TÜRK-İSLAM KÜLTÜRÜNDE NAL-I ŞERİF’LER VE NİĞDE’DEKİ NAL-I ŞERİF ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Sayı: 15, 197 - 210, 30.06.2017

Mustafa Eryaman

Öz

Bu çalışma Niğde İli, İtulumaz Dağı Kilisekayası Keşişhanesi’ni ele almaktadır. Niğde il merkezine 6,5 km. uzaklıkta,
ilin doğu-güneydoğu yönünde sıralanan, İtulumaz Dağı ile Kızıldağ’ın arasında yer alan yelpaze formundaki dik yamacın
zirveye oldukça yakın, sarp kısmında denizden yaklaşık olarak 1950 m. yüksekliktedir. Niğde’yi ve çevresini görecek
bir konumla, batı-kuzeybatı yönünde kireçtaşından yekpare bir kaya kütlesinin içerisinde oluşturulmuştur. Keşişhane;
yoksulluk, yalnızlık ve çile içerisinde dünyadan kopuk yaşayan insanlarca, doğal kaya kovuklarının yanı sıra insan eliyle
oluşturulmuş şapel, yataklık ve oturma hücrelerini içeren, oldukça sade, antik dönem mimari yapıyı arz etmektedir. Şapelin
yer aldığı kayalık sahada iki katlı barınma ve inziva amaçlı kaya kovuklarında şekillenen iki farklı dine yönelik sembolleri
ile bizlere şaşırtıcı bir tablo sunmaktadır. Çalışmamızda bu sembollerden olan ve Nal-ı Şerif ya da Nal-ı Saadet (Hz.
Muhammed’in sandalet türü ayakkabısı) motifinin kaya kovuğuna nakşedildiği örnekler incelenmiştir. Bu bağlamda Nal-ı
Şerif ve motifi hakkında bilgi verilmiş ve semboller incelenmiştir. Böylece Niğde İli kültürüne katkı sağlayacağını da
düşündüğümüz sembollerin bilim dünyasına tanıtılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Niğde , İtulumaz dağı , Kilisekayası keşişhanesi , Nal-ı Şerif , Nal-ı Pak.

NAL-I SHERİF*1İN TURKİSH-ISLAMİC CULTURE AND THE SAMPLE OF NAL-I SHERİF İN NİĞDE PROVİNCE

Öz

The study analyzes Kilisekayası Monastery located on Mt. İtulumaz in Niğde Province of Turkey. With an elevation
of 1950 m. above the sea level, and a distance of 6.5 km. to the city center, the monastery was built inside a monolithic
limestone situated towards west and northwest overlooking Niğde province, very close to the steep peak between
Mt. İtulumaz and Mt. Kızıldağ, which lie in the east-southeast of the city. The monastery includes sections reflecting
the antique architecture and is comprised of the human-made chapel, alcove and living space as well as rock hollows
where people lived in retreat isolated from the rest of the society in poverty, loneliness, and suffering. Also home
to the chapel, the limestone area features surprising characteristics thanks to the presence of symbols related to two
different religions in the two-story accommodation space and rock hollows used as the retreat area. The current
study aims to inform readers about Nal-ı Sherif (also Nal-ı Saadet), the footprints of the Prophet Mohammad, and
provide the interpretation of the engraved samples of Nal-ı Sherif on these rocks, among the aforementioned religious
symbols. The other aim of the study is to contribute to the cultural background of Niğde Province by introducing such
symbols to the literature.

Anahtar Kelimeler

Niğde , mt. İtulumaz , Kilisekayası monastery , Nal-i Sherif , Nal-i Pak

Kaynakça

• ASLANAPA, O., 1993. Türk Sanatı El Kitabı, İstanbul 1993, İnkılâp Kitabevi.
• BOZKURT, N.,1997. “Mukaddes Emanetlerin Tarihi ve Osmanlı Devletine İntikali”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13-15:7-26.
• BOZKURT, N., 2001. “Kadem-i Şerif”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.24:57-58
• BOZKURT, N.,2001. “Kandil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.24:299-300.
• BOZKURT, N., 2006. “Na’l-i Şerif”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.32:346-347.
• ÇELEBİ,MS, 2015. “Teke Yöresi Efsanelerinin Yaratılma Estetiği”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültürve Eğitim Dergisi (TEKE), 4/3:1176-1187.
• ÇIĞ, K., 2011. Topkapı Sarayı ve Türk İslam Sanatları, İstanbul 2011, Kaynak Yayınları.
• DEMİRSAR ARLI, B., 2013. “Depıctıons Of “Nalın-ı Şerif” (HolyPatten) On OttomanTıles”, 14th International Congress Of Turkısh Art, Collège de France Paris 19-21 September 2011, Paris: 273-282.
• ERKAL, A., 1999. “Türk Edebiyatı’nda Hilye ve Cevri’nin “Hilye-i Çar-ı Güzin’i”, Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 12:111-131.
• ERKEN, S., 1971. “Türk Çiniliğinde Kabe Tasvirleri”, Vakıflar Dergisi IX:297-320.
• ERYAMAN, M., 2012. “İtulumaz Dağı, Kilisekayası Keşişhanesi Üzerine Bazı Düşünceler”, I. Uluslararası Niğde Dil, Kültür ve Tarih Sempozyum Kitabı, Nobel Yayınları, M., Talas(yay.) 214-219.
• GÜNDÜZ, İ., 1992. “Tasavvufi Bir Terim Olarak Rabıta”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7-10:243-274.
• GÜVEN, İ., 2014. “Osmanlı Sultanlarının Dua Kalkanları”, İSMEK El Sanatları Dergisi 17:16-23.
• HACIMÜFTÜOĞLU, H., 2006. “Türkçe Kur’an Tercümelerinde Metod Sorunu”, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslami Bilimler Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara).
• HİDAYETOĞLU, A.S., 2011. Aşıklar Kabe’si (Ka’betü-l-uşşak), Mevlana Müzesi Kataloğu, Konya 2011, Konya Valiliği Yayınları.
• KALFAZADE, S. / ERTUĞRUL, Ö.,1989. “Kandil ve Kandilin Motif Olarak Anadolu Türk Sanatındaki Kullanımı Üzerine”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi C.2, S.5:23-34.
• KESENCELİ, R., 2013. “I.Abdulhamid Han ve Kadem-i Şerif”, Somuncu Baba Dergisi 20/157:22-25.
• NASKALI, E.G., 2003. Ayakkabı Kitabı, İstanbul 2013, Kitabevi Yayınları.
• ÖNDER, M., 1958. “Konya’da Alevi Sultan Mescidi ve Mihrabı”, Vakıflar Dergisi IV:241-244.
• ÖZGEN, N., 2012. “Siirt’in İnanç Turizmi Mekânları: Ziyaret (Veysel Karani) ve Tillo (Aydınlar) Örnekleri”, Doğu Coğrafya Dergisi 17/27:251-272.
• ÖZKAFA, F., 2012. “Hilye-i Şerife’nin Dini, Edebi ve Estetik Boyutları”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/3:2041-2053.
• POYRAZ, Y. / ÇAKIR, M. S., 2014. “Taşköprizade Kemaleddin Mehmed ve Şerh-i Ehadis-i Erbain Adlı Eseri”, Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 3/5:131-140.
• SERDAROĞLU,V., 2006. “Nal-ı Şerif”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, C.32:348.
• ŞENEL, A., 2001. “Kastallani, Ahmed b. Muhammed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.24:583-584.
• TOPALOĞLU, B. / KARAMAN, H., 1989. Arapça-Türkçe Yeni Kamus, İstanbul 1989, Nesil Yayınları.
• Muhammed b. Ebu Bekir El-Fariki’nin Medine’de Hicri: 1037/Miladi: 1627/1628 tarihli Ebu’l-Yumn İbn Asakir’den naklettiği “Sıfatu Timsali Na’li’n-Nebi” adlı eser. Erişim: http://majles.alukah.net/t107726/ (30.01.2017)