FERİT EDGÜ'NÜN "EYLÜLÜN GÖLGESİNDE BİR YAZDI" ADLI ROMANINDA GÖRSEL YOLCULUK

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 36 - 59, 24.06.2023

Tuğçe Ertekin

https://doi.org/10.54566/turas.1272714

Öz

Bu çalışmada, Ferit Edgü’nün (1936), Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı (1988) adlı romanının
içerisinde yer alan “Çakır’ın Öyküsü”, edebiyat-resim ilişkisi bağlamında sanatlar arası
düzlemde incelenmiştir. Adı geçen romanın bütününü oluşturan fotoğrafik anlatılar,
çalışmaya, resim sanatının izlerini barındırmaları bakımından konu olmaktadır. Anlatıcının
zihninde kurgulayarak kelimelerle çizmeye çalıştığı bu fotoğraflarda resim sanatının
olanaklarını bulmak mümkün olduğu gibi fotoğrafların anlattıkları öykü bakımından
modernist izler taşıdığını söylemek de aynı derecede mümkündür. Öyle ki anlatıcı,
fotoğrafların protagonisti olan Çakır’ın, içinde yaşadığı dünyadan silikleşme durumunu
kelimelerle söylemek yerine fotoğraflarla göstermeye çalışmış; hayalinde canlandırdığı
fotoğrafları “[Foto 1]”den “[Foto 31]”e, göründüğü biçimde başlıklandırıp sıralayarak bu
fotoğrafların renk ve suretlerini karşılayacak şekilde sözcüklerle birer hikâye yaratmıştır. Bu
bağlamda çalışma, anlatının bütününü görebilmek amacıyla görsel sanatların olanaklarından
yararlanılması ve anlatıların içeriğine yönelerek modernist imgeler barındıran görseller
yaratılması olmak üzere iki ana damardan hareketle hazırlanmış, romandan uygun örneklerle
desteklenmiştir. Ferit Edgü’nün, resim sanatının olanaklarından faydalandığı çıkarımında
bulunulan Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı adlı romanı ile yazarın, daha önceki metinlerinden
farklı olarak sanatlar arası düzlemde bir denemeye giriştiği söylenilebilmektedir. Dolayısıyla
bu çalışmanın amacı, Tanzimat’tan bugüne Türk edebiyatının farklı romancı, şair ve
türlerinde görülen edebiyat-resim ilişkisini; edebiyatın resim sanatından aldığı esini hem
yazar hem sanatçı kimliği ile entelektüel birikime sahip bir yaratıcı olarak Ferit Edgü’den ve
onun söz konusu romanından hareketle ortaya koymaktır. Yazınsal türler arasından roman
türünü ele alan ve sınırları “Ferit Edgü’nün Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı Adlı Romanında Görsel Yolculuk”
şeklinde çizilen bu çalışmada, edebiyatın, kendi düzleminde anlatma aracı olarak kullandığı sözcükleri,
sanatlar arası düzlemde görsel imkânlar aracılığıyla, anlatmak
yerine göstermeyi denemiş olan fotoğrafik anlatıların incelenmesi; edebiyat-resim ilişkisinin
Edgü’nün adı geçen romanı ile sınırlandırılması, sözcüklerdeki görsel olanakların ortaya
konulmasını; bir resme bakmakla, bir romanı okumak arasındaki yakınlığın gösterilmesini
sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı, Edebiyat-Resim, Ferit Edgü

Kaynakça

• Akengin, Gültekin (2012), “Sanat Dalları Arasında Etkileşim ve Dil”, Karadeniz Araştırmaları, 33, s. 139-146.
• Andaç, Feridun (1997), “Ferit Edgü ile Dünden Bugüne”, Adam Öykü, 9, s.17-28.
• Arslan, Yüksel & Edgü, Ferit (2015), “Batı Kültürü Önünde Hiçbir Saplantım Yok”, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• Deveci, Mutlu (2010), “Ferit Edgü ile Sanat, Edebiyat ve Dil Üzerine Bir Söyleşi”, Ada, 10.
• Deveci, Mutlu (2018), “Ferit Edgü’nün Romancılığı ve Romanlarında İzleksel Yönelimler”, Notos, 69, s.41-46.