1981 VE 2019 TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ DİNLEME EĞİTİMİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 3, 827 - 838, 13.12.2021

Cafer Çarkıt

Öz

Dinleme, insanların günlük yaşantılarında ve iletişim sürecinde gereksinim duydukları temel becerilerden biridir. Bu açıdan dinleme eğitim gerektiren bir beceridir. Türkçe dersi dinleme eğitiminin gerçekleştirildiği ana derstir. Bu nedenle Türkçe Dersi Öğretim Programları dinleme becerisinin kazandırılması ve geliştirilmesi sürecinde önemli bir role sahiptir. Bu çalışmada davranışçı yaklaşım çerçevesinde hazırlanmış ve en uzun süre uygulanmış olan 1981 Türkçe Dersi Öğretim Programı ile günümüzde uygulanmakta olan 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programının dinleme eğitimi açısından karşılaştırılması yapılmıştır. Böylelikle Türkçe dersi öğretim programlarında zaman içerisinde dinleme eğitiminde meydana gelen değişim ve gelişimin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımlarından doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri 1981 ve 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programlarının doküman incelemesi yöntemiyle analiz edilmesi neticesinde elde edilmiştir. Verilerin analizinde nitel veri çözümleme yöntemlerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Çözümlenen veriler araştırma sorularına göre düzenlenip yorumlanmış ve raporlaştırılmıştır. Araştırma bulgularına göre programların kazanım sayısı, kazanım yazma biçimi, dinleme stratejileri, dinleme içerikleri noktalarında farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte araştırmada dinleme becerisinin ölçme değerlendirme sürecine kılavuzluk etmesi yönünden her iki programın da yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe dersi, öğretim programları, dinleme eğitimi, karşılaştırma

Kaynakça

• Arı, G. (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki (ortaokul) okuma kazanımlarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 685-703.
• Arıkan, R. (2013). Araştırma yöntem ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri: Nvivo İle Nitel Veri Analizi Örnekleme Analiz Yorum. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bıçak, N. ve Alver, M. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2480-2501.
• Brownell, J. (2016). Listening attitudes principles and skills. London and New York: Routledge.
• Bruning, R.H., Schraw, G. J. & Norby, M. M. (2014). Bilişsel psikoloji ve öğretim. (Çev. Edt. Z. N Ersözlü, R. Ülker). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Burley- Allen, M. (1995). Listening: The Forgotten Skill. New York: John Wiley & Sons.
• Carrier, K.(1999). The social environment of second language listening: Does status play a role in comprehension. Modern Language Journal 83:1
• Ceran, D. (2015). Seçici dinleme ile not alarak dinleme yöntemlerinin altıncı sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerisine etkisi. ZfWT, 7(1), 205-219.
• Coakley, C.G., & Wolvin, A.D. (1997). Listening in the parent – teen relationship. International Journal of Listening, 11, 88–126.
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Edt. M. Bütün ve S.B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çarkıt, C. (2018). Ortaokul Türkçe derslerinde dinleme becerisinin değerlendirilme sürecine yönelik öğretmen görüşleri. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(27), 2782-2793.
• Çiftçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2(2), 165-177.
• Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-286.
• Doğan, Y. (2011). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eyüp, B. (2008). İlköğretim ikinci kademe 1981 ile 2005 Türkçe programlarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ferah-Özcan, A. (2017). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programlarının tarihi gelişimi (1981-2009). Abdurrahman Güzel (Edt), Başlangıçtan günümüze Türkçenin eğitimi-öğretimi tarihi (s. 520-562). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Forster, N. (1995). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Eds). Qualitative methods in organizational research: A practical guide. London: Sage Publications.
• Gordon, T. (2009). Etkili anne baba eğitiminde uygulamalar (Çev. H. Vardar ). İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Gündoğdu, A. E. (2011). İlköğretim sekizinci sınıf dinleme metinlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(1), 1217-1227.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Kantemir, E. (1997). Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kemiksiz, Ö. (2016). Türkçe derslerindeki dinleme metinlerinde dinleme yöntem/tekniği-metin türü ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 15-30.
• Kıymaz, M. S. (2019). 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı -2- Öğrenme Alanları, Kazanımlar Diğer Derslerle İlişkisi. A. Akçay & M.N. Kardaş (Edt), Türkçe dersi öğretim programları. Ankara: Pegem Akademi.
• Kurudayıoğlu M. ve Kiraz, B. (2020). Dinleme stratejileri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 386-409.
• Likaj, M. (2015). Teaching listening as a communicative skill in military english. Journal of Education and Practice, 6(24), 64-71.
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 101-112.
• MEB (1981). 1981 Temel eğitim okulları Türkçe eğitim programı. 2098 Sayılı Tebliğler Dergisi. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/45-1981 (Erişim Tarihi: 15.06.2020).
• MEB (2019). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Mendelsohn, D. J. (1994). Learning to listen: A strategy-based approach for the second language learner. San Diego: Dominie Press.
• Özbay, M. (2010). Anlama teknikleri – II: dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe öğretim programlarının dinleme becerisi bakımından değerlendirilmesi. Turkish Studies, 7(1), 87-97.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Temizkan, M. ve Atasoy, A. (2014). Cumhuriyet dönemi Türkçe eğitimi ve öğretimi programlarında yazma becerisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 42-71.
• Temizyürek, F ve Balcı, A. (2006). Cumhuriyet dönemi ilköğretim okulları Türkçe programları. Ankara: Nobel Yayınları. Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23, 7-12.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.