Kültürel miras ürünlerinde yenilikçilik: Bakırdan yapılan mutfak eşyaları örneği

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 163 - 184, 31.12.2021

Serdar Eren , Nuray Akca

Öz

Kültürel mirasın önemli bir öğesi olan bakır mutfak eşyaları kullanımı ikame ürünlerin ortaya çıkmasıyla birlikte azalmaya başlamıştır. Bununla birlikte günümüzde birçok işletme ve uluslararası üne sahip aşçıbaşı tarafından bakır ürünlerinin hala kullanılmaktadır. Bakır mutfak eşyaları ülkemizin en önemli kültürel miras kaynaklarından biri olarak kabul edilmekte olmasına rağmen, yenilikçi fikirlerin ve çalışmaların eksikliği sebebiyle dünyada pek fazla bilinmemektedir. Bu çalışmanın amacı ülkemizde kaybolmaya başlayan bakır mutfak eşyaları sektörünün sorunlarını irdelemek yoluyla yeniden dünya pazarlarına sunmak için geliştirilebilecek stratejileri ortaya koymaktır. Çalışma alandaki uzmanlara ve araştırmacılara yol gösterme niteliği taşıdığından dolayı önemli bir araştırmadır. Nitel yönteminin kullanıldığı araştırma olgu bilim tasarımı ile kurgulanmıştır. Bakırdan yapılan mutfak eşyaları konusunda üretim ve tüketim yönleriyle uzman olan esnaf ve zanaatkârlar ile akademisyenlerin yer aldığı katılımcılardan derinlemesine mülakat yöntemiyle elde edilen bilgiler çalışmacılar tarafından kodlanarak bulgulara ulaşılmıştır. Araştırmanın sonucunda ürün temelli yenilikçiliğin var olanı geliştirmek ve yeni ürünler keşfetmek başlıkları altında iki stratejisi kullanılarak bakır mutfak eşyaları sektörünün dünya çapında pazarlarda tanınırlığının arttırılabileceği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Yenilikçilik, Mutfak Zanaatları, Bakır Eşyalar

Kaynakça

• Adabalı, M. M. (2015). Otel işletmelerinde yenilikçi (inovativ) oda ürünlerine ilişkin tüketici algıları: Yenilik ihtiyacı ve yenilik algısı değerlendirmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Akın, N., & Bostancı, B. (2017). Unesco Yaratıcı Şehirler Ağı Kapsamında Gaziantep: Mevcut Raporlar Bağlamında Bir Değerlendirme. Visionary E-Journal/Vizyoner Dergisi, 8(19), 110-124.
• Alaca, E. (2017), Halk Kütüphanelerinde Yenilikçi Hizmet Bartın Ulus Kültür ve Sanatevi Halk Kütüphanesi Örneği, İstanbul: Hiperyayın. Alagöz, A., Yılmaz, B., & Ay, M. (2005). Üretim Maliyetlerinin Dönüştürülmesinde Hedef maliyetleme Yönteminin Rolü ve Uygulanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 47-51, İstanbul.
• Alan, H., & Yeloğlu, O. (2013). Markalaşma Ve Yenilikçilik. İktisadi Yenilik Dergisi, 1(1), 13-26.
• Almanza, B. A., Nelson, D. C., & Vester, M. N. (2005). Performance Of Inductıon Pans On Inductıon Cooktops: All Pans Are Not Created Equal. In International CHRIE Annual Conference, Las Vegas, USA.
• Altıntaş, K. M. (2016): Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk El Sanatkârlarının Karşı Karşıya Bulunduğu Ticari Sorunların Analizi. Bilig, (77), 157-182.
• Altuğ, N. (2017). İşletmelerde Yeni Ürün Geliştirme Çalışmaları Ve Başarı Faktörleri. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 20-28.
• Annells, M. (1999). Evaluating phenomenology: Usefulness, quality and philosophical foundation. Nurse Researcher, 6(3), 5–19.
• Arıoğlu, I. E., & Atasoy, A. Ö. (2015). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı. Electronic Turkish Studies, 10(16), 109-126.
• Arslan, F., Çağlar, L. M. & Gürbıyık, C. (2017). Kültürel Miras Kapsamında Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Meslekler: Turgutlu Örneği. Studies Of The Ottoman Domain (Osmanlı Hâkimiyet Sahası Çalışmaları), 7(13), 211-247.
• Atlı, B. (2010). Gıda boyaları. Namık Kemal Üniversitesi,Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ
• Aydın, S., (2009). Kişisel Ve Ürün Temelli Yenilikçilik: Cep Telefonu Kullanıcıları Üzerine Ampirik Bir Uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(2), 188-203.
• Başaran, S. D., ve Keleş, S. (2015). Yenilikçi Kimdir? Öğretmenlerin Yenilikçilik Düzeylerinin İncelenmesi [Who Is Innovative? Examination of Teachers’ Innovativeness Level]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (HU Journal of Education), 30(4), 106-118.
• Belotto, M. J. (2018). Data analysis methods for qualitative research: Managing the challenges of coding, interrater reliability, and thematic analysis. Qualitative Report, 23(11), 2622-2633.
• Bülbül, H., & Özoğlu, B. (2014). Tüketici Yenilikçiliği Ve Algılanan Riskin Satın Alma Davranışına Etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 43-58.
• Creswell, J. W. and Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Crouch, M. and McKenzie, H. (2006). The logic of small samples in interview-based qualitative research. Social Science Information, 45(4), 483-499.
• Çapar, G., & Yenipınar, U. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras Kaynağı Olarak Yöresel Yiyeceklerin Turizm. Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 4(1), 100-115.
• Çekal, N., & Doğan, E. (2021). Türk ve Dünya Mutfaklarında Kahvaltı Üzerine Bir Çalışma. Humanities Sciences, 16(1), 71-88.
• Çelepi, M. S. (2016). Somut Olmayan Kültürel Miras Ve Üniversite Gençliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 15-35.
• Çeliker, D. (2011). Geçmişten Günümüze Türklerde Keçecilik Ve Keçe Yapımında Yeni Teknikler. Art-E Sanat Dergisi, 4(8), 1-22.
• Deniz, A., & Erciş, A. (2016). Tüketici Yenilikçiliğinin Boyutları ve Yenilikçiliği Etkileyen Faktörler Arasındaki İlişkiler. Kafkas University. Faculty Of Economics And Administrative Sciences. Journal, 7(14), 461-475.
• Ehsani, A., & Yazıcı, E. Y. (2016): Anadolu'da Bakır Madenciliği Ve Kullanımının Kısa Tarihçesi. Mt Bilimsel, (9), 43-48.
• Er, B., & Kara, S. (2019). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamındaki El Sanatları Ürünlerinde Sürdürülebilirlik. Ulakbilge, 42 (4), 755-763.
• Erarslan, A. (2009). Antakya ve çevresinde el zanaatları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6,12, 373-402.
• Erciş, A., & Türk, B., (2014). Kişisel Değerler ve İçsel Yenilikçilik Boyutları İlişkisinin Yapısal Eşitlik Modeliyle İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 75-88.
• Eren, H., Karaca, S., & Kılıç, A. (2015). Firma İçi Ve Dışı Kaynakların Organizasyonel Yenilik Geliştirmedeki Etkileri. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(3), 157-179.
• Ergezer, N. S. (2020). İkinci El Moda Ürünlerine Yönelik Tüketicilerin Çevrimiçi Motivasyonlarının Belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Elçi, Ş. (2006). İnovasyon Kalkınma ve Rekabetin Anahtarı. Nova Yayınları.
• Gençer, K. (2020). Qualitative Approaches for Tourism Research, Türkmen, F. (Ed.). Selected Academic Studies from Turkish Tourism Sector, 16, 225-239. Peter Lang.
• Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., and McKibbon, K. A. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an overview of the methods literature. The Qualitative Report, 20(11), 1772-1789.
• Gill, M. J. (2020). How can I study who you are? Methodological approaches to identity work research. In A. Brown (Ed.), The Oxford handbook of identities in organizations (pp. 295–310). Oxford University Press.
• Giorgi, A. (2009). The descriptive phenomenological method in psychology: A modified Husserlian approach. Pittsburgh, PA: Duquesne University Press.
• Gözgeç, H. (2017). Yaratıcı Turizm Kapsamında Şirince Köyü İçin Bir Uygulama Modeli Önerisi Ve Köyün Yaratıcı Turizm Kaynakları, 2. Mediterranean International Congress on Social Sciences (MECAS II), International Vision University, Ohrid, 247-256.
• Güripek, E. (2020). Sirac Turkmen Traditions in the Context of Cultural Heritage Tourism. In Tourism and Hospitality Studies, 28, Peterlang Publishing, Berlin.
• Hesse‐Biber, S. N., & Leavy, P. (2006). The practice of qualitative research. Thousand Oaks, CA: SAGE.
• Kambar, R. (2016). Tüketici Yenilikçiliği ve Ürün İlgileniminin Marka Sadakati Üzerindeki Etkisi, (Yayınlanmış Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kara, M. (2013). Pazarlama Yönetiminde Özel Marka Stratejileri ve Rekabet Uygulamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karadeniz, C. (2015). Çağdaş Müze Ve Kültürel Çeşitlilik: Arkeoloji Müzesi Uzmanlarının Kültürel Çeşitliliğe İlişkin Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimin Kültürel Temelleri Anabilim Dalı Güzel Sanatlar Eğitimi Bilim Dalı, Ankara.
• Karagel, D. Ve H. Karagel (2014), “Tarihi Bir Ticaret Merkezinin Pazarlama Coğrafyası Kapsamında Analizi: Uzunçarşı (Antakya/Türkiye)”, European Journal of Research on Education, II, Özel Sayı, 166-184.
• Karaosmanoglu, D. (2010). Nostalgia spaces of consumption and heterotopia: Ramadan Festivities in Istanbul. Culture Unbound, 2(2), 283-302.
• Koca, E., & Çagman, D. S. (2012). Kullanılmayan Giysilerin Değerlendirilmesinde Çalışan Kadınlarin Ekolojik Yaklaşımlari/Ecological Approaches of Labouring Women on Recycle of Unused Clothes. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 159-169.
• Kovačič, G. R., Lešnik, M., & Vršič, S. (2013). An overview of the copper situation and usage in viticulture. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 19(1), 50-59.
• Köker, N. E., & Maden, D. (2012). Hazcı Ve Faydacı Tüketim Bağlamında Tüketicinin Ürün Temelli Yenilikçiliği Algılaması: Ampirik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), 94-121.
• Köşklü, Z. (2005): Geçmişten Günümüze Erzurum'da Bakırcılık Ve Bakır Kaplar. Sanat Dergisi, (8), 107-120.
• Kurucu, M. (2018). Palu’daki Kültürel Mirasın Yerel Yerleşim Dokusu-ModerniteKoruma Bağlamında Değerlendirilmesi” Fırat Üniversitesi Harput ve Araştırma Merkezi Uluslararası Palu Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 49-67, Elazığ.
• Merkezi Uluslararası Palu Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Elazığ 2018.Küpeli, T. Ş. (2017). Yaratıcı Ekonomide Turizm Sektörünün Yeri: Yaratıcı Turizm Faaliyetlerine Yönelik Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (1), 22-51.
• Marshall, C. and Rossman, G. B. (2016). Designing qualitative research (6th ed.). Los Angeles, CA: Sage.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International journal of qualitative methods, 16(1), 1-13.
• O’Connor, C., & Joffe, H. (2020). Intercoder reliability in qualitative research: debates and practical guidelines. International Journal of Qualitative Methods, 19, 1-13.
• Oransay, L. D (2012). Geleneksel Türk El Sanatlarının Çağdaş Türk Seramik Sanatına Yansımaları. Mesleki Bilimler Dergisi (Mbd), 1(3), 13-21.
• Ölmez, F. N. & Kılınç, A. (2011): Isparta Müzesindeki Osmanlı Dönemine Ait Bakır Eşyalar. Arış Dergisi, (11), 53-72.
• Örnek, D. (2020). Safranbolulu İzzet Mehmet Paşa’nın Bakır Güğüm Ve Maşrapaları, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(107), 112-123.
• Öz, Y. (2019). Kültür Turizmi Bağlamında Geleneksel Türk El Sanatları Ürünlerinin Coğrafi İşaretlerle Korunması. Journal Of International Social Research, 12(62), 1536-1549.
• Özcüre, G., ve Yavuz, C. (2006). El sanatları ürünlerinin bulunduğu yöreye sosyo-ekonomik etkileri ve katkıları (Ordu İli Örneği). Uluslararası Katılımlı Sanat Ekonomisi Sempozyumu, Çanakkale, 167-183.
• Özdemir, M. Y., & Kayabaşı, N. T. D. (2004). Geçmişte Ve Günümüzde El Sanatları Çerçevesinde Üretilen Deri Ürünleri Üzerinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi El Sanatları Anabilim Dalı, Ankara.
• Özer, D. (2020). Çağdaş Tabak Tasarımında Samsat Motiflerinin Kullanımı Ve Örnek Uygulamaları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Özkul, K (2019). Gelenekten Geleceğe Bakır İşlemeciliği ve Urfa, 6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi Bildirileri Kitapçığı, Şanlıurfa, 137-152.
• Rzayeva, S. (2019). Küreselleşme ve Somut Olmayan Kültürel Miras ilişkisi: Azerbaycan örneği. Yayınlanmış doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Small, M. L. (2009). ‘How many cases do I need?’ On science and the logic of case selection in field based research. Ethnography, 10(1), 5–38.
• Tanrısevdi, A., & Akyurt Kurnaz, H. (2018). Hediyelik Eşya Satın Alma Davranışında Kültürel Özellikler: Hediyelik Eşya Satıcıları Açısından Bir İnceleme. Journal Of Travel & Tourism Research, 13, 1-18.
• Taşkın, E., & Kahraman, H. (2017). Kobi’lerdeki İnovasyonu Arttırmada Pazar Yönlülük, Girişimci Yönlülük Ve İşletmeler Arası İş Birliğinin Bütünsel Etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 535-555.
• Tiftik, C. (2020). İnovasyon Yönetiminin İşletme Performansına Etkisi: Dams Makine Örneği. Ibad Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 180-201.
• Tracy, S. J. (2010). Qualitative quality: Eight “big-tent” criteria for excellent qualitative research. Qualitative inquiry, 16(10), 837-851.
• Tracy, S. J. (2019). Qualitative research methods: Collecting evidence, crafting analysis, communicating impact. West Sussex, UK: John Wiley & Sons.
• Türker, A., & Çelik, İ. (2012). Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarının Turistik Ürün Olarak Geliştirilmesine Yönelik Alternatif Öneriler. Yeni Fikir Dergisi, 9, 86-98.
• Ural, E. G. (1999). Değer Yaratan Bir Halkla İlişkiler Çalışması Olarak İtibar Yönetimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 1(2), 83-93.
• Van Manen, M. (2016). Phenomenology of practice: Meaning‐giving methods in phenomenological research and writing. New York, NY: Routledge.
• Veríssimo, M. I., Oliveira, J. A., & Gomes, M. T. S. (2005). The evaluation of copper contamination of food cooked in copper pans using a piezoelectric quartz crystal resonator. Sensors and Actuators B: Chemical, 111, 587-591.
• Yalçın, B. (2016). Nasıl Zanaat Ve Halk Sanatları Şehri Olunur? Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 22-31.
• Yalçın, S. (2009). Ürün Tasarım Ve Ürün Hayat Seyrinde Maliyetlerin Stratejik Yönetimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 289-302.
• Yavuz, Ç. (2010). İşletmelerde İnovasyon (Yenilikçilik) Stratejileri Ve Örgütsel Performans İlişkisinin Çanakkale Seramik Aş İşletmesi Örneğinde Boylam Analizi Yöntemiyle İncelenmesine Dönük Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Yavuz, C., Akbulut, D. & Şık, A. (2019).: Türk Mutfağında Bakırın Yeri Ve Bakır Zanaatının Geleceği. Online Journal Of Art And Design, 7(3), 156 -169.
• Yılmaz, O. (2018). Turistlerin Seyahat Motivasyonlarının Hediyelik Eşyalara Yönelik Tutumları Ve Satın Alma Niyetleri Üzerindeki Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırklareli.
• Zoğal, V., & Emekli, G. (2017). Yaratıcı Turizme Kavramsal Ve Coğrafi Bir Yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 26(1), 21-34.