Subhî Fahmâvî’nin Romanlarında Dil ve Üslûp

Yıl 2020, Sayı: 10, 105 - 127, 27.12.2020

Mazhar Dede , Mehmet Şirin Çıkar

Öz

Her sanatçı, şair ve edebiyatçı hatta her insanın üslûbundan bahsedildiği halde üslûbun, eskilerin deyimiyle efradını cami ağyarını mâni bir tanımı yapılmış değildir. Her tanımın öne çıkan farklı yönleri olmakla beraber Buffon’un, üslûp, kişinin kendisidir tanımı, her bireyin kendisine özgü özelliklere sahip olmasını ifade eden önemli bir tanımdır. Buna göre bir edebiyatçının eserlerindeki üslûbundan bahsedildiğinde, eserin sahip olduğu dilsel, sözel, sözdizimsel ve anlamsal anlamda öne çıkan ve onu diğer eserlerden bu yönüyle farklı kılan tüm özellikler kastediliyor demektir. Kaleme aldığı ondan fazla romanla öne çıkan Filistin asıllı Ürdünlü yazar Subhî Fahmâvî (صبحي فحموي), eserlerinde ele aldığı konular kadar tercih ettiği dil ve üslûp ile de dikkat çekmektedir. Fahmâvî, sahip olduğu “halk için sanat anlayışı” fikri doğrultusunda fikirlerini okuyucuya ulaştırmak için anlatıda yararlanılabilecek her teknik ve malzemeyi kullanmaya gayret gösterir. Lafız ve mana ile ilgili sanatlar başta olmak üzere anlatımda tercih ettiği fıkra, hikâye, atasözü, şiir, şarkı, anı ve diğer anlatı araçları ile metinlerini zenginleştirmiştir. Anlatıcı olarak hem homodiegetik hem de heterodiegetik anlatıcı tipini tercih eden yazar, zaman zaman yazar olarak kendisi olay örgüsüne dahil olarak olay anlatımını sonlandırma veya sonlandırmayı okuyucuya bırakmakla da farklı bir üslûba sahiptir. Hüzünlü konuları espri malzemeleriyle yoğurup trajedya ile komedyayı bir araya getirmesi kahbeke olarak isimlendirilen yazar, bu yönüyle kendisine has bir üslûba sahiptir. Bu makalenin amacı, Fahmâvî’nin Hurmetân ve mahrem, ‘Alâ Babi’l-Hevâ, Kıssatu ‘işki Ken‘âniyye, el-Ermeletu’s-Sevdâ, ‘Azbe, Sirvâlu Belkîs, Sadîkatî el-Yehudiyye, el-Hubb fî zemeni’l-‘avleme ve el-İskenderiye 2050 adlı romanlarını ele alarak yazarın sahip olduğu dil ve üslûp özelliğini ortaya koymaktır. Üslûp ve üslûpbilimle ilgili kısa bir girişten sonra adı geçen romanlar farklı açılardan ele alınarak yazarın, anlatımda tercih ettiği anlatı malzemeleri ortaya konmak suretiyle sahip olduğu üslûbu belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Subhî Fahmâvî, Kahbeke, Üslûp, Atebe

Language And Style in Ṣubḥī Faḥmāwī's Novels

Öz

Eventhough every artist, poet, literary figure, and it can be said that even every human has a style, there is not a perfect or one definition of the style. It is obvious that each definition has prominent features but the definition of “stylereflect its creator” of Buffon's is important and expresses that every individual must have her/his own sui generis features. According to this definition, when the style of a writer is mentioned, it is meant the linguistic, verbal, syntactic and semantic features of the work and all the features that make itdifferent from other works. Palestinian-origin, Jordanian writer Ṣubḥī Faḥmāwī, who comes to the forefront with more than ten novels, draws attention with his preferred language and style as well as the subjects he deals within his works. In accordance with “art for people’s sake” opinion, Faḥmāwī tries to use every forms and technique that can be used in narration to convey his ideas to the readers. He enriched his texts with anecdotes, stories, proverbs, poems, songs, memoirs and other narrative tools. The author, who prefers both homodiegetic and heterodiegetic narrator types, has a different style by sometimes relinquish the finishing of the novel to the reader or winds up the novel by absorbing himself in the novel. Faḥmāwī, re-handles sad stories with jokes, brings tragedy and comedy together and titles this style ḳahbeke, has an idiosyncratic style. The aim of this article is to present the language and style characteristics of Faḥmāwī’s “Ḥurmetān u maḥrem, ʿAlā Bāb’l-Hevā, Ḳıṣṣatu ‘işḳi Ken‘āniyye, el-Ermeletu’s-Sevdā, ‘Azbe, Sirvâlu Belḳīs, Ṣadîḳatī el-Yehūdīyye, el-Ḫubb fī zemeni’l-‘avleme ve el-Iskenderīyye 2050” novels. After a brief introduction on style and stylistics, the mentioned novels will be discussed from different angles and the author’s style will bedetermined by presenting the narrative materials preferred by the author.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Ṣubḥī Faḥmāwī, Ḳahbeke, Style, Atebe

Kaynakça

• Abdulmuhsin, M. H. (2011). El-Bunniyetu’s-serdiyye fî rivayeti Subhî Fahmâvî. Dâru’l-Hivâr.
• Bilal, A. (2000). Medhalun ilâ ’atebati’n-nass. Mektebetu’l-Edebi’l-Mağribî.
• Bolelli, N. (2011). Belâgat (6. bs). M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Buffon. (1941). Üslûp hakkında nutuk. S. Eyuboğlu (Çev.). 7, 32-37.
• Bulut, A. (2015). Belâgat meânî-beyân-bedî’ (3. bs). İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• el-Cârim, A., & Emin, M. (2008). el-Belâgatu’l-vadiha. Şam: Dâru'l-Me'arif.
• Çıkar, M. Ş., & Dede, M. (2018). Modern Arap romanında Latin etkisi: Subhî Fehmâvî örneği. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi, Venedik.
• Çoban, A. (2004). Edebiyatta üslûp üzerine: Sözün tadını dilde duymak. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Demirayak, K. (2014). Arap edebiyatı-I: Cahiliye dönemi. Kayseri: Fenomen Yayıncılık.
• Eagleton, T. (2015). Edebiyat nasıl okunur. E. Ersavcı (Çev.). İstanbul: İletişim.
• el-Elbânî, N. (2002). Silsiletu’l-ehâdîsi’s-sahihe (C. 7). Riyâd: Mektebetu’l-Maârif li’n-Neşri ve’t-Tevzî’.
• Emin, A. (2012). en-Nakdu’l-edebî. Kâhire: Kelimat.
• Erdebili, M. b. A. (t.y.). Şerhu’l-Unmûzec fi’n-nahv li’z-Zemahşerî. Kâhire: Mektebetu’l-Âdâb.
• “Erkeğinin Varlığına Dahi Katlanamayan 13 Katil Dişi Hayvan” (2014). https://listelist.com/katil-disi-hayvanlar/. adresinden elde edilmiştir.
• Fadl, S. (1998). ’İlmu’l-üslûb. Kâhire: Dâru’ş-Şurûk.
• Fahmâvî, S. (2005). ’Azbe. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
• Fahmâvî, S. (2008). el-Hubb fi zemeni’l-’avleme. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
• Fahmâvî, S. (2009). Kıssatu ’işki Ken’âniyye. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
• Fahmâvî, S. (2010). Hurmetân ve mahrem. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
• Fahmâvî, S. (2014a). ’Alâ bâbi’l-hevâ. Beyrut: Dâru’l-Fârâbî.
• Fahmâvî, S. (2014b). Sirvâlu Belkîs. Hayfa: Mektebetu Kullu Şeyin.
• Fahmâvî, S. (2015a). el-Ermeletu’s-sevdâ. Amman: Mektebetu’l Üsreti’l-Urduniyye.
• Fahmâvî, S. (2015b). Sadîkatî el-Yehûdiyye. Beyrut: Müessesetu’l Arabiyyeti lid-Dirasat ve’n-Neşr.
• Günay, V. D. (2007). Metin bilgisi (2. bs). İstanbul: Multılıngual Yabancı Dil Yayınları.
• Haydar, E. S. (2011). el-Fedâu’l-kasasî ’inde Subhî Fahmâvî. Lazkiye: Dâru’l-Hivâr.
• el-Hîz, es-S. (2019). Subhî Fahmâvî’nin Sadikatî el-Yehûdiyye adlı romanında Araplar ve Yahudiler. III. Uluslararası Arap Romanı Sempozyumu, Fas.
• İbn Manzûr, M. b. M. (2005). Lisânu’l-‘Arab (C. 1). Beyrut: Müessesetu’l-A’alemî li’l-Matbu’at.
• İyâd, Ş. M. (1992). Medhal ila ‘ilmi’l-üslûb. Mekteb Cîzetu’l-’Âmme.
• Kaplan, M. (2016). Tevfik Fikret: devir, şahsiyet, eser (20. bs). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karabulut, M. (2019). Üslûpbilim (Stilistik) ve Necip Fazıl Kısakürek’in şiirleri üzerinde stilistik bir inceleme. Ankara: Akçağ Yayınları.
• el-Kazvînî, C. (2003). el-Îdâh fi ulumi’l-belâğe. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye.
• Kıran, Z., & Eziler Kıran, A. (2003). Yazınsal okuma süreçleri (2. bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Matlub, A. (2006). Mu‘cemu’l-mustalahati’l-belâğiyye ve tatavvuruhâ (C. 1). Beyrut: Ed-Dâru’l-’Arabiyye li’l-Mevsua’t.
• Metar, S. A. (2004). Fi’t-Tatbîkâti’l-üslûbiyye. Kâhire: Mektebu’l-Âdâb.
• el-Meylânî, M. b. A. el-‘Umerî. (t.y.). Şerhu’l-müğnî. İstanbul: Salah Bilici.
• el-Misiddî, A. (t.y.). El-Üslûbiyye ve’l-üslûb. Kâhire: Dâru’l-Arabiyye li’l-Kuttâb.
• Müslim, Müslim b. Haccâc. (1991). Sahîhu Müslim. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye.
• Rababae, M. (2003). el-Üslûbiyye. Ürdün: Dâru’l-Kindî.
• “Ses Biyometrisi ve Ses İmzası Nedir, Neden Kullanılır?” (ty). https://www.karel.com.tr/blog/ses-biyometrisi-ve-ses-imzasi-nedir-neden-kullanilir adresinden elde edilmiştir.
• Sînî, M. İ., Abdulaziz, N. M., & Süleyman, M. A. (1992). Mu‘cemu’l emsâli’l ‘Arabiyye. Beyrut: Mektebetu Lübnân.
• Şayib, A. (1991). el-Üslûb (8. bs). Kâhire: Mektebetu’n-Nehdetu’l-Mısriyye.
• Şimşek, Ş. (2020). Hadis metinleri bağlamında istifhâm üslûbunun mecâzî kullanımları ve etkili iletişim açısından önemi. III. Internatıonal Ankara Conference of Scientific Research, 137-147.
• Taftâzânî, S. (t.y.). Muhtasaru’l-me‘ânî. İstanbul: Salah Bilici.
• Talu, M. (1994). Ebû Mihcen es-Sekafî. İçinde TDV İslam Ansiklopedisi (C. 10, s. 188). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Timurtaş, A. (2012). Ziyâuddîn İbnu’l-Esîr’in dîvân kitâbeti. Erzurum: Erzurum Atatürk Üniversitesi.
• Timurtaş, A. (2016). Arap nesrinde dua mecmuaları Delâ’ilu’l-hayrât örneği. Ankara: İlâhiyât Yayınları.
• Torusdağ, G., & Aydın, İ. (2018). Metindilbilim ve örnek metin çözümlemeleri (2. bs). Ankara: Pegem Akademi.
• Yedi askı: Arap edebiyatının harikaları (2013) (N. Ceviz, K. Demirayak, & N. H. Yanık Çev.), (3. bs.) Ankara: Ankara Okulu Yayınları.