Examining the Cognitive Control and Flexibility Levels of Teacher Candidates

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 62 - 76, 28.06.2024

Murat Tuncer , Fatih Kamçı

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1415327

Öz

The aim of the study was to determine the cognitive control, evaluation and coping flexibility levels of prospective teachers in stressful situations and to examine them in terms of various variables. 359 teacher candidates studying at Dicle University Ziya Gökalp Faculty of Education Turkish, English, German, Science and Classroom Teaching Departments were included in the research. Cognitive Control and Flexibility Scale and Personal Information Form were used as measurement tools. In data analysis, descriptive statistics were made regarding the socio-demographic information of the sample. “What is Cognition?” Content analysis was conducted for the question. Descriptive statistics of the measurements obtained from the sub-factors of the measurement tool are presented. For difference analyses, independent samples t-test, one-way analysis of variance (ANOVA) and Kruskal Wallis H test were performed. When the satisfaction perception level of teacher candidates regarding their departments was examined, it was determined that the majority of them were satisfied, and in terms of socio-economic aspects, the majority were in the middle income group. “What is Cognition?” According to the content analysis conducted on the question, it was determined that the majority of teacher candidates included the concepts in the definition of cognition, even though they could not make a complete definition. It was observed that the average scores of the sub-factors of the "Cognitive Control and Flexibility Scale" and the averages divided by the number of items were higher than the median value. When the skewness and kurtosis values of the values were examined, it was seen that the distributions of all values exhibited normal distribution. It was determined that teacher candidates' cognitive control and coping perception levels were not statistically significant in all three sub-dimensions of the research.

Anahtar Kelimeler

Cognitive Control, Cognitive Flexibility, Teacher Candidates.

Öğretmen Adaylarının Bilişsel Kontrol ve Esneklik Düzeylerinin İncelenmesi

Öz

Çalışmada, stresli durumlarda öğretmen adaylarının bilişsel kontrol ile değerlendirme ve başa çıkma esneklik düzeylerinin tespit edilmesi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Türkçe, İngilizce, Almanca, Fen Bilgisi ve Sınıf Öğretmenliği Bölümlerinde öğrenim gören 359 öğretmen adayı dâhil edilmiştir. Ölçme aracı olarak Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Veri analizinde örneklemin sosyo-demografik bilgilerine ait betimsel istatistikler yapılmıştır. “Biliş Nedir?” sorusuna yönelik içerik analizi yapılmıştır. Ölçme aracının alt faktörlerinden elde edilen ölçümlere ait betimsel istatistikler sunulmuştur. Fark analizleri için bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Kruskal Wallis H testi yapılmıştır. Öğretmen adaylarının kendi bölümlerine ilişkin memnuniyet algı düzeyi incelendiğinde çoğunluğunun memnun olduğu, sosyo-ekonomik bakımından ise çoğunluğunun orta gelir grubunda oldukları belirlenmiştir. “Biliş Nedir?” sorusuna yönelik yapılan içerik analizine göre, öğretmen adaylarının, tam bir tanımlama yapamasalar da, çoğunluğunun bilişin tanımındaki kavramlara yer verdiği belirlenmiştir. “Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeğinin” alt faktörlerine ait ortalama puanları ve madde sayısına bölünmüş ortalamaları, orta değerden yüksek olduğu görülmüştür. Değerlere ait çarpıklık ve basıklık değerleri incelendiğinde, tüm değerlere ait dağılımların normal dağılım sergilediği görülmüştür. Araştırmanın her üç alt boyutunda da öğretmen adaylarının bilişsel kontrol ve başa çıkma algı düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel Kontrol, Bilişsel Esneklik, Öğretmen Adayları.

Kaynakça

• Akçay Özcan, D. ve Kıran Esen, B. (2016). Ergenlerin bilişsel esneklik düzeyleri ile özyeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal Of Eurasian Education And Culture, 1, 1-8. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijoeec/issue/33100/367905
• Akdağ, S. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki üniversite öğrencilerinde sosyal uyumun yordanması. (Yüksek Lisans Tezi). NEU Library. (292472).
• Akpınar, B. (2013). Öğretmen adaylarının stres düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 229-241. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47941/606529
• Akpınar, B. (2008). Eğitim sürecinde öğretmenlerde strese yol açan nedenlere yönelik öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 359-366. https://docplayer.biz.tr/8137179-Egitim-surecinde-ogretmenlerde-strese-yol-acan-nedenlere-yonelik-ogretmen-gorusleri.html
• Alper, A. ve Deryakulu, D. (2008). Web ortamlı probleme dayalı öğrenmede bilişsel esneklik düzeyinin öğrenci başarısı ve tutumları üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33 (148), 49-63. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/76909/web-ortamli-probleme-dayali-ogrenmede-bilissel-esneklik-duzeyinin-ogrenci-basarisi-ve-tutumlari-uzerindeki-etkisi
• Alpertonga, H., Ünsar, A.S. ve Koldere Akın, Y. (2016). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin kaygı ve stres düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 32, 71-83. https://doi.org/10.30976/susead.302136
• Altıntaş, E. (2014). Stres Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aytaç, S. (2002). İş yerindeki kronik stres kaynakları. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 4 (1), 259-286. https://www.isguc.org/?p=article&id=276&cilt=4&sayi=1&yil=2002
• Balcı, A. (2000). Öğretim Elemanlarının İş Stresi, Kuram ve Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Barak, M. and Levenberg, A. (2016). Flexible thinking in learning: an individual differences measure for learning in technology-enhanced environments. Computers and Education, 99, 39-52. doi:10.1016/j.compedu.2016.04.003
• Batting, W.T. (1979). Are the important “individual differences” between or within individuals?. Journal of Research in Personality, 13, 546–558. https://sci-hub.se/10.1016/0092-6566(79)90015-1
• Bedel, A. ve Ulubey, E. (2015). Ergenlerde başa çıkma stratejilerini açıklamada bilişsel esnekliğin rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (55), 291-300. https://doi.org/10.17755/esosder.91623
• Bektaş, M. ve Karagöz, Ş. (2017). Stresle başa çıkma tarzlarının yalnızlığa etkisi: meslek yüksekokulu öğrencileri üzerinde bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (21), 342-355. https://doi.org/10.20875/makusobed.316905
• Buğa, A., Özkamalı, E., Altunkol, F. ve Çekiç, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tarzlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 48-58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/guebd/issue/36422/409991
• Camcı Erdoğan, S. (2018). Üstün zekâlılar öğretmenliği adaylarının bilişsel esneklik düzeylerinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (3),77-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/39491/465710
• Crone, E.A., Ridderinkhof, K.R., Worm, M., Somsen, R.J.M. and Molen, M.W. (2004). Switching between spatial stimulus – response mappings: a developmental study of cognitive flexibility. Developmental Science, 7 (4), 443 – 455. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-7687.2004.00365.x
• Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet International Journal of Education, 2 (1), 86-101. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/4274/57599
• Demirtaş, A.S. (2019). Stresli durumlarda bilişsel kontrol ve bilişsel esneklik: bir ölçek uyarlama çalışması. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları, 39 (2), 345-368. https://doi.org/10.26650/SP2019-0028
• Esen Aygün, H. ve Şahin Taşkın, Ç. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması kapsamında bilişsel esnekliğe ilişkin görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7 (4), 1475-1499. https://dergipark.org.tr/tr/pub/enad/issue/49738/638114
• Esen Aygün, H. (2018). Öğretmen adaylarının bilişsel esneklik düzeyleri ile kişilerarası problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 77, 105-128. https://www.acarindex.com/pdfs/43242
• George, D. and Mallery, M. (2010). SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide and Reference. Allyn and Bacon Publishing.
• Guzman, M.R.T., Durden, T.R., Taylor, S.A., Guzman, J.M. and Potthoff, K.L. (2016). Cultural competence: an important skill set for the 21st century. Retrieved from https://extensionpublications.unl.edu/assets/html/g1375/build/g1375.htm in December 6, 2023.
• Gürbüz Kaptanbaş, E. ve Sezgin Nartgün, Ş. (2018). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin bilişsel esneklik ve öz yeterlik düzeyleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (55), 628-640.doi:10.17719/jisr.20185537235
• Gürüz, D. ve Gürel, E. (2009). Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Herrmann, E. (2015). Cultural Competence in The Classroom: A Key 21st- Century Skill. https://exclusive.multibriefs.com/content/cultural-competence-in-the-classroom-a-key-21st-century-skill/education . (Erişim: 06.11.2023).
• Jacobson, M. J. and Spiro, R. J. (1995). Hypertext learning environment, cognitive flexibility, and the transfer of knowledge: An empirical investigation. Journal of Educational Computing Research, 12 (4), 301-333. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED355508.pdf Kaba, İ. (2019). Stres, ruh sağlığı ve stres yönetimi: güncel bir gözden geçirme. Akademik Bakış Dergisi, 73, 63-81. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/47888/761264 Kaya, M., Genç, M., Kaya, B. ve Pehlivan, E. (2007). Tıp Fakültesi ve Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı, stresle başa çıkma tarzları ve etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi. 18 (2), 137-146. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/66111/tip-fakultesi-ve-saglik-yuksekokulu-ogrencilerinde-depresif-belirti-yayginligi-stresle-basacikma-tarzlari-ve-etkileyen-faktorler
• Kazu, İ.Y. ve Erten, P. (2014). Öğretmen adaylarının sayısal yetkinlik düzeyleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 132-152. https://dergipark.org.tr/tr/pub/buefad/issue/3815/51196 King, K. A., Vidourek, R. A., Merianos, A. L. and Singh, M. (2014). A study of stress, social support, and perceived happiness among college students. The Journal of Happiness & Well-Being, 2 (2), 132-144. https://www.semanticscholar.org/paper/A-study-of-stress%2C-social-support%2C-and-perceived-King-Vidourek/f917e8786c2fad5d5e884407e62efce36c9a64ed
• Martin, M. M. and Anderson, C. M. (2001). The relationship between cognitive flexibility and affinity-seeking strategies. Advances in Psychological Research, 4, 69-76. https://www.researchgate.net/publication/291895585_The_relationship_between_cognitive_flexibility_and_affinity-seeking_strategies
• Martin, M. M. and Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Repots, 11, 1–9. doi:10.1080/08934219809367680
• Morton, J. B., Ezekiel, F. and Wilk, H. A. (2011). Cognitive control: Easy to identify but hard to define. Topics in Cognitive Science, 3 (2), 212-216. doi:10.1111/j.1756-8765.2011.01139.x
• Okutan, M. ve Tengilimoğlu, D. (2002). İş ortamında stres ve stresle başa çıkma yöntemleri: Bir alan uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (3), 1-27. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/287759 Orendain, A. O. and Wood, S. (2012). An account of cognitive flexibility and inflexibility for a complex dynamic task. In: 11th International Conference on Cognitive Modeling, 13-15 Apr 2012, Technische Universität Berlin, Germany. Özel, Y. ve Bay Karabulut, A. (2018). Günlük yaşam ve stres yönetimi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 48-56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tusbad/issue/38852/427943
• Peker, A. ve Çukadar, F. (2016). Bilişsel esneklik ile sosyal medyayı kullanmaya yönelik tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6 (2), 66-79. https://doi.org/10.19126/suje.03104
• Shiel, G. and Cartwright. F. (2015). Analyzing Data From A National Assessment Of Educational Achievement. World Bank Group.
• Şanal Karahan, F. (2016). Üniversite öğrencilerinde çözüm odaklı düşünmenin depresyon, anksiyete, stres ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi. (428812).
• Şata, M. (2020). Nicel araştırma yaklaşımları. E. Oğuz. (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri (1.baskı) içinde (s. 77-90). Eğiten Kitap Yayınları.
• Tuncer, M. ve Tanaş, R. (2021). Bilişsel esneklik ve öz düzenleme becerileri arasındaki ilişki. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2), 467-479. https://doi.org/10.32709/akusosbil.903722
• TDK (2024, 1 Ocak). Biliş. Türk dil kurumu sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ .
• Uzer Yıldız, T. (2024, 1 Ocak). Biliş. TÜBİTAK bilim ve toplum başkanlığı popüler bilim yayınları https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/bilis.
• Uzunboylu, H. ve Sarıgöz, O. (2015). The evaluation of anthropological attitudes towards social professional and lifelong learning in terms of some veriables. The Anthropologist, 21(3), 439-449. https://www.researchgate.net/publication/292389014_The_Evaluation_of_Anthropological_Attitudes_Towards_Social_Professional_and_Lifelong_Learning_in_Terms_of_Some_Veriables
• Üstün, A. ve Bayar, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 384-390. https://arastirmax.com/tr/publication/egitim-ogretim-arastirmalari-dergisi/4/1/384-390-universite-ogrencilerinin-depresyon-anksiyete-stres-duzeylerinin-cesitli-degiskenlere-gore-incelenmesi/arid/b7d3506a
• Yazgan, A.D. (2021). Öğretmen adaylarının bilişsel esneklik düzeyleri ile kültürel zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 212-231. https://doi.org/10.31592/aeusbed.803469
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A., İnce, G. ve Kırımoğlu, H. (2019). Beden eğitimi ve çocuk gelişimi öğrencilerinin bilişsel esneklik ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. Trakya Eğitim Dergisi, 10 (1), 207-220. https://doi.org/10.24315/tred.602942
• Yılmaz, İ.A., Dursun, S., Güngör Güzeler, E. ve Pektaş, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin kaygı düzeylerinin belirlenmesi: Bir örnek çalışma. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4 (4), 16-26. https://doi.org/10.17339/ejovoc.82823