İlkokul 1-4. Sınıflar Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri

Yıl 2022, , 488 - 504, 29.12.2022

Kübra Arslan , Yalçın Bay

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1176597

Cited By: 4

Öz

Bir metnin okuyucusu tarafından anlaşılabilir olması önemlidir. Metinlerin daha kolay anlaşılabilmesi için okunabilirliğinin okuyucunun düzeyine uygun olması gereklidir. Okunabilirlik kavramı, eğitim açısından ele alındığında, öğrencilerin düzeyine uygun öğretim materyalleri hazırlamaya katkı sağlaması bakımından önemli bir unsurdur. Örneğin öğrencinin düzeyine uygun bir metin ile öğrencinin ilgisi daha kolay yakalanır ve daha iyi bir öğrenme gerçekleşebilir. Bu yüzden ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrencilerin düzeyine uygun olup olmadığının belirlenmesi öğretim hedeflerinin gerçekleşmesi için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada ilkokulda okutulan 1. sınıftan 4.sınıfa kadar olan çeşitli yayınevlerine ait on iki Türkçe ders kitabının okunabilirliğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bunun için Ateşman tarafından geliştirilen okunabilirlik formülü kullanılmıştır. Çeşitli yayınevlerine ait MEB onaylı on iki Türkçe ders kitabından alınan metinlerin okunabilirliği bu formüle göre hesaplanmıştır. Bütün kitaplardaki metinlerin okunabilirliği ayrı ayrı listelenerek aritmetik ortalaması alınmış ve on iki kitabın okunabilirliği ayrı ayrı ortaya konmuştur. Okunabilirliği hesaplanan MEB onaylı Türkçe ders kitapları okunabilirlik düzeyleri bakımından birbirleri ile kıyaslanarak, sınıf düzeyine ve yayınevine göre sınıflandırılmıştır. Bulgulara göre aynı sınıf düzeyindeki kitapların okunabilirlik puanları ve düzeyleri arasında büyük bir farklılık görülmemiştir. Sınıf seviyesi arttıkça metinlerin okunabilirlik düzeyi zorlaşmakta ve sınıf seviyesi düştükçe metinlerin okunabilirlik düzeyi kolaylaşmaktadır. Ancak aynı yayınevine ait farklı sınıf seviyelerindeki kitaplarda bu tutarlılık söz konusu değildir.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik, Anlaşılabilirlik, Okunaklılık, Türkçe Ders Kitabı

Readability Levels of Texts in Turkish Textbooks for 1-4. Classes of Elementary School

Öz

İt is important that the text is understandable for the reader. Readability should be appropriate to the level of the reader for easier understanding of texts. The concept of readability for education is important element while preparing educational materials suitable for the student level. For example, with a text suitable for the level of the student, the interest of the student can captured more easily and a better learning. Therefore, determining whether the texts in the Turkish textbooks for elementary school are suitable for the level of the students have great importance for the realization of the teaching objectives. In this study, it is aimed to determine the readability of the twelve Turkish textbooks of various publishers, from the 1st to the 4th grade, taught in elementary school. For this, the readability formula developed by Ateşman was used. The readability of the texts in all the books was listed separately and the arithmetic average of it was calculeted and they were revealed separately. Turkish textbooks approved by MEB, the readability of which were calculated, were compared with each other in terms of readability levels and classified according to grade level and publishing house. There was no great difference between the readability scores and levels of the books at the same grade level in findings. As the grade level increases, the readability level of the texts becomes more difficult and as it decreases, becomes easier. However, there is no consistency in books belonging to the same publisher at different grade levels.

Anahtar Kelimeler

Readibility, İntelligibility, Legibility, Turkish Textbook

Kaynakça

• KAYNAKÇA Ateşal, Z. (2013). Didaktik metinlerin anlaşılabilirlik düzeyi (9.sınıf örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Ateşman, E. (1997), Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi, Dil Dergisi, (58), 71-74.
• Baş, B. ve İnan Yıldız, F. (2015). 2. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1). 52-61.
• Bezirci, B. ve Yılmaz, A.E. (2010). Metinlerin okunabilirliğin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62.
• Çeçen, M. A. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 185-194.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Egitimi Dergisi, (9). 96-111.
• Dubay, W. H. (2004). The Principles of Readability. U.S: Impact Information. Demir, M. ve Çeçen, M.A. (2013). İlköğretim ı-v. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim, (197), 80-94.
• Erarslan, F. (2008). Eğitsel içerikli web sitelerinin okunabilirlik açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Erdem, C. (2011). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Fry, E. (2002). Readability versus Leveling: Both Of These Procedures Can Help Teachers Select Books For.
• Güneş, F. (2000). “Çocuk Kitaplarının Okunabilirlik Ölçütleri Açısından İncelenmesi”, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu 20–21 Ocak 2000 Ankara, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezi Yayınları, Ankara.
• İskender, E. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Kayabaşı, B., Yılmaz, M., & Doyumğaç, İ. (2016). Mustafa Ruhi Şirin hikâyelerinin okunabilirlik açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(2), 323-343.
• Özçetin, K. ve Karakuş, N. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
• Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. Ve 5. Sınıf düzeyindeki Türkçe metinlerde cümle uzunluğu, kelime uzunluğu ve kelime hazinesinin okunabilirlik üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tekbıyık, A. (2006). Lise fizik I ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 441-446.
• Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, 69-180.
• Teke, S. (2016). Çocuk edebiyatı yazarı Hasan Kallimci’nin öykülerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y.Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. Sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim, (189), 219-230.
• Ulu Kalın, Ö ve Koçoğlu, E. (2017). 6. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının farklı okunabilirlik formüllerine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (4), 2202-2220.
• Yılmaz, M. ve Topaktaş, E. (2014). Tipografik özellikler açısından bilimsel dergi makalelerinin okunaklılık düzeyleri ile ilgili akademisyenlerin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(48), 216-234.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87–101. URL1, https://devstephen.medium.com/what-is-readability-and-why-does-it-matter-7773d018e4b9 adresinden 26.04.2021 tarihinde erişilmiştir