Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük öğretim programı ve ders kitaplarında teknolojik ve bilimsel gelişmelerin incelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 198 - 211, 26.10.2023

Kamuran Özdemir

https://doi.org/10.17497/tuhed.1350909

Öz

Dünya üzerinde canlı hayatın başlangıcından bugüne bilimsel ve teknolojik gelişmelere her gün bir yenisi eklenmiştir. Sanayi inkılabı sonrasında bilgi akışının hızla artması neticesinde gelişmiş toplumlar bilgi üreten ve bilgiye bağlı olarak da teknoloji satan ülkeler haline gelmişlerdir. Öğretim programında bilim ve teknoloji alanında meydana gelen hızlı değişim sürecinde yer alan konuların ortaöğretim “Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük” ders kitabında nasıl ele alındığı yapılan bu incelemenin çalışma konusunu oluşturmuştur. Bu çalışmada araştırmanın temel problem sorusu “12. sınıf Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük ders kitaplarında bilimsel ve teknolojik gelişmelerle ilgili konuların yeri nedir?” şeklinde belirlenmiştir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmanın verileri doküman incelemesiyle yoluyla toplanmıştır. Çalışmanın veri toplama aracı olarak ortaöğretim “Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük” ders kitabı kullanılmıştır. Verilerin analizine başlarken önce öğretim programı ve programda yer alan kazanımlar bilim ve teknoloji konusu açısından incelenmiştir. Daha sonra öğretim programında yer alan konular ders kitabıyla eşleştirilmiştir. Sonuç olarak 12. sınıf T.C inkılap tarihi ve Atatürkçülük öğretim programı kazanımlarında bilim ve teknoloji konusuna sınırlı bir şekilde yer verildiği belirlenmiştir. Öğretim Programı ve ders kitabı karşılıklı incelendiği zaman öğretim programında mevcut olan kazanımların ders kitabında yer aldığı görülmüştür. Bilim ve teknoloji konularına ait görsellerin dağılımında makul denge dikkate alınmamıştır. İncelenen ders kitabında bilim insanlarına ait örnekler oldukça sınırlı bir şekilde yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih eğitimi, tarih ders programı, tarih ders kitapları, bilimsel ve teknolojik gelişmeler

Investigation of technological and scientific developments in the Turkish Republic’s History of Revolution and Kemalism curriculum and textbooks in secondary education

Öz

FSince the beginning of life on Earth, science and technology have gradually developed. As a result of the rapid increase in the flow of information after the Industrial Revolution, developed societies have become countries that produce information and sell technology that is produced based on this information. This review was conducted to investigate how the subjects in the field of science and technology, which are in a rapid change process, were addressed in the Turkish Republic History of Revolution and Kemalism Curriculum in secondary education. In the study, the main problem question of the research was “What is the place of topics related to scientific and technological developments in the 12th-grade Turkish Republic History of Revolution and Kemalism textbooks?" The data of this study, in which a qualitative research design was used, was collected using the document review method. The secondary school "Turkish Republic History of Revolution and Kemalism" textbook was used as the data collection tool of the study. Before the data analysis was initiated, the curriculum and the learning objectives in the curriculum were examined in terms of science and technology. Then, the topics in the curriculum were compared to the textbook. As a result, it was determined that science and technology subjects were given a limited place in the 12th-grade Turkish Republic History of Revolution and Kemalism curriculum learning objectives. When the curriculum and the textbook were compared, it was seen that the learning objectives in the curriculum were included in the textbook. A reasonable balance was not considered in the distribution of visuals on science and technology subjects. Examples of scientific figures were given a limited place in the textbook examined.

Anahtar Kelimeler

History education, history curriculum, history textbook, scientific and technolojical development

Kaynakça

• Akbaba, B. (2003). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki tarih ünitelerinde görsel materyallerin kullanımı. C. Şahin (Ed.), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler (s. 359-367). Ankara: Gündüz.
• Alkan, C. (1979). Eğitim ortamları. Ankara: A.Ü.Eğitim Fakültesi.
• Altun, E. Ş., ve Tarhan, M. (2018). Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan bilim tarihi konularına yönelik bir değerlendirme. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 4 (2), s. 111-127 https://DOI:10.32570/ijofe.485218
• Ata, B. (2012). Bilim ve teknolojinin sosyal değişime etkisi. B. Ata (Ed.), Bilim, Teknoloji ve Sosyal Değişme (s. 1-11). Ankara: Pegem.
• Bayram, E. B. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajların oluşmasında ders kitabı ve öğretmenlerin rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bayburt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
• Çelikcan, Ş. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde bilim, teknoloji ve toplum öğrenme alanının yeri ve önemi. R. Turan ve H. Akdağ (Edt.), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar II (s. 164-180). Ankara: Pegem.
• Demircioğlu, E., ve Özalp, M. T. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında kadın bilim insanlarının temsili. EducationalAcademicResearch, S. 47, s. 80-92 https://doi: 10.5152/AUJKKEF.2022.991680
• Demirel, Ö., ve Kıroğlu, K. (2005). Eğitim ve ders kitapları. Ö. Demirel ve K. Kıroğlu (Edt.), Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (s. 1-11). Ankara: Öğreti.
• Demirtaş, B. (2020). Ortaöğretim T.C. inkılap tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı. Ankara: Adım Adım.
• İdin, Ş., ve Yalaki, Y. (2016). Türkiye’deki ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer verilen Türk-İslam bilim insanlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi,30(2), s. 37-52.
• İşman, A. (2011). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem.
• Karaçam, S., Aydın, F., ve Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), s. 606-627.
• Karasu Avcı, E., ve Faiz, M. (2019). Sosyal bilgiler ders kitapları bilim, teknoloji ve toplum öğrenme alanında yer alan bilim insanları. Ş. Oruç ve G.O. İlhan (Edt.), II. Ders Kitapları Uluslararası Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı (s. 259–274). İstanbul. 30.08.2023 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/338375324 adresinden alınmıştır.
• Kaymakcı, S. (2012). Yeni sosyal bilgiler programının ve ders kitaplarının bilim ve teknolojiye yaklaşımı. B. Ata (Ed.), Bilim, Teknoloji ve Sosyal Değişme (s. 13-38). Ankara: Pegem.
• Kaymakcı, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programının teknoloji boyutu. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi Refik Turan Özel Sayısı Eylül/September, 5(16), s. 314-340.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2006). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem.
• MEB. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Ankara: TTKB.
• MEB. (2018). Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı. Ankara. Erişim (30.08.2023): http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=346
• Okur, A. (2012). Türkçe ders kitaplarında bilim ve teknoloji. TurkishStudies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(4), s. 2413-2429.
• Öcal, A., ve Yiğittir, S. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kırıkkale örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), s. 51-61.
• Özensoy, A. U. (2014). Sosyal bilgiler dersinde “bilim, teknoloji ve toplum” öğrenme alanıyla İlgili öğretmen görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, s. 106-115.
• Safran, M. (1996). Tarih programları nasıl düzenlenmelidir? Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, s. 16-27.
• Şahin, M., Şahin, S., ve Çilek, M. (2017). Tarih ders kitaplarında bilimin yeri. P. Pınarcık, B. Gökce, M. S. Erkek ve S. Coşğun Kandal (Haz.), Prof. Dr. Recep Yıldırım’a Armağan (s. 125-138). Ankara: Bilgin Kültür ve Sanat.
• Tertemiz, N., Ercan, L., ve Kayabaşı, Y. (2001). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi. L. Küçükahmet (Ed.), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu 4-8 (s.1-30). Ankara: Nobel.
• Topçu, E., ve Karatekin, K. (2017). Sosyal bilgiler ders kitaplarında bilim adamları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), s. 2127-2152.
• Ulu Kalın, Ö. (2018). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Türk-İslam Bilginleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi,12(26), s. 330-346.
• Ülgen, G. (2001). Kavram geliştirme. Uygulama ve kuramlar (3. Basım). Ankara: Pegem A.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yükselir, A. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler programında geçen kavramların kazanımı ve kalıcılığında kavram analiz yönteminin etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.