Opinions of students and teachers on the acquisition of the general objectives of the history course curriculum

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 21 - 42, 25.10.2021

Recep Turgut

https://doi.org/10.17497/tuhed.944917

Öz

The most important aim of this course for the students is to help them acquire historical knowledge, historical thinking skills, and basic values, which constitute the general objectives of the secondary education history course curriculum. The main purpose of this research was to determine the opinions of students and teachers, who are the elements that constitute part of the secondary education history teaching system, on the acquisition of the general objectives of history courses and the similar and different aspects between these opinions. In this study, an interview form with semi-structured open-ended questions was used as the main qualitative research method and data collection tool. In the collection of the qualitative data, interview forms for 42 students studying in 4 different high schools, and 23 history teachers working in the Yozgat Merkez, Yerköy, and Sorgun counties were used, and the obtained data were analyzed using the descriptive analysis method. In light of the results obtained in the research, in the information dimension, Ottoman history under the theme of Turkish history knowledge and recent world history subjects under the world history theme emerged as the subjects that were thought to be acquired the most according to the opinions of both the students and the teachers. Furthermore, the students and teachers were of the opinion that there is a problem/failure in learning world history subjects when compared to Turkish history subjects. In the skill dimension, being able to establish a cause-effect relationship was agreed upon by both the students and the teachers; however, even though the students mostly thought that they have acquired empathy and analysis and interpretation skills, the teachers argued that they did not possess those skills. According to the results of the value dimension, the value of patriotism came to the forefront as the fundamental value that was thought to be acquired the most according to the opinions of both the students and the teachers. In addition, the teachers emphasized the responsibility and self-control values the most under the unacquired values theme.

Anahtar Kelimeler

historical knowledge, historical thinking skills, student, history teacher, fundamental values

Tarih dersleri öğretim programı genel amaçlarının kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri

Öz

Öğrenciler açısından ortaöğretim tarih dersleri öğretim programı genel amaçlarını oluşturan tarihsel bilgi, tarihsel düşünme becerileri ve temel değerlerin kazandırılması bu dersin en önemli amacını oluşturmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı ortaöğretim tarih eğitim sistemini oluşturan unsurlardan öğrenci ve öğretmenlerin tarih derslerinin genel amaçlarının kazanılmasına ilişkin görüşleri ve bu görüşler arasındaki benzer ve farklı yönlerin belirlenmesidir. Bu çalışmada temel nitel araştırma yöntemi ve veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış açık uçlu soruların yer aldığı görüşme formu kullanılmıştır. Nitel verilerin toplanmasında 4 farklı lise türünde okuyan 42 öğrenci ile Yozgat Merkez, Yerköy ve Sorgun İlçelerinde görev yapan toplam 23 tarih öğretmenine yönelik görüşme formu kullanılmış ve elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlar ışığında bilgi boyutunda Türk tarih bilgisi teması altında Osmanlı tarihi; dünya tarihi teması altında ise yakın dönem dünya tarihi konuları hem öğrenci hem de öğretmen görüşlerinde en fazla kazanıldığı düşünülen konu başlıkları olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca öğrenci ve öğretmenler Türk tarihi konularına göre dünya tarihi konularının öğrenilmesinde sorun/eksiklik olduğu görüşündedirler. Beceri boyutunda neden-sonuç ilişkisi kurabilme kazanıldığı düşünülen beceriler içerisinde öğrenci ve öğretmen görüşlerinde ortak iken; empati ile analiz ve yorum becerilerinin kazanılmasında öğrenciler çoğunlukla bu becerileri kazandıklarını düşünürken öğretmenler ise tam tersi görüş belirtmişlerdir. Değer boyutuna ait elde edilen sonuçlara göre ise vatanseverlik değeri hem öğrenci hem de öğretmen görüşlerinde en fazla kazanıldığı düşünülen temel değer olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca öğretmenler kazanılamamış değerler teması altında en fazla sorumluluk ve özdenetim değerlerini vurgulamışlardır.

Anahtar Kelimeler

tarihsel bilgi, tarihsel düşünme becerileri, temel değerler, öğrenci, tarih öğretmeni

Kaynakça

• Akbaba, B. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin kronolojik düşünme becerileri ve bu becerilerin sınıf düzeyine göre gelişiminin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 45(203), 215-229.
• Akkoç, A. (2008). Tarih yazımı ve tarih eğitimi açısından tarihsel bilgi:1930-1950 arası lise tarih kitapları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aktekin, S. (2009). Türkiye’de tarih eğitimi. S. Aktekin, P. Harnett, M. Öztürk, & D. Smart içinde, Çokkültürlü bir Avrupa için tarih ve sosyal bilgiler eğitimi (s. 27-44). Ankara: Harf Eğitim.
• Anık, C. (2006). Bilgi sosyolojisine göre bilginin işlevi ve bir model denemesi. Bilig, Güz(39), 1-29.
• Altun, A., & Kaymakçı, S. (2016). Zaman ve kronolojinin öğretiminde bir materyal: zaman şeritleri. Turkish History Education Journal, 5(1), 157-192.
• Aslan, R. (2007). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim birinci basamaktaki öğrencilerin temel bilgi, beceri ve değerleri kazanma düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ata, B. (2006). Sosyal bilgiler öğretim programı. C. Öztürk (Ed), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 71-83). Ankara: Pegem A.
• Aydın, M. (2008). Bilgi sosyolojisi ve toplumumuzun bilgi sistemi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(11), 195-222.
• Ayten, M., & Hayırsever, F. (2019). Ortaöğretim programlarının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 290-323.
• Bakioğlu, A., & Kurt, T. (2009). Öğretmenlerin demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik algılarının nitel olarak incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi(29), 19-39.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma (7 b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Calp, Ş., & Aydın, K. (2019). İlkokulda sorumluluk eğitimine yönelik bir model önerisi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 63-82.
• Demircioğlu, İ., & Tokdemir, M. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: Amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 69-88.
• Demircioğlu, İ. H. (2005). Sekizinci sınıf öğrencilerinin zaman ve kronolojiyle ilgili bazı kavramları anlama düzeyi. Eğitim Araştırmaları, 1(19), 155-163.
• Demircioğlu, İ. H. (2006). Lise öğrencilerinin tarih dersinin amaçlarına yönelik görüşleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 153-164.
• Demirel, Ö. (2020). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya (28 b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi (3 b.). Ankara: Nobel.
• Dinç, E. (2011). Eski ve yeni ortaöğretim tarih programının amaç ve içerik özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2135-2153.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72. Erişim Tarihi: (05/10/2019) https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302590
• Erkan, S., & Çoban, A. (2018). Değerler açısından tarih öğretim programları ve ders kitaplarının incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(21), 771-789.
• Ersanlı, K. (1989). Ortaöğretimde öğretmen-öğrenci ilişkilerinin dayandığı temeller. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 40-44.
• Güven, S., Tertemiz, N., & Bulut, P. (2009). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimine yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 149-170.
• Harland, T., & Pickering, N. (2011). Values in higher education teaching. New York: Routledge. doi: https://doi.org/10.4324/9780203842003
• Healstead, J., & Taylor, M. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Kara, M. (2020). Eğitim paydaşlarının görüşleri doğrultusunda Türk eğitim sisteminin sorunları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1650-1694.
• Karabağ, G. (2002). Tarih Öğretmeninin Mesleki Bilgi ve Becerilerini Şekillendiren Unsurlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 211-215.
• Karabağ, G. (2003). Öğretilebilir ve bilişsel bir beceri olarak tarihsel empati. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Tarih Eğitimi Anabilim Dalı. Ankara.
• Kaya, H., Kahyaoğlu, D., Çetiner, A., Öztürk, M., & Eren, N. (2001). National report of Turkey. İstanbul: The Economic and Social History Foundation of Turkey.
• Keçe, M. (2015). Türkiye’de tarih öğretim programlarında tarih okuryazarlığı becerileri. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 5(13), 94-121.
• Köksal, H. (2010). Türkiye’de tarih öğretimi tartışmaları ve tarih öğretiminde kültür okuryazarlığı. K. Çayır (Ed.), Eğitim, çatışma ve toplumsal barış: Türkiye’den ve dünyadan örnekler içinde (s. 113-121). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Kutlu, Ö. (1998). Eğitimde verimliliğin ölçülmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lee, P. (1992). History in school: Aims, purposes and approaches: A reply to John White. P. Lee, D. Shemilt, J. White, J. Slater, & P. Walsh içinde, The aims of school history (s. 20-34). London: Tufnell Press.
• MEB. (2005). Sosyal Bilgiler 6.-7. Sınıf Programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2007). Ortaöğretim 9. sınıf tarih dersi programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2008). Ortaöğretim 10. Sınıf Tarih Dersi Programı. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018a). Milli Eğitim Bakanlığı 12. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı. Erişim Tarihi: 11/12/2019: http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=346
• MEB. (2018b). Milli Eğitim Bakanlığı 9, 10 ve 11. Sınıflar Öğretim Programı. Erişim Tarihi:11/12/2019: http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344
• Mutluer, C. (2013). Sosyal bilgiler programlarında yer alan beceriler hakkında sosyal bilgiler öğretmen görüşleri (İzmir Menemen örneği). Turkish Studies, 8(7), 355-362.
• Oymak, İ. (2007). Ortaöğretim kurumlarında tarih öğretiminde zaman kavramının öğretilmesinde karşılaşılan sorunlar ve bu konuda tarih öğretmenlerinin görüşleri (Aksaray ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, S. (2019). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Özpolat, V. (2013). Öğretmenlerin mesleki önceliklerinde öğrenci merkezli eğitim yaklaşımının yeri. Milli Eğitim Dergisi, 43(200), 5-27.
• Öztürk, M., & Mutlu, N. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde beceri ve değerleri ne kadar öğretiyoruz? Özgün Araştırma, 552-563.
• Öztürk, İ. H. (2009). Yeni ortaöğretim tarih programları üzerine eleştirel bir inceleme. Birinci Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Erişim Tarihi: 12.10.2020: https://www.researchgate.net/publication/290997234_Yeni_Ortaogretim_Tarih_Programlari_Uzerine_Elestirel_Bir_Inceleme/link/569d546608ae16fdf0797144/download
• Perihan, M. (2013). Tarih öğretmenlerinin ve öğrencilerin tarih müfredat programı ve tarih ders kitabı hakkındaki görüşleri: Van ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı. Van.
• Safran, M. (2006). Lise öğretmen ve öğrencilerine göre tarih dersinin amaçları. M. Safran içinde, Tarih eğitimi makale ve bildiriler (s. 13-17). Ankara: Gazi.
• Sezer, Ş. (2020). Öğretmen adaylarının görüşlerine göre Türk milli eğitiminin genel amaçlarının gerçekleşme düzeyi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2269 - 2296.
• Sezer, A., Çoban, O., & Akşit, İ. (2017). Öğretmenlerin sorumluluk değeri algılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 122-144.
• Sezer, T. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri . Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sezer, A., & Çoban, O. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değeri algıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 22-39.
• Silverman, D. (2018). Nitel Verileri Yorumlama (5 b.). (E. Dinç, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
• Stronge, J. H. (2007). Qualities of effective teachers (2nd Edition). Alexandria: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Şener, G., & Gündüzalp, S. (2018). Eğitim sisteminin gelecekteki görünürlüğü. C. Uğurlu, K. Beycioğlu, S. Koşar, H. Kahraman, & F. Şemin içinde, Eğitim yönetimi araştırmaları (e-Kitap) (s. 326-336). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman kavramının gelişimi ve öğretimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Şimşek, A. (2017). Türkiye'de tarih eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• TDK Sözlük. (2019). Türk dil kurumu sözlükleri: Erişim Tarihi: 03/12/2019: https://www.sozluk.gov.tr/
• Tekeli, İ. (2017). Tarih bilinci ve gençlik. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Teyfur, M. (1995). Türk Milli Eğitim sisteminde amaçlar sorunu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 461-464.
• TTKB. (2018). Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgesi. Erişim Tarihi: 27/02/2020: http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_02/21173451_ort_ogrtm_hdc_2018.
• Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 7(1), 245-254.
• Topçu, E. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin tarihsel bilgiye ilişkin algılarının incelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tuna, Y. E. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin bazı tarihsel olaylardan hareketle tarihsel önem kavramına ilişkin algı ve görüşleri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Tarih Eğitimi Anabilim Dalı. Ankara.
• Tunçay, M. (1998). Tarih öğretiminin iyileştirilmesine yönelik düşünceler. S. Özbaran içinde, Tarih öğretimi ve ders kitapları (s. 55-57). İzmir: Dokuz Eylül.
• Turan, R. (2015). Tarih öğretmenlerinin lise tarih derslerinin genel amaçlarının öğrencilere kazandırılma düzeylerine ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği). Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 139-180.
• Turan, R. (2016). Tarih öğretmenlerinin öğrencilere temel ve tarihsel düşünme becerilerinin kazandırılma düzeyine ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 11(14), 705-730.
• Turan, R. (2019). Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi tarih öğretim sisteminin dönemlendirilmesi üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Eğitim ve Yenilikçi Bilimler Sempozyumu (s. 626-641). Ankara: İksad.
• Turgut, R. (2020). Ortaöğretim öğrenci velilerinin tarih dersinden beklentileri (Yozgat ili örneği). Turkish History Education Journal, 9(1), ss. 132-151. DOI: 10.17497/tuhed.658227
• Varış, F. (1994). Eğitimde program geliştirme teori ve teknikler. Ankara : Alkım.
• Yazıcı, F. (2017). 2000'lerde tarih eğitimi (2000-2017). A. Şimşek (Ed.), Türkiye'de Tarih Eğitimi içinde (s. 379-383). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11 b.). Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, A. (2015). Ortaöğretim kurumlarında 10. sınıf öğrencilerinde tarihsel zaman kavram yanılgıları. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Yıldırım, T. (2018). 2007 ve 2017 tarih dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 994-1019.