Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretim Programlarında Yer Alan Kök Değerlerin Önem Sırasına ve Eğitimine İlişkin Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 134 - 145, 31.12.2020

Tuğba Kılcan

Öz

Değerler bireyler tarafından sergilenen davranışlar hakkında bir yargıya ulaşmada belli bir ölçüt belirleyen ve bir topluluğu oluşturan bireylerin duygusal açıdan bağlılıkları ile meydana gelmiş genelleştirilmiş davranış prensipleri olarak tanımlanmaktadır. Bu prensiplerin gelecek kuşaklara aktarılması hem toplumun devamlılığı açısından hem de sağlıklı ve mutlu bir toplumsal yaşama imkân tanımaktadır. Gelecek nesillere değerlerin aktarılmasında en önemli faktör eğitim yuvaları da denilen okullardır. Okullarda yapılan değerler eğitimi faaliyetlerinde ise temel rol öğretmenlerindir. Bu bağlamda mevcut araştırma ortaokulda okutulan derslerin öğretim programlarında yer alan kök değerin eğitimine ve bu kök değerlerin önem sırasına ilişkin ortaokul öğretmenlerinin görüşlerinin ortaya çıkarılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırmada betimsel tarama modeli kullanılarak sürdürülen araştırma Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan ortaokul öğretmenleriyle 2018-2019 eğitim öğretim yılının bahar döneminde tamamlanmıştır. Araştırmada veriler araştırmacı tarafından oluşturulan anket ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde ise SPSS programı aracılığıyla betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırmada sonuç olarak katılımcıların kök değerler içinden en fazla önemli gördükleri adalet kök değeridir. Bu değerden sonra katılımcıların birinci öncelikli olarak gördükleri kök değerler arasında saygı, sevgi, vatanseverlik ve dürüstlük gelmektedir. Öte yandan katılımcılar kök değerlerin içerisinde yer alması gerektiğine inandıkları birinci değer olarak empatiyi göstermişler, kök değerlerin eğitiminin nasıl olması gerektiğiyle ilgili olarak da en fazla rol model olmanın önemine işaret etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenler, öğretim programları,, kök değerler,, kök değerlerin eğitimi

Teşekkür

Verilerin toplanması aşamasındaki yardımlarından dolayı Doç. Dr. Bahadır KILCAN a teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II.kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Akbaş, O. (2005). Değer öğretiminde yeni yaklaşımlar. İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve klavuzu (6-7. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış, Değerler Eğitimi Dergisi, 6(10), s. 9-27.
• Akpınar, B. ve Özdaş, F. (2013). İlköğretimde değer eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: Nitel bir analiz, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113.
• Aral, D. (2008).Milli Eğitim Bakanlığı’nın hazırladığı 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Arpacı, M. (2014). Öğretmen ve velilerin İDKAB Dersinde Değerler ve Değerler Eğitimi Hakkındaki Görüşleri: Diyarbakır Örneği, Marife, 107-121.
• Arweck, E. & Nesbitt, E. (2004). Values education: The development and classroom use of an educational programme, British Educational Research Journal, 30(2), 245-261.
• Aslan, R. (2007). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim birinci basamaktaki öğrencilerin temel bilgi, beceri ve değerleri kazanma düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Australian Government Department Of Education, Science And Training. (2006). Implementing the national framework for values education in australian schools, final report. (online version). Web: http://www.valueseducation.edu.au/verve/_resources/VEGPS1_FINAL_REPORT_081106.pdf, adresinden tarihinde edinilmiştir.
• Balcı, F. A. ve Yanpar-Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 195-213.
• Bartan, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi hakkındaki görüşleri ile sınıf içi uygulamalarının incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A. ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi, Turkish Studies, 9(5), 427-440.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri, (7. Baskı). Ankara: Pegem.
• Can-Aran, Ö. ve Demirel, Ö. (2013). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,12(46), s. 151-168.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Tarama araştırması E. Gümüş, (Çev.), A. Aypay (Çev. Ed). Araştırma yöntemleri desen ve analiz (2. Baskı) içinde (ss. 367-399). Ankara: Anı.
• Çelikkaya, T. ve Filoğlu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değere ve değer eğitimine ilişkin görüşleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1541-1556.
• Çengelci, T., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri, Değerler Eğitimi Dergisi,11(25), 33-56.
• Dere, İ. ve Yavuzay, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre okulda değerler eğitimi: Bir olgubililm çalışması, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 56 , 61-91. Dinçer, B. & Gözel, Ü. (2019). İlkokul programlarında (1-4) yer alan ve kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin ve öğrenci velilerinin görüşlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi,17(38), 207-234.
• Doğanay, A. (2007). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım. (3.Baskı). Ankara: Pegem A. ss.255-286.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler, Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), s. 55-72.
• Esmer, Y. (1999). Devrim, evrim, statüko: Türkiye’de sosyal, siyasal, ekonomik değerler. İstanbul: TESEV. https://www.tesev.org.tr/wp-content/uploads/rapor_devrim_evrim_statuko.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Gömleksiz, M. N. (2007). Lise öğrencilerinin toplumsal değerlere ilişkin tutumları: Elazığ ili örneği, R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve eğitimi uluslararası sempozyumu içinde (s. 727-741). İstanbul: DEM.
• Gündüz, M. ve Bağcı, M. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin kök değerler hakkındaki farkındalıkları ve değerleri öğretme yöntemleri, Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 184-197.
• Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı.
• Gürültü, E., Bildik, C., ve Erişen, Y. (2019). İlkokul öğretim programlarında yer alan ”saygı” kök değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Elli Yıl (Prof. Dr. Mehmet Ali Kısakürek’e Armağan) içinde (ss.231-258), Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Halstead, J. M. & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education.30(2).169-202.
• Hökelekli, H. ve Gündüz, T. (2007). Üstün yetenekli çocukların değer yönelimleri ve eğitimleri. İçinde, R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve eğitimi uluslararası sempozyumu. İstanbul: DEM. ss. 371-396.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi.(21. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kılcan, B. (2016). Öğretmen adaylarının, değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri ile değerler eğitimine ilişkin algılarında değerler eğitimi dersinin rolü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), 605-618.
• Kozikoğlu, İ. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2698-2720.
• Kurtoğlu, F. S. (2019). Kök değerler açısından Hacı Bektaş Velî’nin eserleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 89, 55-70.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar).Ankara: MEB Yayınları.
• Narin, D. (2007). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programının vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Onat-Sayın, N. (2020). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin değerler eğitimi ile ilgili görüşleri (Merkezefendi ilçe örneği), Yayınlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Projesi. Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 217-239.
• Özensel, E. (2007). Liseli kız ve erkek öğrencilerin değer yargıları ve Türk toplumunun temel toplumsal kurumlarına bakış açıları. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve eğitimi uluslararası sempozyumu. İstanbul: DEM. ss. 743-769.
• Özmen, C., Er, H. ve Gürgil, F. (2012). İlköğretim branş öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 297-311.
• Saygılı, G. (2015). Değerlerin tanımı, özellikleri ve sınıflandırılması, M. Gündüz (Ed.), Değerler eğitimi içinde, Ankara: Maya. (ss. 1-18).
• Sezer, T. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi: Ankara.
• Şen, Ü. (2007). Millî eğitim bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi: Ankara.
• Tahiroğlu, M. ve Çetin, T. (2015). Değerler öğretiminde kullanılan yöntemler. M. Gündüz (Ed.), Değerler eğitimi. Ankara: Maya. ss. 19-48.
• Tarhan, N. (2013). Güzel insan modeli. İstanbul: Timaş.
• Theodorsan, G. A. & Theodarsan, A. (1979). A modern dictionary of sociology. New York: Barnes & Noble.
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği [TÜSİAD], (1991). Türk toplumunun değerleri, İstanbul: Boyut.
• Uzun, M. ve Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri, Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Veugelers, W. (2000). Different ways of teaching values, Educational Review. 52(1), 37-46.
• Yazar, T. ve Erkuş, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 196-211.
• Yazıcı, S. ve Yazıcı, F. (2010). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), s. 649-660.
• Yılmaz, K. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi tarzları ile demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki, Değerler Eğitimi Dergisi,9(21), 147-170.