Analysis of Solved Examples in Mathematics Textbooks Regarding the Use of Geometric Habits of Mind

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 349 - 377, 05.02.2021

Zeynep Bahar Erşen , Buket Özüm Bülbül , Mustafa Güler

https://doi.org/10.16949/turkbilmat.850882

Öz

This study aimed to examine the solved examples used in polygons and measurement of area subjects in mathematics textbooks approved to be taught in the 2020-2021 academic year in terms of geometric habits of mind. In this context, a total of ten mathematics textbooks, including two fifth grade, three sixth grade, two seventh grade, and three eighth grade, were examined. The solved examples in the textbooks were subjected to document analysis for the following habits; reasoning with relationship, thinking and generalizing special cases, investing of invariants, and exploration and reflection. Regarding the study results, the solved examples of the fifth, sixth and seventh grades mostly used reasoning with relationship, exploration and reflection habits, whereas the examples of eighth grade were observed to include investing of invariants in addition to these habits. Besides, there are examples based on computer software at every grade level, but it was concluded that such examples are best used in the eighth grade to address the geometric habits of mind. Some suggestions have been made based on the results obtained.

Anahtar Kelimeler

Geometric habits of mind, mathematics textbook, solved examples

Matematik Ders Kitaplarında Yer Alan Çözümlü Örneklerin Geometrik Düşünme Alışkanlıklarının Kullanımına Yönelik Analizi

Öz

Bu çalışmada 2020-2021 öğretim yılı itibariyle okutulması kabul edilmiş matematik ders kitaplarının çokgenler ve alan ölçme konularında kullandıkları çözümlü örneklerin geometrik düşünme alışkanlıkları kapsamında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda iki beşinci sınıf, üç altıncı sınıf, iki yedinci sınıf, üç sekizinci sınıf olmak üzere toplam 10 matematik ders kitabı incelenmiştir. Ders kitaplarında yer alan çözümlü örnekler; ilişkilendirme, özel durumları düşünme ve genelleme, değişmezleri araştırma ile keşfetme ve yansıtma alışkanlıklarının kullanımı bağlamında doküman analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonucunda beşinci, altıncı ve yedinci sınıflarda yer alan çözümlü örneklerde en çok ilişkilendirme ile keşfetme ve yansıtma alışkanlıkları kullanılırken sekizinci sınıfta yer alan örneklerde bu alışkanlıkların yanında değişmezleri araştırma alışkanlığına da yer verildiği görülmüştür. Ayrıca her sınıf düzeyinde bilgisayar yazılımına dayalı örnekler olmasına rağmen, bu tür örneklerin daha çok geometrik düşünme alışkanlığına hitap etmesi bağlamında en iyi sekizinci sınıfta kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlardan hareketle bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Geometrik düşünme alışkanlığı, matematik ders kitabı, çözümlü örnekler

Kaynakça

• Akdeniz, A. R. (2004). Konu alanı ders müfredatı incelenmesi dersinde yürütülen etkinlikler ve kazandırılan davranışların değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 29(134), 11-18.
• Alkan, S. ve Güven, B. (2018). Ders kitaplarında kullanılan örnek türlerinin analizi: Limit konusu. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 147-169.
• Altıntaş, Ş. ve Keskin, C. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik 7. Sınıf ders kitabı. Ankara: Ekoyay Eğitim Yayıncılık.
• Altun, M., Arslan, Ç. ve Yazgan, Y. (2004). Lise matematik ders kitaplarının kullanım şekli ve sıklığı üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 131-147.
• Bektaş, M., Kahraman, S. ve Temel, Y. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik ders kitabı 6. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bilen, O. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik ders kitabı 5. Ankara: Tuna Matbaacılık.
• Bingölbali, E. ve Bingölbali, F. (2020). An examination of tasks in elementary school mathematics textbooks in terms of multiple outcomes and multiple solution methods. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 7(4), 214-235.
• Böge, H. ve Akıllı, R. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik 8 ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bülbül, B. Ö. (2016). Matematik öğretmeni adaylarının geometrik düşünme alışkanlıklarını geliştirmeye yönelik tasarlanan öğrenme ortamının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Bülbül, B. Ö. ve Güven, B. (2019). Geometrik düşünme alışkanlıkları ile akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Matematik öğretmeni adayları örneği. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(3), 711-731.
• Bülbül, B.Ö. & Güler, M. (2021). Can geometry achievement and geometric habits of mind be improved online? reflections from a computer- aided ıntervention. Journal of Educational Technology. Advanced online publication. https://doi.org/10.1177/0047239520965234
• Bülbül, B.Ö. ve Güven, B. (2020). Öğretmen adaylarının geometrik düşünme alanlarının değişimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,48, 431-453. doi: 10.9779/pauefd.513220.
• Bütüner, S. Ö. (2020). Türkiye’de okutulan ortaokul matematik ders kitaplarının aritmetik ortalama kavramına ilişkin öğrencilere sunduğu öğrenme fırsatları. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 157-187.
• Cırıtcı, H., Gönen, İ., Araç, D., Özarslan, M., Pekcan, N. ve Şahin, M. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik ders kitabı 5. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Costa, A. L., & Kallick, B. (2009). Habits of mind across the curriculum: Practical and creative strategies for teachers. Association for Supervision and Curriculum Development.
• Cuoco, A., Goldenberg, E. P., & Mark, J. (1996). Habits of mind: An organizing principle for mathematics curricula. The Journal of Mathematical Behavior, 15(4), 375–402.
• Çağlayan, N., Dağıstan, A. ve Korkmaz, B. (2020). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik ders kitabı 6. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Çelik, T., Çetinkaya, G. ve Aydoğan-Yenmez, A. (2020). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği ve anlaşılabilirliği üzerine öğretmen-öğrenci görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 1-28.
• Çetin, Ö., Aksakal, U., Ertürk, Ü., Şay, G. ve Tığlı, İ. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik 8 ders kitabı. Ö. Çetin (Ed). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Đokić, O. J. (2018). Research perspectives of initial geometry education. Journal of Pedagogical Research, 2(2), 102-111.
• Driscoll, M. J., DiMatteo, R. W., Nikula, J., & Egan, M. (2007). Fostering geometric thinking: A guide for teachers grades 5-10. Heinemann.
• Driscoll, M. J., DiMatteo, R. W., Nikula, J., Egan, M., Mark, J., & Kelemanik, G. (2008). The fostering geometric thinking toolkit: A guide for staff development. Heinemann.
• Erşen, Z.B. (2018). Onuncu sınıf öğrencilerinin geometrik düşünme alışkanlıklarını geliştirmeye yönelik öğretim ortamının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Fan, L. (2013). Textbook research as scientific research: towards a common ground on issues and methods of research on mathematics textbooks. ZDM, 45(5), 765-777.
• Goldenberg, E. P. (1996). “Habits of Mind” as an organizer for the curriculum. Journal of Education, 178(1), 13–34.
• Gordon, M. (2011). Mathematical habits of mind: Promoting students’ thoughtful considerations. Journal of Curriculum Studies, 43(4), 457–469.
• Herbel-Eisenmann, B. A. (2007). From intended curriculum to written curriculum: Examining the "voice" of a mathematics textbook. Journal for Research in Mathematics Education, 38(4), 344-369.
• Keskin-Oğan, A. ve Öztürk, S. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik 7 ders kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Korkmaz, E., Tutak, T., & İlhan, A. (2020). Evaluation of secondary school mathematics textbooks by mathematics teachers. European Journal of Science and Technology. 18, 118-128.
• Kwon, O. N., Park, J. H., & Park, J. S. (2006). Cultivating divergent thinking in mathematics through an open-ended approach. Asia Pacific Education Review, 7(1), 51-61.
• Lim, K. H., & Selden, A. (2009). Mathematical habits of mind. In S. L. Swars, D. W. Stinson & S. Lemons-Smith (Eds.), Proceedings of the 31st annual meeting of the North American Chapter of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (pp. 1576-1583). Atlanta: Georgia State University.
• Marshall, A. R. (2004). High school mathematics habits of mind instruction: student growth and development (Unpublished master’s thesis). Southwest Minnesota State University, USA.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. National Council of Teachers of Mathematics [NCTM]. (2000). Principles and standards for school mathematics. NCTM.
• Oikonomidis, I. (2018). The promotion of cultivating critical thinking skills in Greek Lyceum: a qualitative content analysis of the first-class Informatics textbook. Journal of Pedagogical Research, 3(1), 24-36. https://doi.org/10.33902/JPR.2019.2
• Özdemir, Ç. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik ders kitabı 6. Ankara: Öğün Yayınları.
• Özkaya, F. ve Duru, A. (2020). Ortaokul matematik ders kitaplarında değerler eğitimi kapsamındaki değerlerin yer alma durumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 43-67.
• Sawada, T. (1997). Developing lesson plans. In J. Becker, & S. Shimada (Eds.), The open-ended approach: A new proposal for teaching mathematics (pp. 23-35). National Council of Teachers of Mathematics.
• Schoenfeld, A.H. (1992). Learning to Think Mathematically: Problem Solving, Metacognition and Sense Making in Mathematics. In D.A. Grouws (Ed.), Handbook of research on mathematics teaching (pp.334-370). New York: MacMillan Publishing.
• Serfiçeli, Z. ve Atmaz, D. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Matematik 8. Sınıf ders kitabı. Ankara: Kök-e Yayıncılık.
• Üredi, L. ve Ulum, H. (2020). İlkokul matematik ders kitaplarında bulunan ünite değerlendirme sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 432-447.
• Wach, E. & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. Retrieved from https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/20.500.12413/2989
• Yaşar, O. (2005). Türkiye’de okutulan orta öğretim coğrafya ders kitaplarında ölçme ve değerlendirme çalışmalarına yönelik karşılaştırmalı bir yaklaşım. International Journal of Progressive Education, 1(2), 9-30.
• Yılmaz, A., Seçken, N. ve Morgil, İ. (1998). Lise 11. sınıf kimya 3 ders kitaplarının kimya eğitimine uygunluklarının araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(14), 73-83.