This study links the concepts of morphology and linguistic production. And provides a list of concepts of morphology that should be included in Arabic textbooks at different teaching levels. This list is organized according to the importance level of the concept, its relation to functionality, linguistic production and the abilities and needs of the student or the learner. In this context, 3 series; “el-Lisân, el-Arabiyyeli’l-Câmiât, Ebced” which are used in teaching Arabic were evaluated. The most important results of the research are as follow: The list of appropriate morphology terms was reached and divided into four levels according to the education level of the student. In this stage, in parallel with the needs of the student, six morphology concepts in the first level, ten in the second level, twelve in the third level and thirteen in the fourth level are included. It is emphasized that some concepts of morphology that are incompatible with linguistic production such as; Al-I’lal (الإعلال), Al-I’bdal (الإبدال), Al-Idgham (الإدغام), Al-Ism Al-Mazid (الاسم المزيد) are unnecessary. Although these three series contain many concepts of morphology that are compatible with linguistic production, as we have pointed out in this study, some concepts have not been included. For example, the "Al-Lisân” does not includes Name of Time (İsm-i zaman), morphology table and characteristics which are intense (Mübalağa) at/on/in the object (İsm-i Fail). In addition, "Al-Arabiyyeli’l-Jâmiât" did not present the concepts from easy to difficult and from easy to complex. And "Ebced" did not include the concept of permanent adjective (sıfat-ı müşebbehe). The differences between these series and the list are reflected in the distribution of these concepts into four books. In addition, a number of suggestions have been presented for curriculum developers, which may be useful for the use of morphology concepts in Arabic textbooks.
Concepts Morphology Linguistics production Arabic language books Curriculum
Bu çalışma sarf ile dil üretimini birbirine bağlamaktadır. Farklı öğretim düzeylerinde Arapça ders kitaplarında bulunması gereken ve Arapça üretimiyle uygunluk arz eden sarf kavramlarından bir liste sunmaktadır. Bu liste, kavramın önem önceliğine, işlevsellikle olan bağlantısına, dil üretimine ve öğrencinin yetenek ve ihtiyaçlarına göre düzenlenmiştir. Bu bağlamda Arapça öğretiminde kullanılan üç seri değerlendirilmiştir. Bunlar: (el-Lisân, el-Arabiyye li’l-Câmiât, Ebced). Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Bu kapsamda uygun sarf terimleri listesine ulaşılmış ve bunlar öğrencinin gördüğü eğitim düzeylerine göre dört seviyeye ayrılmıştır. Bu aşamada öğrencinin ihtiyaçlarıyla uygunluk arz edecek şekilde ilk seviyede altı, ikinci seviyede on, üçüncü seviyede on iki, dördüncü seviyede ise on üç sarf kavramına yer verilmiştir. Çalışmada İ’lâl, ibdâl, idğâm ve mezid isim gibi dil üretimiyle bağdaşmayan bazı sarf kavramlarının gereksizliğine işaret edilmiştir. Söz konusu üç silsile, dil üretimiyle uygunluk arz eden birçok sarf kavramını ihtiva etmesine rağmen bu çalışmada işaret ettiğimiz üzere bazı kavramlara yer vermemiştir. Örneğin incelediğimiz silsilelerden el-Lisân ism-i zaman, sarf tablosu, ism-i fâilin mübalağasına yer vermezken el-Arabiyye li’l-Câmiât kavramları kolaydan zora ve kolaydan karmaşığa doğru sunmamış, Ebced silsilesi ise sıfat-ı müşebbehe kavramına yer vermemiştir. Bu silsileler ile liste arasındaki farklar ise söz konusu kavramların dört kitaba dağılımında kendini göstermektedir. Bu silsilelerde geçen bazı kavramlar listemizde zikredilen kavramlardan önce gelmektedir. Araştırma neticesinde müfredat geliştiricilere sarf kavramlarının Arapça ders kitaplarında kullanılış biçiminde faydalı olabilecek bir dizi öneri sunulmuştur.
هذا البحث ربَطَ بين الصَّرفِ وإنتاج اللُّغة، وحّدد قائمةً بالمفاهيم الصرفية المناسبة لإنتاج اللغة العربية التي ينبغي تضمينها في كتب تعليم اللغة العربية في مستويات تعليمها، وقد رُتّبتِ القائمةُ وفق الأولوية في أهمية المفهوم، ومدى ارتباطه بالوظيفية، وإنتاج اللغة، ومدى مناسبته لقدرات المتعلم واحتياجاته. وقد تمَّ تقويم ثلاث سلاسل مستخدمة في تعليم اللغة العربية، وهي: (اللسان، العربية للجامعات، أبجد). ومن أهمِّ نتائج البحث: التوصل إلى قائمة بالمفاهيم الصرفية المناسبة، وتقسيمها إلى أربعة مستويات حسب المستويات الدراسية التي يمرُّ فيها المتعلّم، فجاء في المستوى الأول سِتّةُ مفاهيم صرفية متناسبة مع احتياجات المتعلم في هذه المرحلة، وعشرة مفاهيم صرفية في المستوى الثاني، بينما تضمّن المستوى الثالث اثني عشر مفهوماً صرفياً، وجاء في المستوى الرابع ثلاثة عشر مفهوماً صرفيًا. استبعاد بعض المفاهيم الصرفية غير المناسبة للإنتاج اللغوي، مثل: الإعلال، الإبدال، الإدغام، الاسم المزيد. اشتملت السلاسل الثلاث السابقة على أغلب المفاهيم الصرفية المناسبة للإنتاج اللغوي، حيث خلت السلاسل الثلاث من بعض المفاهيم كما أشرنا في البحث، لكن سلسلة اللسان لم تتضمن مفاهيمَ صرفيةً كاسم الزمان، والميزان الصرفي، ومبالغة اسم الفاعل، وسلسلة العربية للجامعات لم تراعِ مبدأ التدرج في عرض المفاهيم من السهل إلى الصعب، ومن البسيط إلى المعقد، في حين خلت سلسلة (أبجد) من مفهوم (الصفة المشبهة). وأمّا الاختلاف بين السلاسل والقائمة فقد جاء في توزيع هذه المفاهيم على الكتب الأربعة. فقد تقدّمت بعض المفاهيم التي جاءت في هذه السلاسل على المفاهيم التي وردت في قائمتنا. تقديم مجموعة من التوصيات التي يمكن أن تفيد مُعِدّي المناهج في طريقة توظيف المفاهيم الصرفية في كتب تعليم اللغة العربية.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Konular | Din Araştırmaları |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2019 |
Gönderilme Tarihi | 21 Ekim 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 8 |
Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.