Türkiye Amphoricarpos (Asteraceae) Cinsinin Taksonomik Revizyonu

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 11 - 24, 30.06.2021

Ergin Hamzaoğlu , Murat Koç

Öz

Asteraceae familyasının Cardueae oymağında yer alan Amphoricarpos cinsi, benzer kapituluma sahip Xeranthemum, Chardinia, Siebera ve Shangwua ile birlikte “Xeranthemum grubu” olarak bilinir. Amphoricarpos türleri Balkan Yarımadasının batısında, Batı Transkafkasya’da ve Türkiye’nin güneybatısında kalker veya kalker karışımlı konglomeralar üzerinde yetişir. Balkan Yarımadasında yetişen A. neumayerianus, dağılış alanı en geniş olan türdür. İklim ve yükselti tercihi bakımından hoşgörüsü geniş olan türün gövde yapraklanma durumunda, yaprak, involukral bırakte ve akenlerinin şeklinde çok sayıda varyasyon gözlenir. Nispeten daha küçük alanlarda yetişen Batı Transkafkasya ve Türkiye türleri ise iklim ve yükselti tercihi bakımından daha dar bir hoşgörüye sahiptir. Bu türlerde genellikle bitki boyu uzunluğu, yaprak şekli ve ölçülerinde sınırlı sayıda varyasyon gözlenir. Burada Türkiye’nin güneybatısından tanımlanan Amphoricarpos exsul ve A. praedictus’a ait tip ve herbaryum örnekleri üzerinde yapılan incelemelerin sonuçları verilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda A. exsul ve A. praedictus örneklerinin aynı türün farklı popülasyonlarına ait bireyler olduğu tespit edilmiştir. Bu verilere dayanarak A. praedictus, daha önce yayımlanan A. exsul altında sinonim yapılmıştır. Ayrıca Amphoricarpos cinsi türleri için bir teşhis anahtarı hazırlanmış, türlerin betimlemeleri, tip resimleri, dağılışları ve habitat tercihleri verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Amphoricarpos, Cardueae, polimorfizm, varyasyon, yeni sinonim

Taxonomic Revision of the Genus Amphoricarpos (Asteraceae) in Turkey

Öz

Although the genus Amphoricarpos in the tribe Cardueae (Asteraceae) has a similar capitulum together with Xeranthemum, Chardinia, Siebera and Shangwua, it is known as the “Xeranthemum group”. The Amphoricarpos species are grown in the west of the Balkan Peninsula, in Western Transcaucasia and in the southwest of Turkey on calcareous or calcareous mixed conglomerates. A. neumayerianus, which is grown on the Balkan Peninsula, is the species that has the broadest area of distribution. The species has a broad tolerance from the aspect of preferred climate and elevation, and it is observed that there are many variations in the stem foliation, shape of leaves, involucral bracts and achenes. Whereas the species in Western Transcaucasia and Turkey, which are grown on relatively smaller areas, have a narrower tolerance from the aspect of preferred climate and elevation. Generally, in these species a limited number of variations are observed in the plant height, shape and measurement of leaves. Here the results of the examinations made on the types and herbaria specimens belonging to Amphoricarpos exsul and A. praedictus, which are described from the southwest of Turkey, were given. It was determined at the conclusion of the examinations made that the A. exsul and A. praedictus specimens were individuals belonging to different populations of the same species. Based on these data, A. praedictus was made as a synonym under A. exsul, which was published previously. Furthermore, a diagnostic key was prepared for the Amphoricarpos genus species, and the descriptions, type images, distributions and habitat preferences of the species were given.

Anahtar Kelimeler

Amphoricarpos, Cardueae, new synonym, polymorphism, variation

Kaynakça

• Ayaslıgil, Y. (1984). New taxa and records from southwestern Turkey. Notes Roy Bot Gard Edinburgh 42: 69–76.
• Blečić, V. & Mayer, E. (1967). Die europäischen Sippen der Gattung Amphoricarpos Visiani. Phyton 12: 150–158.
• Caković, D., Stešević, D., Schönswetter, P. & Frajman, B. (2015). How many taxa? Spatiotemporal evolution and taxonomy of Amphoricarpos (Asteraceae, Carduoideae) on the Balkan Peninsula. Org Divers Evol 15: 429–445. DOI: 10.1007/s13127-015-0218-6
• Davis, P.H. (1975). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 5. Edinburgh University Press, Edinburgh, pp. 595609.
• Euro+Med (2021). Euro+Med PlantBase - the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [15.02.2021].
• Greuter, W. (2003). The Euro + Med treatment of Cardueae (Compositae)  generic concepts and required new names. Willdenowia 33: 49–61.
• Grierson, A.J.C. (1975). Amphoricarpus Vis.] In: Davis, P.H. (Ed). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 5. Edinburgh University Press, Edinburgh, pp. 595596.
• Grossheim, A.A. (1949). Opredelitel’ rastenii Kavkaza. Sovetskaia Nauka, Moskva. Güner, A., Karabacak, E., Çıngay, B., Güneş, F., Eker, İ., Öztekin, M., Keskin, M. & Körüklü, T. (2014). [Ek 6 - Teknik Bitki Terimleri] In: Güner, A. (Ed.). Resimli Türkiye Florası. Cilt 1. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, İstanbul, pp. 445–527.
• Linczevsky, I.A. (1998). Genus Amphoricarpus Vis.] In: Schischkin, B.K. & Bobrov, F.G. (Eds). Flora of the USSR. Vol. 27. Smithsonian Institution Libraries, Washington (Translated from Russian: Flora SSSR. Vol. 27 (1962). Akademiya Nauk SSSR Publishers, Moscow-Leningrad), pp. 7479.
• Susanna, A., Garcia-Jacas, N., Hidalgo, O., Vilatersana, R. & Garnatje, T. (2006). The Cardueae (Compositae) revisited: insights from its, trnL-trnF, and matK nuclear and chloroplast DNA analysis. Ann Missouri Bot Gard 93: 150–171. DOI:10.3417/0026-6493(2006)93[150:TCCRIF]2.0.CO;2
• Thiers, B. (2021). Index Herbariorum: A global directory of public herbaria and associated staff. New York Botanical Garden's Virtual Herbarium. http://sweetgum.nybg.org/ science/ih/ [15.02.2021].
• Turland, N.J., Wiersema, J.H., Barrie, F.R., Greuter, W., Hawksworth, D.L., Herendeen, P.S., Knapp, S., Kusber, W.-H., Li, D.-Z., Marhold, K., May, T.W., McNeill, J., Monro, A.M., Prado, J., Price, M.J. ve Smith, G.F. (edlr.) (2018). International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Shenzhen Code) adopted by the Nineteenth International Botanical Congress Shenzhen, China, July 2017. Regnum Vegetabile 159. Glashütten: Koeltz Botanical Books. DOI: https://doi.org/10.12705/Code.2018
• Visiani, R. (1844). Giornale Botanico Italiano. Vol. 1. Per la Societá Tipografica, Firenze.
• Wang, Y.J., Raab-Straube, E., Susanna, A. & Liu, J.Q. (2013). Shangwua (Compositae), a new genus from the Qinghai-Tibetan Plateau and Himalayas. Taxon 62: 984–996. DOI: https://doi.org/10.12705/625.19
• Webb, D.A. (1976). Amphoricarpos Vis.] In: Tutin, T.G., Heywood, V.H., Burges, N.A., Moore, D.M., Valentine, D.H., Walters, S.M. & Webb, D.A. (Eds). Flora Europaea. Vol. 4. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 208.
• WFO (2021). World Flora Online. http://www.worldfloraonline.org [15.02.2021].