TÜRKİYE’DE TURİZM SEKTÖRÜNDE ESNEK İSTİHDAM UYGULAMALARI VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE YER ALAN DÜZENLEMELER

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 53 - 72, 01.07.2013

Sayım Yorgun

Öz

Son yıllarda yoğun olarak tartışılan esneklik; bir yönüyle çalışanların daha fazla sömürülmesine yol açan, dayanışma duygusunu zayıflatan, çalışma hayatının dengelerini işveren lehine değiştiren istihdam biçimi olarak eleştirilmekte, diğer yandan çalışanların iş ve yaşam dengesini sağlayan, işyerinin devamlılığını artıran ve istihdamın piyasa şartlarına adaptasyonunu gerçekleştiren çalışma biçimi olarak savunulmaktadır. Türkiye’de doğal esnekliğin (kayıtdışı istihdam) yaygın olması esneklik tartışmalarının önemini artırmakta; kayıtlı istihdam, kayıtlı ve örgütlü istihdam, kısmen kayıtlı istihdam ve kayıtdışı istihdam şeklindeki dörtlü istihdam biçiminin iş piyasasına egemen olması, esneklik taleplerinin sorgulanmasına yol açmaktadır. Bu dört istihdam biçiminin ortaya çıkardığı haksız rekabet ve sömürü iş piyasamızın temel sorunu olma özelliğini muhafaza etmektedir. İşverenlerin esnek istihdam ile ilgili toplu pazarlıktaki hedefleri kanunların çizdiği çerçeveyi toplu iş sözleşmeleriyle uygulanabilir kılmak, detaylandırmak, toplu iş sözleşmesi düzeyinde garanti altına almaktır. İşçi kesimi ise esneklik uygulamasını toplu iş sözleşmesi düzeyinde engellemek, sınırlandırmak ve kontrollü uygulamak için toplu iş sözleşmesi maddelerini düzenlemeye çalışmaktadır. Turizm sektörü istihdam potansiyeli açısından Türkiye’nin en önemli sektörleri arasında yer almaktadır. Esneklik uygulamaları açısından değerlendirildiğinde 2003 yılında kabul edilen 4857 sayılı İş Kanunu’ndan önce esneklik uygulamasının fiilen var olması esneklik açısından bu sektörü farklı kılmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu mevcut esneklik uygulamalarını yasal çerçeveye kavuştururken, esnek istihdam biçimlerini hayata geçirmiş ve yaygınlaştırmıştır.Turizm sektöründe imzalanan toplu iş sözleşmelerinde yaygın olarak mevsimlik işçi, çağrı üzerine çalışma, denkleştirme sistemi, gibi esnek istihdam biçimleri düzenlenmektedir

Anahtar Kelimeler

Esneklik, Toplu İş Sözleşmesi, Turizm, İşgücü, İstihdam, İş kanunu

FLEXIBLE EMPLOYMENT PRACTICES AND REGULATIONS IN THE COLLECTIVE BARGAINING AGREEMENTS AT THE TOURISM SECTOR IN TURKEY

Öz

Flexible working forms are extensively discussed in recent days; in one respect it is criticized because of being a working form which increases the level of exploitation of the working class, weakens the sense of solidarity and changes the balance of working life in favor of employer; on the other hand flexible working forms are defended for being a working form which provide the balance between the work and life of workers, increase the progression of business and realize the adaptation of employment to the market conditions. In Turkey, because of the extensiveness of natural flexibility the subject of flexibility is discussed much more since quaternary form of employment dominates the market. First of them is formal employment, second one is formal and organized, third one is partially formal employment and the fourth one is informal employment. Unfair competition and exploitation resulted from these four employment forms is still basic problem of our labor market. In the collective bargaining procedures the aims of employer related to flexible working is making the legal framework applicable by collective agreement, elaborating and guaranteeing at the level of collective agreement. On the other hand employees try to arrange collective agreement articles to prevent; limit and apply flexible working under control at the level of collective agreement.Tourism sector is one of the most important sectors in Turkey in terms of employment potential; it makes this sector different in respect of flexibility practices which were present actively in tourism sector even before the 4857 numbered Labor Code in 2003. The new Labor Code restores the legal framework for flexible working and it results the implementation of new flexible working forms and extends them. In the tourism sector collective agreements regulate the flexible working forms mostly such as seasonal workers, work on call and balancing (equalizing) period system

Anahtar Kelimeler

Flexibility, Collective Bargaining Agreement, tourism, labor, employment and labor law

Kaynakça

• Erdoğdu,Seyhan;(1993),Çalışma Hayatında Esneklik,Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı,Kasım, İzmir,ss.319-336
• Gerogiannis Elias, Kerckhofs Peter and Vargas Oscar, (2012), Employment and Industrial Relations in the Hotels and Restaurants sector, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, pp.1-52
• Ludwig, Kurt Vogler,(2005),The New Flexibility of Collective Bargaining, Quarterly review of labour market trends and policies, GERMANY: QUARTERLY REPORT II–2005, ECONOMIX
• RESEARCH & CONSULTING Munich29 July (in cooperation with Lars Wronn) Schröpfer Stefanie, Heinbach Wolf Dieter,(2007), What a Difference Trade Makes Export Activity and the Flexibility of Collective Bargaining Agreements, September11
• Tavmergen (Pırnar) İ.;(1998), “2000 Yılı ve Türk Turizmi”, İzmir Ticaret Borsası Dergisi, 23,
• Temmuz-Eylül 1998, İzmir, ss.32-36
• The Spanish Confederation of Employers’ Organisations , Bargaining increases working time Flexibility, http://www.eurofound.europa.eu/eiro/2003/05/feature/es0305203f.htm(11.07.2013)
• Tunç A.,Saç F.;(1998), Genel Turizm, Detay Yayınevi, Ankara
• Turizm Yatırımcıları Derneği,(2008), Türkiye Turizmi İle İlgili Seçilmiş Veriler
• Tüik,, wwwhttp://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10738 (24.09.2012) Türsab, http://www.tursab.org.tr/tr/istatistikler/turist-sayisi-ve-turizm-geliri/aylik-gelirler-1997- _70.html (17.10.2012)
• Türsab, http://www.tursab.org.tr/tr/istatistikler/turist-sayisi-ve-turizm-geliri/2001 -gelirsayi-ve- ortalama-harcama_68.html(3.05.2013)
• Yavuz, Arif;(1995), Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkisi,Türk Tarih
• KurumuBasımevi,Ankara Yıldız,Zafer, (2011), Turizmin Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi, Süleyman
• Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, ss.54-71
• Yorgun, Sayım,(2013), Turizm Sektörü İstihdam Raporu, Mart, İstanbul
• Yorgun. Sayım; Keser Aşkın;Yılmaz Gözde,(2008), Konaklama İşletmelerinde Çalışan Sendika
• Üyelerinin İş ve Yaşam Doyumunu Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması, Toleyis Eğitim Yayınları, İstanbul What is flexibility? http://www.eurofound.europa.eu/eiro/1998/01/feature/uk9801192f.htm(11.07.2013)