ESNEK ÇALIŞMANIN İŞ-YAŞAM DENGESİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 339 - 352, 03.08.2022

Dursun Boz Fatih Şükrü Akyaz

Öz

Günümüzde örgütlerin
ayakta kalabilmeleri ve gelecekte daha iyi konumda olabilmeleri için değişen
koşullara cevap vermeleri gerekmektedir. Sürekli değişen düzen ve gelişen
teknoloji sürecinde insan faktörü yine en önemli etkenlerden birisidir.
Örgütler işgörenlere sağladığı imkân ve verdiği değerle orantılı olarak
başarılı olmaktadır. Bu başarının temelinde işgörenlerin iş-yaşam dengelerini
sağlayabilmeleri gelmektedir. Bunu başarmak için bireyin kendi çabası yeterli
değildir. Teknoloji ile beraber değişen istihdam yapısı, esnekliği gündeme
getirmiştir. Artık ihtiyaçlar geçmişin aksine sınırlı olmadığı gibi giderek
artmaktadır ve buna karşılık bireyler uzun çalışma sürelerine maruz
kalmaktadır. Bu ihtiyaçların karşılanması dışında birey, ailesine karşı olan sorumluluklarını
yerine getirdiğinde ve nihayet kendine zaman ayırdığında kişisel ihtiyaçlarını
karşılamaya çalışır. İş-yaşam dengesinin sağlanmasında son zamanlarda sıkça
gündeme gelen esnek çalışma modellerinin etkili olacağı düşünülmektedir.

Bazı ülkelerde esnek
çalışma modellerine geçildiği ve hem örgüte hem işgörenlere büyük fayda
sağladığı, işgörenlerin iş-yaşam dengelerini daha kolay sağlayabildikleri
görülmüştür. Ülkemizde esnek çalışma düzeni, son zamanlarda sık sık gündeme
gelmekte ve esnek çalışma modellerinin yaşama geçirilmesi üzerinde
çalışılmaktadır. Bu çalışmada esnek çalışmanın iş-yaşam dengesini sağlama
üzerindeki etkisini belirlemeye çalışılmıştır. Anket
sonuçlarında iş-yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma modellerinin
etkili (β=0,477 ; p=0,000) olduğu
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Esnek Çalışma, İş, Yaşam, Denge

Kaynakça

• Akgül, A. ve Çevik, O. (2005). İstatistiksel Analiz Teknikleri & SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları, Emek Ofset Yayınevi, Ankara.
• Akın, A., Ulukök, E. ve Arar, T. (2017). İş-Yaşam Dengesi: Türkiye’de Yapılan Çalışmalara Yönelik Teorik Bir İnceleme, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Afyon, 19(1): 113-124.
• Albion, M.J. ve Chee, M. (2006). Flexible work options within the organisational system. Ausralian Journal of Career Development, 15(2). 42-52.
• Allen, T.D., Johnson, R.C., Kiburz, K.M. ve Shockley, K. M. (2013). Work-Family Conflict and Flexible Work Arrangements: Deconstructing Flexibility, Personnel Psychology, Vol: 66, pp.345-376.
• Armağan, E. ve Bozkurt, Y. (2008). Çalışma Sürelerinde Esneklik Sağlayan Modeller Üzerine Değerlendirmeler, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, İzmir, 45(519): 49-60.
• Aydınlı, F. (2007). Türkiye ve Almanya’daki İşletmelerde Esnek Çalışma Modellerine İlişkin Karşılaştırmalı Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, İstanbul, 18 (57): 67-90.
• Başdoğan, T. (2015). Esnek Çalışanlarda Esnek Çalışmaya Yönelik Tutumun İş Tatmini Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı, Eğitim Yönetimi Dergisi, Sayı: 32, ss.470-483.
• Ceylan, G. (2011). Aile dostu uygulamaların iş-özel yaşam dengesi üzerindeki etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE., İzmir.
• Çamlı, L.G. (2010). Esnek Çalışma Saatleri Ve Çalışanların Esnek Çalışma Saatleri Düzenlemelerine Yönelik Tutumlarının Örgüte Bağlılıkları Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelenk, H. (2008). Esnek Çalışmanın İşgücü Maliyetlerine ve Rekabet Gücüne Etkisi Ve Tekstil sektöründe Uygulaması, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirer, S. (2011). İş-Yaşam Dengesi: Antalya’daki A Grubu Seyahat Acentelerinde Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Doğan, A., Bozkurt, S. ve Demir, R. (2015). Çalışanların Esnek Çalışmaya İlişkin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14): 376-398.
• Doğru, Ç. (2010). Türkiye’deki İnsan Kaynakları Açısından Esnek Çalışmanın İstihdama Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğrul, B.Ş. ve Tekeli, S. (2010). İş-Yaşam Dengesinin Sağlanmasında Esnek Çalışma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2): 11-18.
• Erben, G.S. ve Ötken, A.B. (2014). Paternalist Liderlik ve İşe İlişkin İyilik İlişkisinde İş-Yaşam Dengesinin Rolü, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 22, ss.103-121.
• Eser, Ş. (1997). Part-Time Çalışmanın Türkiye’de Kadın İstihdamına Etkisi, Başbakanlık Aile Araştırmaları Yayınları, Öncü Ltd., Ankara.
• Fisher, M.G., Stanton, J.M, Jolton, J., ve Gavin, J.A. (2003). Modelling The Relationship Between Work Life Balance And Organisational Outcomes, In Annual Conference Of The Society For Industrial-Organisational Psychology, Orlando.
• Giannikis, S.K. ve Mihail, D.M. (2011). Flexible Work Arrangements İn Greece: A Study Of Employee Perceptions, The International Journal Of Human Resource Management, 22(2): 417-432.
• Glynn, C., Steinberg, I. ve Mccartney, C. (2002). Work-Life Balance: The Role Of The Manager, West Sussex: Roffey Park Institute.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Güriş, S. ve Çağlayan, E. (2005). Ekonometri, Der Yayınları, İstanbul.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5.Baskı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kapız, Ö.S. (2002). İş-Aile Yaşamı Dengesi Ve Dengeye Yönelik Yeni Bir Yaklaşım: Sınır Teorisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3): 139-153.
• Kuru, İ. (2014). Y Kuşağı ve İş Yaşam Dengesi, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Küçükusta, D. (2007). Konaklama İşletmelerinde İş-Yaşam Dengesinin Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Manfredi, S. ve Holliday, M. (2004). Work-Life Balance: An audit of staff experience at Oxford Brookes University, Oxford Brookes University, Centre for Diversity Policy Research, Oxford.
• Maxwell, G.A. ve Mcdougall, M. (2004). Work-Life Balance: Exploring The Connections Between Levels Of İnfluence İn The UK Public Sector, Public Management Review, 6(3): 377- 393.
• Nakip, M. (2006). Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve Uygulamalar, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Naktiyok, A. ve İşcan, Ö.F. (2003). İşgörenlerin Evden Çalışmaya İlişkin Tutumları: Bireysel Özellikler ve İş Sürükleyicileri Açısından Bir Uygulama, Akdeniz İşletme Ve İktisadi Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(6): 53-72.
• Özkan, O. (2010). Çalışma Yaşamı Kalitesi, Hava Teknik Okullar Komutanlığı, Araştırma Raporu, İzmir.
• Pinhas, M.M. (2006). Sosyal Politika Boyutunda Avrupa Birliği’nde Esnek Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Rafnsdottir, G.L. ve Heijstra, T.M. (2013). Balancing Work-family Life in Academia: The Power of Time, Gender, Work and Organization, 20(3): 283-298.
• Sert, Ü. (2013). Esnek Çalışmanın Kadınların Çalışma Hayatındaki İstihdamına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şen, S. (2001). Esnek Üretim-Esnek Çalışma Ve Endüstri İlişkilerine Etkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Şahin, T. (2014). Esnek Çalışma Düzenlemelerinin Örgütsel bağlılığı Sağlamaya Etkisi: Başbakanlık Örneği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Tariq, A., Aslam, H.D., Siddique, A.ve Tanveer, M.A. (2012). Work-Life Balance As A Best Practice Model Of Human Resource Management: A Win-Win Situational Tool Fort He Employees And Organizations, Mediterranean Journal Of Social Sciences, 3(1): 577-585.
• Topcuk, Y. (2006). Esnek çalışma ve esnek çalışanların sosyal güvenliği, Yayınlanmamış Doktora Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Uyargil, C. (2008). İş Analizi ve İş Dizaynı, İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul.
• Yavuz, N. ve Doğan, A. (2019). İş Stresinin İş-Yaşam dengesi üzerindeki etkisinin esnek çalışma bağlamında test edilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), ss. 41-62.