2018 YILINDA BASILAN TARİH DERS KİTAPLARINDA ERMENİLER KONUSUNUN ELE ALINIŞI ve TOPLUMSAL HAFIZA

Yıl 2019, Cilt 8, Sayı 2, 536 - 561, 25.10.2019

Nejla GÜNAY

https://doi.org/10.17497/tuhed.601250

Öz

Bu çalışmada toplumsal hafıza oluşturmada önemli bir işleve sahip olan tarih ders kitapları incelenmiştir. Doküman incelemesi yöntemi kullanılan çalışmada elde edilen veriler betimsel analiz ile yorumlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni tarih ders kitaplarında özellikle Osmanlı Devleti’nin son dönemi, milliyetçilik akımının etkisi, Ermeni sorunu gibi konular olmak üzere eksiklikler tespit edilmiştir. Ders kitaplarının Milli Eğitimin amaçlarına uygun hale getirilmesi için öneriler sunulmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Tarih, Ders kitabı, Ermeniler, Toplumsal Hafıza, Eğitim

The ADDRESSING of the ARMENIAN ISSUE in the HISTORY COURSEBOOKS PRINTED in 2018 and COLLECTIVE MEMORY

Öz

In this study, history coursebooks which play a significant role in building up a collective national memory were investigated. The aim of this study is to put forward how the Armenian issue was handled in high school history coursebooks. Issues relating to the Armenian problem are still important and accusations on the Republic of Turkey are brought forward on these matters; hence, these issues need to be handled with care and collective national memory has to be formed regarding this issue. In this context, the data that was gathered through document screening was examined using descriptive analyses. Deficiencies on topics such as the last era of the Ottoman Empire, the effects of nationalism and the Armenian issue were noted on these books, which were prepared by the Ministry of National Education and used in 2018-19 academic year. It was noted that these books were written without exploring new studies, and different authors of the book wrote clashing ideas on identical topics. Furthermore, it was observed that these books were written according to the thoughts and feelings of the authors rather than academic facts. Similarly, it was seen that topics relating to Armenians were handled very differently, and they were far from reviewing new notions and findings. Suggestions were provided to make the coursebooks suitable for the purposes of national education.

Anahtar Kelimeler

History, Coursebooks, Armenians, Collective Memory, Education

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa.(2011). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. C. 2; İstanbul: İlgi Kültür Sanat.
• Aktaş, Ö.(2006). Cumhuriyet devri tarih ders kitaplarında Rusya imgesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Kars.
• Alaca, E. (2018). Türkiye’de siyasi iktidarların değişimine bağlı olarak ortaöğretim (lise) tarih ders kitaplarında Osmanlı padişahı imajı: II. Abdülhamit örneği. OPUS – Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 555-577.
• Alptekin, C.(1988). Türkiye Selçukluları. Doğuştan günümüze büyük İslam tarihi. C. 8; İstanbul: Çağ.
• Andreasyan, H. D., Dalaurer, E. ve Yinanç, H. (2000). Urfalı Mateous Vekayinamesi (952–1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136–1162). (Çev. H. D. Andreasyan). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Aslan, E.(2006). Neden tarih öğretiyoruz?. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 162-174.
• Ataş, Ç., Ataş, U.(2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük 8. Sınıf. Ankara: Top.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü(BDAGM).(2007). Osmanlı belgelerinde Ermenilerin sevk ve iskânı (1878-1920). Ankara: Sistem Ofset.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA). Meclis-i Vükela Belgeleri (MV). 198/24.
• Baydar, S., Öztürk, F.(2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı 8. Sınıf. İzmir: Çağlayan.
• Bozkuş, Yıldız Deveci(2015). Ermeni tarih ders kitaplarında 1915 olayları. Tesam Akademi Dergisi, 2(1), ss. 89-105.
• Cahen, C. (1984). Osmanlılardan önce Anadolu’da Türkler. (Çev. Y. Moran). İstanbul: E.
• Cevdet Paşa(1991). Tezâkir. (Yay. C. Baysun) Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çelebyan, A.(2003). Antranik Paşa. (Çev. M. Arpi ve N. Arek). İstanbul: Peri.
• Çiçek, K.(2010). .Osmanlı Ermenilerinin 1915’teki tehciri: Bir değerlendirme. Gazi Akademik Bakış Dergisi, 3(6), ss. 1-14.
• Erkal, M.(1993). Cizye. DİA 8. cilt, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ertan, T. F.(2000). Lozan Konferansı’nda Ermeni sorunu. Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2( 2), ss. 209-225.
• Göyünç, N.(2005). Türkler ve Ermeniler. (Haz. K. Çiçek) Ankara: Yeni Türkiye.
• Güllü, R. E.(2013). Ermeni sorununun ortaya çıkış ve gelişim sürecinde İstanbul Ermeni Patrikhanesi’nin tutumu (1878-1923). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, İstanbul.
• Günay, N.(2007). Maraş’ta Ermeniler ve Zeytun isyanları. İstanbul: IQ.
• Günay, N.(2015). Zoraki ittifaktan yol ayrımına İttihat Terakki ve Ermeniler. İstanbul: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Gürün, K.(1985). Ermeni dosyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Hocaoğlu, M.(1976). Arşiv vesikalarıyla tarihte Ermeni mezâlimi ve Ermeniler. İstanbul: Anda.
• Hülagü, M. (2017). Hoşgörüden yol ayrımına Ermeniler. Erişim: (19.03.2019): http://fayllar.org/hazirlayanlar-v3.html?page=3
• İlter, E.(1995). Ermeni Mes’elesi”nin Perspektifi ve Zeytûn İsyanları (1780–1915). Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.
• İnalcık, H.(1993). Osmanlılar’da Cizye. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 8; İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Jorga, N.(2005). Osmanlı imparatorluğu tarihi. (Çev. N. Epçeli). C. 5; İstanbul: Yeditepe.
• Kalecikli, K.(1994). Türkiye Cumhuriyeti ve inkılâp tarihi ve Atatürkçülük. İstanbul: Gendaş.
• Karal, E. Z.(1983a). Osmanlı tarihi. 8. cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Karal, E. Z.(1983b).Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri. C. 6; Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kocaş, S.(1967). Tarih boyunca Ermeniler ve Türk Ermeni ilişkileri, Ankara: Altınok.
• Kodaman, B.(1983). Şark meselesi ışığı altında Sultan II. Abdulhamid’in Doğu Anadolu Politikası. İstanbul: Orkun.
• Köprülü, M. F.(1986). Edebiyat araştırmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kurat, A. N.(1987). Rusya tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Küçük, C.(1979). Şark meselesi hakkında önemli bir vesika. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 32, 607-638.
• Laçin, A., Önal, B., Demir, B., Erdem, E., Kaplan, M., Arıca, M., Gündoğdu, S., Aydemir V., Karakaya, Y. ve Çakmak, Y.(2018). Ortaöğretim tarih 11 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Ostrogorsky, G.(1999). Bizans devleti tarihi. (Çev. F. Işıltan), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Öke, M. K.(1996). Uluslararası boyutlarıyla Anadolu-Kafkasya ekseninde Ermeni sorunu, İstanbul: İz.
• Öztuna, Y.(1976). Tarih lise III. İstanbul: MEB.
• Öztuna, Y.(1967). Başlangıcından zamanımıza kadar Türkiye tarihi. C. 12; İstanbul: Hayat.
• Runcıman, S.(1986). Haçlı seferleri tarihi. (Çev. F. Işıltan). C. 1; Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Safran, M.(2008). Türkiye’de tarih eğitimi ve öğretimi. M. Safran ve D. Dilek (Edt.), 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi (s. 13-20). İstanbul: Yeni İnsan.
• Sevinç, N.(2004). Arşiv belgeleriyle tehcir Ermeni iddiaları ve gerçekler. 2. Baskı. İstanbul: Milenyum.
• Shaw, S. ve Shaw, E. K.(1983). Osmanlı imparatorluğu ve modern Türkiye. (Çev. M. Harmancı). C. 2; 2.baskı, İstanbul: E.
• Sonyel, S. R. (2009). Osmanlı Ermenileri büyük güçler diplomasisinin kurbanları. (Çev. A. Birerdinç). İstanbul: Remzi.
• Süslü, A.(1990). Ermeniler ve 1915 tehcir olayı. Ankara: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörlüğü.
• Svazlıan, V.(2005). Ermeni soykırımı ve toplumsal hafıza. (Çev. E. Demir). İstanbul: Belge.
• Şahin, R.(1988). Tarih boyunca Türk idarelerinin Ermeni politikaları. İstanbul: Ötüken.
• Şimşir, N. B.(1989). British Documents on Ottoman Armenians. 1C. ; Belge Numarası: 69, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Tanin Gazetesi, Numara: 919, 12 Mart 1327 (25 Mart 1911).
• Tuncel, M.(2011). Birinci Coğrafya Kongresi’nde Türkiye coğrafi bölgelerinin isimlendirilmesi, sınırlarının tespiti ve günümüze etkileri. Türk Coğrafya Dergisi, 57, 1-10.
• Turan, O.(1971). Selçuklular zamanında Türkiye. İstanbul: Ötüken.
• Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.(1986). Türk milli bütünlüğü içerisinde Doğu Anadolu. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Uras, E.(1987). Tarihte Ermeniler ve Ermeni meselesi. 2. Baskı, İstanbul: Belge.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yüksel, E., Kapar, M. A., Bildik, F., Şahin, K., Şafak, L., Ardıç, M., Bağcı, Ö. ve Yıldız, S.(2018). Ortaöğretim tarih 10 ders kitabı. Ankara: MEB.