TURKS in the UKRAINE MIDDLE and HIGH SCHOOL HISTORY TEXTBOOKS

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 27 - 59, 22.05.2019

Hacı Murat Arabacı

https://doi.org/10.17497/tuhed.529696

Cited By: 1

Öz

In Ukrainian schools, history lessons are
given between 5-11^th classes. These courses are taught as two
separate courses: The Ukrainian History and The World History. In this study,
information about the Turks in the textbooks and the Turkish image, which are
likely to occur on the students, were revealed. In the study, the current
textbooks of both of these history courses of all classes have been reviewed and
some of the books were obtained directly from the relevant country, while
others were obtained from the official website of the Ministry of Education.
The data were analyzed by descriptive analysis and the samples were presented
directly. Although the curriculum is the same, it has been noticed that there
were different approaches among the writers of the books. Therefore, the
textbooks with different writers have been studied.

In these books, there is
plenty of information about Turks in visual, written, and map forms. It is
observed that most of these visuals were chosen to create a negative image
about Turks such as the captured little boy and the bloody Ottoman sultan.
Although it is seen that some subjects are written with a relatively objective
approach in the textbooks, in which Ottoman history is explained in more
detail, it is possible to say that they approach the Turkish History in a
negative and prejudiced way. 

Anahtar Kelimeler

Ukraine, Ukraine Education System, History Education, Ukrainian Textbooks, Turkish Image

UKRAYNA ORTAOKUL ve LİSE TARİH DERS KİTAPLARINDA TÜRKLER

Öz

Ukrayna
okullarında tarih dersi 5-11. sınıflar arasında verilmektedir. Bu dersler
Ukrayna tarihi ve dünya tarihi şeklinde iki ayrı ders olarak okutulmaktadır. Bu
makalede ders kitaplarında Türkler hakkında bilgiler ve öğrenciler üzerine
oluşması muhtemel Türk imajı ortaya konulmuştur. Çalışmada tüm sınıflara ait
her iki tarih dersinin hali hazırda güncel olan kitapları incelenmiş olup,
kitapların bir kısmı bizzat ilgili ülkeden temin edilmiş, bir kısmına ise
eğitim bakanlığının resmi internet sitesinden ulaşılmıştır. Elde edilen veriler
betimsel analiz yöntemiyle incelenmiş, örneklemler doğrudan sunulmuştur. Müfredat
aynı olmasına rağmen, yazarlar arasında zaman zaman farklı yaklaşımların olduğu
tespit edildiğinden, aynı sınıfın farklı yazarlara ait mevcut ders kitaplarına
ulaşılmıştır.

Kitaplarda Türklerle ilgili hem yazılı hem de resim harita şeklinde bir
hayli görsel bilgi mevcuttur. Bu görsellerin de büyük bir kısmının (esir alınan
küçük çocuk, eli kanlı Osmanlı padişahı gibi) olumsuz bir imaj oluşturmaya
yönelik olarak seçilmiş olduğu görülmektedir. Osmanlı tarihinin daha ayrıntılı
anlatıldığı ders kitaplarında bazı konuların nispeten tarafsız bir yaklaşımla
yazıldığı görülmekle birlikte genel itibarıyla Türk tarihi ile ilgili olumsuz
ve ön yargılı olarak baktıklarını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Ukrayna, Ukrayna Eğitim Sistemi, Tarih Eğitimi, Ukrayna Ders Kitapları, Türk imajı

Kaynakça

• Aizharkyn, A.K. (2012). Kırgızistan’daki ortaokul, lise tarih ders kitaplarında Türkiye tarihinin okutulması. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2, (1), s. 79-83.
• Aktaş, Ö. (2006). Cumhuriyet devri tarih ders kitaplarında Rusya imgesi (Yayımlanmamış yükseklisans tezi). Kafkas Üniversitesi, SBE, Kars.
• Alibašić, A. (2007). Images of the Ottomans in history textbooks in Bosnia and Herzegovina (Bosna ve Hırvatistan tarih ders kitaplarında Osmanlı imajı). İslâm Araştırmaları Dergisi, XVII, s. 103-137.
• Balta E. ve Demir S. (2017). Tarih, kimlik ve dış politika: Rusya Federasyonu güncel tarih ders kitaplarında Osmanlı-Türk imajı. Bilig, S. 76, s.1-31.
• Bilmez B. (2017). Arnavutluk tarih ders kitaplarında Osmanlı/Türk imgesi. Osmanlı Araştırmaları /The Journal of Ottoman Studies. XLIX (2017). s. 343-382.
• Bandrovskiy, O.G. ve Vlasov V.S. (2014). Vsesvitna istoriya Ukrainı 6. Kiev: Geneza.
• Bozkuş, Y. (2014). Ermeni tarih ders kitaplarında Türk imgesi. Yeni Türkiye, S. 60. s. 1-45.
• Çelik, H. ve Çelik M. B. (2015). Devrim sonrası İran ortaokul tarih ders kitaplarında Türklere ilişkin söylemlerin analizi. Turkish History Education Journal, 4, (2), s. 202-224.
• Çalışkan, B. (2017). Stratejik ortaklık: Türkiye-Ukrayna ilişkileri. Erişim (28.02.2019): https://insamer.com/tr/stratejik-ortaklik-turkiye-ukrayna iliskileri_827.html.
• Daçkov, S.V. ve Litovçenko, S.D. (2016). Vsesvitna istoriya 8. Harkiv: Ranok
• Daçkov, S.V. ve Litovçenko, S.D. (2017). Vsesvitna istoriya 9. Harkiv: Ranok.
• Eğitim Kanunu ile İlgili. (2019). Erişim (03.03.2019): http://w1.c1.rada.gov.ua/pls/zweb2/ webproc4_1?pf3511=58639.
• Gayduklar. (2019). Ethnographic dictionary. Erişim (02.03.2019). https://dic.academic.ru/ dic.nsf/etno/111.
• Gatina, V. (2009). Rus tarih ders kitaplarında Osmanlı/Türk imgesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Gisem, O.V. ve Martınük, O.O. (2015a). Vsesvitna istoriya 7 klass. Harkiv: Ranok.
• Gisem, O.V. ve Martınük, O.O. (2015b). İstoriya Ukrainı 7 klass. Harkiv: Ranok.
• Gisem, O. V. ve Martınük, O. O. (2016). Vsesvitna istoriya 8. Harkiv: Ranok.
• Gisem, O. V. ve Martınük, O. O. (2017). Vsesvitna istoriya dla zagalnoosvitnıh navçalnıh zakladiv z poglıblenım vivçennam istorii: 9. Harkiv: Ranok.
• Gisem, O. V. ve Martınük, O. O. (2018). Vsemirnaya istoriya: 10. Harkiv: Ranok.
• Kolada, İ. A. (2017). Vsesvitna istoriya 9. Komyanetsk Podilskiy: Aksioma.
• Köstüklü, N. (2013). Kıbrıs Rum Kesimi tarih ders kitaplarında “Türk” ve “Türkiye” imajı. Uluslararası Türk Dili Ve Edebiyatı Kongresi (17- 19 Mayıs 2013), Bosna Hersek.
• Kulçitskiy, S. V ve Vlasov, V. S. (2018). İstoriya Ukrainı. povnıy kurs pidgotovki dla vstupu do vışih navçalnıh zakladiv. Kiev: Litera.
• Ladiçenko, T.V. ve Zablotskiy, Yu. I.( 2013). Vsesvitna istoriya 11. Kiev: Geneza.
• Ladiçenko, T.V. (2016). Vsesvitna istoriya 11. Kiev, Gramota.
• Lihtey, İ.M. (2015). Vsesvitna istoriya. 7. Kiev: Gramota.
• Lihtey, İ.M. (2016). Vsesvitna istoriya: 8. Kiev: Gramota.
• Maharramova Cengiz, N. ve Şimşek, A. (2017). Sovyetler Birliği döneminde Rusya’da okutulan tarih ders kitaplarında Türk imajı. Cumhiriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 26, s. 37-66.
• Muhasilović, J. (2015). Bosna Hersek güncel tarih ders kitaplarında Osmanlı/Türk imajı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Olçar, K. ( 2007). Karadeniz politikaları ve Türkiye Ukrayna stratejik ilişkileri. İstanbul: IQ.
• Plokhy, S. (2017). Avrupa’nın kapıları Ukrayna tarihi (Çev. G. Erdoğan ve E. Güler ve M.D. Yıldız). İstanbul: Feylesof.
• Podalak, N.G. ve Lukaç, İ.B. ve Ladiçenko, T.B. (2016). Vsesvitna istoriya: 8, Kiev: Geneza.
• Polyanskiy, P. (2017). Vsesvitna istoriya: pidruçnık 9. klass. Kiev: Gramota.
• Polyanskiy, P. B. (2010). Vsemirnaya istoriya: uçebn. dla 10. klass, Kiev: Geneza.
• Pometun, O. İ., Moroz, P. V. ve Malienko, Yu. V. (2014). Vsesvitna istoriya, istoriya Ukrainı 6, Kiev: Osvita.
• Reent, O. ve Maliy, O. (2010). İstoriya Ukrainı 10. Kiev: Geneza.
• Reent, O. P. ve Maliy, O. V. (2017). Vsesvitna istoriya 9. Kiev: Geneza.
• Safran M. ve Ata, B. (1996). Barışçı tarih öğretimi üzerine çalışmalar; Türkiye’de tarih ders kitaplarında Yunanlılara ilişkin kullanılan dil ve Yunanlılara ilişkin öğrenci görüşleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, I, , s. 11-26.
• Strukeviç, O. K. (2016). İstoriya Ukrainı: 8. Kiev: Gramota.
• Sviderskiy, Yu. Yu. ve Romanişin, N. Yu. ve Ladiçenko, T. V. (2015). İstoriya Ukrainı 7. Kiev: Gramota.
• Şimşek, A. ve Maharramova Cengiz, N. (2016). Rusya tarih ders kitaplarında Türk-Osmanlı İmgesi. Turkish History Education Journal, 4, (2), s. 225-258.
• Şimşek, A. (Ed.) (2018). Dünya’da Türk imajı. Ankara: Pegem.
• Şulak, İ. (2017). Vsesvitna İstoriya 9. Kiev: Orion.
• Şupak, I. YA. ve Morozova, L. V. (2010). Vsemirnaya İstoria: 10. Zaporijja: Premyer.
• Şvıdko, G. K. ve Çornobay, P. O. (2016). İstoriya Ukrainı: 8. Kiev: Geneza.
• Tekin, N. (2011). Türkiye'deki ilköğretim ve ortaöğretim ders kitaplarında Rus imajı. Toplumsal Tarih, S. 216, s. 84-87.
• Tchernıkov, I. (2003). Mustafa Kemal Atatürk ve Türkiye-Ukrayna İlişkileri (1918-1938) (Çev. B. Türkdoğan). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XIX, Sayı: 55., s. 317-327.
• Türkiye-Ukrayna Siyasi İlişkileri. (2019). Erişim (28.02.2019): http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ukrayna-siyasi-iliskileri_.tr.mfa.
• Ugarkovic, U. (2017). Sırp ve Türk güncel okul tarih kitaplarının karşılaştırmalı incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, SBE, Ankara.
• Yıldırım, M. (2007). Lise tarih ve Cumhuriyet Tarihi ders kitaplarında Türk-Ermeni ilişkileri (1930-2000) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi SBE, Çanakkale.
• Yıldız, N. (2008). 1980-1990 yılları arasında Bulgaristan’da ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında okutulan tarih ders kitaplarında Türk ve Osmanlı algısı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, SBE, Tokat.
• Yılmaz, S. (2008). Ermenistan Cumhuriyeti’nde okutulan 10. sınıf tarih ders kitabında Türkler aleyhine ifadeler ve sözde ermeni soykırımı. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 177, s. 111-130.