyon Önleyici Çalışmalar (P) Faktörlerinin kullanıldığı RUSLE yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak inceleme alanının % 10.22’lik bölümünün şiddetli erozyona duyarlı olduğu tespit edilmiş ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erozyon Duyarlılık Analizi, RUSLE, İskenderun, Zilli Dere, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)

Kaynakça

• Altın, M. (2006), Erozyon, Doğa ve Çevre, TEMA vakfı yayınları, (Mera-Erozyon İlişkileri, Kitap bölümü), İstanbul.
• Atalay, İ. (2008), Ekosistem Ekolojisi ve Coğrafyası, 1. Cilt, Meta Basım Yayın Hiz- metleri, İzmir.
• Bergsma E., Charman P., Gibbons F., Hurni H., Moldenhauer W.C., Panichapong S., (1996) Terminology for Soil Erosion and Conservation. International Society of Soil Science, Grafisch Service Centrom, Wageningen.
• Beskow, S., Mello, C.R., Norton, L.D., Curi, N., Viola, M.R., Avanzi, J.C. (2009), Soil Erosion Prediction İnthe Grande River Basin, Brasil Using Distributed Modelling, Catena:79, 49-59, USA.
• Blanco, H., Lal, R. (2008), Principles of Soil Conservation and Management, Springer, USA.
• Blinkov, I., Kostadinov, S. (2010), Applicability of Various Erosion Risk Assesment Methods For Engineering Purposes, BALWOSIS, Macedonia.
• Cangir, C. Kapur , S., Boyraz , D., Akça , E., Eswaran, H., (2000), An Assessment of Land Resource Consumption in Relation to Land Degradation in Turkey, Journal of Soil and Water Conservation, 55(3):253-259.
• Chen, T., Niu, R., Li, P., Zhang, L., Du, B. (2010), Regional Soil Erosion Risk Mapping Using RUSLE, GIS And Remote Sensing: A Case Study İn Miyun Watershed, North China, Environ Earth Sci, 63:533–541.
• Çepel, N. (1997), Toprak Kirliliği Erozyon ve Çevreye Verdiği Zararlar, TEMA Vakfı Yayınları, No: 14, İstanbul.
• Desmet, P. J. J., Govers, G. (1997), Comment on 'Modelling Topographic Potential for Erosion and Deposition Using GIS', International Journal of Geographical Information Science, 11:6, 603-610.
• Dönmez, Y. (1979), Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No:2506, İstanbul.
• DPT, (2001), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Tarımsal Politikalar ve Yapısal Düzenlemeler Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• Ekinci, D. (2004), Gülüç Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfoloji Özellikleri, Dokto- ra Tezi (Yayınlanmamış), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İst.
• Cürebal, İ., Ekinci, D., (2006), Kızılkeçili Deresi Havzasında CBS Tabanlı RUSLE Yöntemiyle Erozyon Analizi, Türk Coğrafya Dergisi, 47, 115–130.
• Ekinci,D. (2007), Estimating of Soil Erosion in Lake Durusu Basin Using Revised USLE 3d With GIS, Çantay, İstanbul.
• Gitas, I.Z., Douros, K., Minakou, C., Silleos, G.N., Karydas, C.G. (2009), Multi Temporal Soil Erosion Risk Assesment İn N. Cahkidiki Using A Modified USLE Raster Model, EARSeL eProceedings,8,1.
• Hickey, R. (2000), Slope Angle and Slope Length Solutions for GIS. Cartography, v. 29, No. 1, pp. 1 – 8.
• Hoşgören, M.Y. (2010), Hidrografya’nın Ana Çizgileri-1, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• İrvem, A., Tülücü, K., (2004), Coğrafi Bilgi Sistemi ile Toprak Kaybı ve Sediment Verimi Tahmin Modelinin (EST) Oluşturulması ve Seyhan-Körkün Alt Havza- sına Uygulanması, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Der., No:13
• Lal, R. (2001), Soil Degredation by Erosion, Land Degredation- Development, Vol:12, P:519-539, USA.
• Lal, R., Stewart, B. A. (1990), Soil Degradation, Springer-Verlag, New York.
• Mater, B. (2004), Toprak Coğrafyası, Çantay Yayınları, İstanbul.
• Mitasova, H., Hofierka, J., Zlocha, M., Iverson, L. R. (1996), Modelling Topographic Potential for Erosion and Deposition Using GIS, Int. I. Geographical Information Systems, 1996, Vol. 10, No. 5, 629-641.
• Özden, Ş., D. Özden, M., 1997, Türkiye Toprak Erozyon Tahmin Modeli TURTEM, Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Ens- titüsü Müdürlüğü Yayınları, Ankara
• Pimentel D., Harman, R., Pacenza, M., Pecarsky, J., Pimentel M., (1994), Popul. Environ. 15, 347.
• Pimentel D., Harvey, C., Resosudarmo, P., Sinclair, K., Kurz, D., McNair M., Crist, S., Shpritz, L., Fitton, L., Saffouri, R., Blair, R. (1995), Environmental and Economic Costs of Soil Erosion and Conservation Benefits, Science, New Series, Vol. 267, No. 5201, 1117-1123.
• Pimentel, D. (1998), Population Growth and the Environment: Planetary Stewardship, Electronic Green Journal, 1(9), Article 10 (Erişim: 10.12.2012).
• Renard, K. G, Foster, G.R., Weeies, G.A., Porter, J.P., (1991), RUSLE: Revised Universal Soil Loss Equation, Journal of Soil and Water Conservation, 46, 30- 33.
• Sheikh, A.H. (2011), Integration of GIS and Universal Soil Loss Equation (USLE) For Soil Loss Estimation in a Himalayan Watershed, Recent Research İn Science and Technology, 51-57.
• Shi, Z.H., Cai, C.F., Ding, S.W., Li, Z.X., Wang, T.W., Sun, Z.C., (2002), Assessment of Erosion Risk with the Rusle and Gis in the Middle and Lower Reaches of Hanjiang River, 12th ISCO Conference, Beijing.
• Shiferaw, A. (2011), Estimating Soil Loss Rates For Soil Conservation Planning In The Borena Woreda Of South Wollo Highlands, Ethiopia, Journal of Sustainable Development in Africa, Volume 13, No.3.
• Tağıl, Ş. (2007), Tuzla Çayı Havzasında (Biga Yarımadası) CBS-Tabanlı RUSLE Mo- deli Kullanarak Arazi Degradasyonu Risk Değerlendirmesi, Ekoloji, 17, 65, 11- 20
• Troeh, F.R., Hobbs, J.A., ve Donahue, R.L. (1991), Soil and Water Conservation (Second Edition), Printice Hall Careeer and Technology, USA.
• TÜİK, 2013, Hatay Köy Nüfus Verileri, Türkiye İstatistik Kurumu Hatay İl Müdürlüğü, Hatay
• Warren, S.D., Hohmann, M.G., Auerswald, K., Mitasova, H. (2004), An Evaluation of Methods to Determine Slope Using Digital Elevation Data, Catena, 58, 215-233.
• Wischmeier, W.H., Smith, D.D. (1978), Predicting Rainfall Erosion Losses: A guide to conservation planning, Agricultural Handbook, 537, US Department of Agriculture, Washington, DC, 58 pp, USA.
• Wischmeier, W.M. (1976), Use and Misuse of the Universal Soil Loss Equation. J. Soil and Water Conserv., 31, 5-9, USA
• Zachar, D. (1982), Soil Erosion, Elsevier Scientifıc Publishing Company, USA.