EVALUATION OF TOURISM POTENTIAL OF ARDAHAN PROVINCE IN TERMS OF ALTERNATIVE TOURSM TYPES

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 419 - 450, 30.10.2025

Özgür Çalkın

https://doi.org/10.7460/turar.1653058

Öz

Destinations try to obtain economic, socio-cultural and ecological benefits by evaluating their tourism potential. In order to obtain this multifaceted benefit, diversification of touristic products and alternative tourism types are important. In light of this information, the aim of this study is to evaluate tourism resources in Ardahan province in terms of alternative tourism types. Document review was conducted using qualitative research method in the research. The results of the research show that Ardahan province is a rich touristic destination in terms of alternative tourism types such as winter tourism, ecotourism, rural tourism, healing water resources and spa tourism, history and culture tourism, gastronomy tourism and event tourism. In the last part of the study, suggestions were developed by considering the current tourism activities in the province.

Anahtar Kelimeler

Ardahan , Tourism , Alternative Tourism

ARDAHAN İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM POTANSİYELİNİN ALTERNATİF TURİZM TÜRLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Destinasyonlar turizm potansiyellerini değerlendirerek ekonomik, sosyo-kültürel ve ekolojik faydalar elde etmeye çalışmaktadırlar. Söz konusu çok yönlü faydanın elde edilmesinde turistik ürün çeşitlendirmesi ve alternatif turizm türleri önem arz etmektedir. Bu bilgi ışığında bu çalışmanın amacı Ardahan ilindeki turizm kaynaklarının alternatif turizm türleri açısından değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak doküman incelemesi yapılmıştır. Yapılan araştırma sonuçları Ardahan ilinin kış turizmi, ekoturizm, kırsal turizm, şifalı su kaynakları ve kaplıca turizmi, tarih ve kültür turizmi, gastronomi turizmi ve etkinlik turizmi gibi alternatif turizm türleri açısından zengin bir turistik destinasyon olduğunu göstermektedir. Çalışmanın son bölümünde ildeki mevcut turizm faaliyetleri dikkate alınarak öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ardahan , Turizm , Alternatif Turizm

Kaynakça

• Akbulak, C. (2016). Ardahan İlinde Kırsal Turizm Potansiyelinin Sayısallaştırılmış SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi. HUMANITAS-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(07), 1–30. https://doi.org/10.20304/husbd.86882
• Akgöz, E., Göral, R., & Tengilimoğlu, E. (2016). Turistik Ürün Çeşitlendirmenin Sürdürülebilir Destinasyonları Açısından Önemi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (55), 397-407.
• Akkuş, G., & Güçtemur, S. (2021). Yalnızçam Uğurludağ kış sporları turizm merkezinin potansiyeli ve bölge ekonomisine etkisine yönelik paydaş görüşlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (30), 309-330. https://doi.org/10.18092/ulikidince.867599
• Aktemur, A. M. (2024). Posof ve Çevresindeki Tarihi Camiler. The Journal of Academic Social Science Studies, 4(68), 235-255. https://doi.org/10.9761/jasss7447
• Albayrak, A. (2013). Alternatif Turizm. 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ardahan Belediyesi (2025). Ardahan Hakkında. Erişim Tarihi: 09.09.2024 https://www.ardahan.bel.tr/ardahan-hakkinda
• Ardahan İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2024). Ardahan Turistik Yerler. Erişim Tarihi: 06.08.2024. https://ardahan.ktb.gov.tr/TR-55797/gezilecek-yerler.html
• Ardahan İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporu (2023). Ardahan Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/ardahan_-cdr2022-20230712154253.pdf
• Ardahan Valiliği (2025). Yalnızçam Kayak Merkezi. Erişim tarihi: 11.09.2024 http://ardahan.gov.tr/yalnizcam-kayak-sporlari-merkezi-
• Aref, F. (2011). Barriers to community capacity building for tourism development in communities in Shiraz, Iran. Journal of Sustainable Tourism, 19(3), 347–359. https://doi.org/10.1080/09669582.2010.517314
• Avcı, N. (2018). Turizmin yöre halkının yaşam kalitesine etkileri: Çeşme ilçesi örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(2), 164-174. https://doi.org/10.17123/atad.488213
• Avınca, S. B. (2023). Ardahan-Posof Yöresi Mısır ile Yapılan Unutulmaya Başlanmış Yöresel Yemeklerin Araştırılması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(99), 2456-2463.
• Awang, K. W., Wan Hassan, W. M. & Zahari, M. S. M. (2009). Tourism development: A geographical perspective. Asian Social Science 5, 67–76. https://doi.org/10.5539/ass.v5n5p67
• Aydın, Ş. ve Eren, D. (2019). Alternatif Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aygün, G., & Akbulak, C. (2017). Ardahan İli Organik Hayvancilik Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (53), 144-161.
• Ayuso, S. (2006). Adoption of voluntary environmental tools for sustainable tourism: Analyzing the experience of Spanish hotels. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 13, 207-220. https://doi.org/10.1002/csr.103
• Brohman, J. (1996). New Directions in Tourism for Third World Development. Annals of Tourism Research. 23(1), 48-70. https://doi.org/10.1016/0160-7383(95)00043-7
• Butler, R.M. (1990). Alternative Tourism, Pious Hope or Trojan Horse?. Journal of Travel Research. 28(3), 40-45. https://doi.org/10.1080/10261133.1989.10559086
• Cohen, E. (1987), Alternative Tourism -A Critique, Tourısm Recreatıon Research, 12(2), s.13-18. https://doi.org/10.1080/02508281.1987.11014508
• Comerio, N., & Strozzi, F. (2019). Tourism and its economic impact: A literature review using bibliometric tools. Tourism Economics 25: 109–31. https://doi.org/10.1177/1354816618793762
• Cuculeski, N., Petrovska, I. & Mircevska, T. P. (2015). Emerging trends in tourism: Need for alternative forms in Macedonian tourism. Review of Innovation and Competitiveness, 1: 103–13. https://doi.org/10.32728/ric.2015.11/6
• Çeken, H., Dalgın, T. & Çakır, N. (2012). Bir Alternatif Turizm Türü Olarak Kırsal Turizmin Gelişimini Etkileyen Faktörler ve Kırsal Turizmin Etkileri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(2), 11-16.
• Çetinkaya, Ö., Özer, Y. & Kandemir Altunel, G. (2020) Covid-19 Sürecinde Turistik Seyahat Risk Algısı Ve Hijyen-Güvenlik Algısının Değerlendirilmesi. Tourism and Recreation, 2(2), 78-83.
• Dalgın, T., Kara, E., & Çeken, H. (2023). Etkinlik Turizmi Kapsamında Ordu Vosvos Şenliği Organizasyon Sürecinin Değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu Özel Sayısı), 233-250.
• Duran, E., & Hamarat, B. (2014). Festival Attendees’ Motivations: The Case of International Troia Festival. International Journal of Event and Festival Management, 5(2), 146-163.
• Dünya Turizm Örgütü (2013). Sustainable Tourism for Development Guidebook - Enhancing capacities for Sustainable Tourism for development in developing countries. UNWTO, Madrid. https://doi.org/10.18111/9789284415496
• Ertuğral, S. M. (2021). Ardahan’ın Alternatif Turizm Potansiyeli Bakımından Arıcılık Ve Bal Üreticiliğinin Değerlendirilmesi. Socıal Scıences Studıes Journal (SSSJournal), 7(91), 5472-5479. https://doi.org/10.26449/sssj.3739
• Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2025). Kış Turizmi. Erişim Tarihi: 08.04.2025. https://erzurum.ktb.gov.tr/TR-56072/kis-turizmi.html
• Fennel, D.A. (2002). Ecotourism Programme Planning. Cabi Publishing. UK.
• Festival.com. Ardahan ilindeki festivaller. Erişim Tarihi: 08.09.2024. https://festivall.com.tr/ilceler-fest/923/posof/
• Fiorello, A. ve Bo, D. (2012). Community-based ecotourism to meet the new tourist’s expectations: An exploratory study. Journal of Hospitality Marketing & Management 21: 758–78. https://doi.org/10.1080/19368623.2012.624293
• Gartner, C., & Cukier, J. (2012). Is tourism employment a sufficient mechanism for poverty reduction? A case study from Nkhata Bay, Malawi. Current Issues in Tourism, 15(6), 545-562.
• Giampiccoli, A. ve Saayman, M. (2014). A Conceptualisation of Alternative Forms of Tourism in Relation to Community Development. Mediterranean Journal of Social Sciences 5: 1667–77. https://doi.org/10.5901/mjss.2014.v5n27p1667
• Gülbahar, O. (2009), “1990’lardan Günümüze Türkiye’de Kitle Turizminin Gelişimi ve Alternatif Yönelimler”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1), 151-177.
• Günlü, E. ve Şahin, N. (2007). Turizmde Ürün Geliştirme ve Alternatif Turizm. (Ed. Orhan İçöz), Genel Turizm, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Haberal, H, (2015). Turizmde Alternatif Ekolojik Turizm-Doğa Turizmi-Kırsal Turizm-Yayla Turizmi. 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Hacıoğlu, N. & Avcıkurt, C. (2008). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi, Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• Hall. M. C., Sharples, L., Mitchell R., Macionis, N. & Cambourne B. (2003). Food tourism around the world:development, management, and markets. Butterworth, Heinemann: Elsevier.
• Heath, E. (2001). GlobaIisation of the Tourism Industry: Future Trends and Challenges for South Africa. SAJEMS NS 4: 542–69. https://doi.org/10.4102/sajems.v4i3.2662
• Hosseini, S.S. (2014). Identification of potential winter tourism zones in Isfahan province (Iran) using geoinformation systems. Bulletin of the National Academy of Tourism, 4 (32), 52-56. https://doi.org/10.15356/0373-2444-2016-5-109-118
• Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2025). Kars Tesisler ve Acentalar. Erişim Tarihi: 06.04.2025. https://kars.ktb.gov.tr/TR-395151/tesisler-ve-acentalar.html
• Keukenov Y., Dzhanaleeva K., Kurbaniyazov, A., Shakirova, N., Orazymbetova K., & Berdenov Zh. (2023). Prospects For Developıng Wınter Tourısm In The Karkaraly Mountaıns, Kazakhstan. GeoJournal of Tourism and Geosites, 47(2), 493–498. https://doi.org/10.30892/gtg.47216-1048
• Khan, A. (2022). Entomotourism. Just Agriculture, 3 (2), 45-48.
• Khosravi, S., Malek, A. ve Ekiz, E. (2014). Why tourists are attracted to Boutique Hotels: Case of Penang Island, Malaysia. Journal of Hospitality & Tourism 12: 26–41.
• Kılıç, B., Aslan, H. & Gövce, M. (2020) Covid-19 Sonrası Turistik Tüketim Tutumu. Gaziantep University Journal of Socıal Sciences, 19, 554-570.
• Kıngır, S., Şeyhanlıoğlu, H. Ö., & Mete, Y. M. (2020). Ardahan İlinin Kış Turizm Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi. [Sözlü Bildiri]. 1st Internatıonal Wınter Tourısm Congres, 312-319, Erzurum, Türkiye.
• Korgavuş, B. (2017). Erzurum Palandöken’in Kış Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 1(1), 13-23.
• Koşar, L. (2014). Lifestyle hotels—New paradigm of modern hotel industry. Broj 14: 39–50.
• Kozak, M. A., Evren, S., & Çakır, O. (2013). Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1), 7-22.
• Kozak, M. & Kızılırmak, İ. (2006). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi: Kültür ve Turizm Müdürleri Görüşlerine Dayalı Bölgesel Yaklaşımlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (5), 1-24.
• Küçükkömürler, S., Şırvan, N. B., & Sezgın, A. C. (2018). Dünyada ve Türkiye’de gastronomi turizmi. Uluslararası Turizm Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 78-85.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2025). KTKGB ve Turizm Merkezleri. Erişim Tarihi: 05.01.2025. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9669/kultur-ve-turizm-koruma-ve-gelisim-bolgeleri-ve-turizm-merkezleri.html
• Kültür Portalı (2024). Ardahan ili hakkında bilgiler. Erişim Tarihi: 17.08.2024. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/ardahan/genelbilgiler
• Laverack, G., & Thangphet, S. (2009). Building community capacity for locally managed ecotourism in Northern Thailand. Community Development Journal, 44(2), 172–185. https://doi.org/10.1093/cdj/bsm058
• Lee, T. H., & Jan, F. H. (2019). Can community-based tourism contribute to sustainable development? Evidence from residents’ perceptions of the sustainability. Tourism Management, 70, 368-380. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.09.003
• Mursalow, M. (2009). Bir Turistik Ürün Çeşitlendirmesi Olarak Kış Turizmi ve Kış Turizmi Açısından Azerbaycan’ın Guba-Haçmaz Turizm Bölgesinin Arz Potansiyeli. İzmir: Türkiye. [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Mtapuri, O., & Giampiccoli, A. (2019). Tourism, community-based tourism and ecotourism: a definitional problematic. South African Geographical Journal, 101(1), 22-35. https://doi.org/10.1080/03736245.2018.1522598
• Onmuş,O. (2019). Aktaş Gölü Kuşları ve Ekoturizm Açısından Önemi. [Sözlü Bildiri] Aktaş Gölü Biyoçeşitliliğinin Korunması ve Sürdürülebilir Gelişme Çalıştayı, Ardahan, Türkiye. 47-61. ISBN: 978-605-68045-9-5
• Özer, Ö., Avcı, M. & Karakuş, N. (2016). A Study For the Evaluation of Alternative Tourism Opportunities in Fethiye Destination. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 4/1, 21-26. https://doi.org/10.21325/jotags.2016.2
• Pavlidis, G., Solomou, A., Stamouli, S., Papavassiliou, V., Kritsis, K., Kiourt, C., & Papadopoulos, M. (2022). Sustainable Ecotourism through Cutting-Edge Technologies. Sustainability, 14(2), 800. https://doi.org/10.3390/su14020800
• Sood, J., Lynch, P., & Anastasiadou, C. (2017). Community non-participation in homestays in Kullu, Himachal Pradesh, India. Tourism Management, 60, 332–347. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.12.007
• Serhat Kalınma Ajansı (2013). 2013 Yılı Faaliyet Raporu, TRA2 Bölgesi (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars). Erişim Tarihi: 09.09.2024. https://www.serka.gov.tr/store/file/common/547f55651cf806ad355eaa50792e06e6.pdf
• Serhat Kalınma Ajansı (2019). 2019 Yılı Faaliyet Raporu, TRA2 Bölgesi (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars). Erişim Tarihi: 09.09.2024. https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2019-yili---faaliyet-raporu.pdf
• Serhat Kalınma Ajansı (2020). 2020 Yılı Faaliyet Raporu, TRA2 Bölgesi (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars). https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2020-yili-faaliyet-raporu.pdf Erişim Tarihi: 09.09.2024
• Serhat Kalınma Ajansı (2021). 2021 Yılı Faaliyet Raporu, TRA2 Bölgesi (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars). Erişim Tarihi: 09.09.2024. https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2021-yili-faaliyet-raporu.pdf
• Serhat Kalınma Ajansı (2023). 2023 Yılı Faaliyet Raporu, TRA2 Bölgesi (Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars). Erişim Tarihi: 09.09.2024. https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/serhat-kalkinma-ajansi-2023-yili-faaliyet-raporu.pdf
• Sharpley, R. (2014). Host Perceptions of Tourism: A Review of the Research, Tourism Management, 42: 37–49
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2024). Ardahan Tarımsal Yatırım Rehberi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi. Erişim Tarihi: 28.06.2025. https://www.tarimorman.gov.tr/TRGM/TARYAT/Belgeler/Tar%C4%B1msal%20yat%C4%B1r%C4%B1m%20rehberi/Ardahan%20Tar%C4%B1msal%20Yat%C4%B1r%C4%B1m%20Rehberi.pdf
• Tassiopoulos, D. (2005). Event Management: A Professional and Developmental Approach. (2. Basım). South Africa: Juta Academic
• Telfer, D. J., & Sharpley, R. (2014). Conclusion: Tourism and Development. İçinde: Tourism and Development (ss. 453–468). Channel View Publications.
• Theng, S., Qiong, X. & Tatar., C. (2015). Mass Tourism vs. Alternative Tourism? Challenges and New Positionings. Études Caribéennes, 31–32: 1–7. https://doi.org/10.4000/etudescaribeennes.7708
• Timothy, D. J., & Tosun, C. (2003). Arguments for Community Participation in The Tourism Development Process. Journal of Tourism Studies, 14(2), 2–15.
• TUİK (2024). Ardahan İli Nüfusu. Erişim Tarihi: 10.11.2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2024-53783
• TURSAB (2025). Ardahan ilindeki turizm tesis sayısı. Erişim tarihi: 22.11.2024. https://www.tursab.org.tr/turkiye-turizm-istatistikleri/tesis-istatistikleri
• Ünlüönen, K., Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2015). Turizm Ekonomisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2024). Ardahan ili gelen ziyaretçi sayıları. Erişim Tarihi: 18.10.2024. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html
• Yenice, Z. & Ercoşkun, Ö. Y. (2019). Türkiye’de Kış Turizmi Merkezlerinin İklim Değişikliğine Dirençliliğinin Değerlendirilmesi. Bolu Köroğlu Dağı Ve Erzurum Palandöken Örnekleri. Resilience, 3(2), 269-285.
• Yeoman, I. (2008). Tomorrow’s Tourist. Oxford: Butterworth-Heinemann.
• Wos, B. (2015). Api-tourism in Europe. Journal of Environmental and Tourism Analyses, 2 (1), 66-74. Zeğerek, P., & Ortaçeşme, V. (2017). Yeşil Alanların Kent Turizmine Katkısının Antalya Örneğinde İncelenmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 30(3), 205-212.
• Zorlu, K., Dede, V., & Eraslan, S. (2022). Yorumlayıcı Yapısal Modelleme (YYM) ile Ardahan İli Turizminde Topluluk Kapasitesi Oluşturmayı (TKO) Sınırlayan Engellerin Analizi. Journal of Humanities and Tourism Research, 12(2), 235-251. https://doi.org/10.14230/johut1181